Агата Кристи - Чацвёра падазроных (на белорусском языке)

- Па праўдзе кажучы, ёсць, мiсiс Бантры. Вельмi цiкавы выпадак. У гэтай справе, як мы i меркавалi, было ўчынена злачыннае забойства, але даказаць гэта мы нiяк не маглi!

- Яд, мусiць, - выдыхнула Джэйн. - Нешта такое, што не пакiдае слядоў.

Доктар Лойд ажывiўся, а сэр Генры адмоўна пахiтаў галавою.

- Не, мiлая. Не таямнiчы яд для стрэл паўднёваамерыканскiх iндзейцаў. Я б хацеў, каб гэта было нешта падобнае. Але мы сутыкнулiся з нечым больш празаiчным - такiм празаiчным, што няма нiякай надзеi знайсцi сляды злачынцы. Стары джэнтльмен упаў з лесвiцы i зламаў сабе карак: адзiн з тых сумных няшчасных выпадкаў, якiя здараюцца кожны дзень.

- А што было на самай справе?

- Хто ведае?.. - пацiснуў плячыма сэр Генры. - Штуршок ззаду ў спiну? Кавалак аборкi цi вяроўкi, што нацягнулi пад ногi наверсе лесвiцы, а потым прадбачлiва адвязалi? Пра гэта мы нiколi не даведаемся...

- Але ж вы лiчыце, што гэта... не быў няшчасны выпадак? Чаму?.. - спытаўся доктар.

- Гэта даволi доўгая гiсторыя, але... Ну, так, мы даволi ўпэўненыя. Як я ўжо сказаў, няма нiякiх шанцаў выявiць злачынцу - доказы слабыя, непераканаўчыя, i iх можна абвергнуць. Але ёсць i другi бок гэтай справы, i пра гэта я раскажу зараз вам. Бачыце, было чацвёра чалавек, якiя маглi зрабiць гэты фокус. Адзiн - вiнаваты, але астатнiя трое - невiнаватыя. I калi не выявiцца праўда, дык тыя трое так i застануцца пад падазрэннем.

- Раскажыце лепш нам вашу доўгую гiсторыю, - папрасiла мiсiс Бантры.

- Урэшце, няма нiякай патрэбы рабiць яе занадта доўгай, - сказаў сэр Генры. - Ва ўсякiм разе, можна скарацiць пачатак. Гаворка пойдзе пра нямецкае тайнае таварыства "Чорная рука", нешта накшталт iтальянскай каморы*, цi як большасць людзей уяўляе сабе гэту камору. Сiстэма шантажу i тэрарызму. Гэта арганiзацыя ўтварылася адразу пасля вайны** i за кароткi час значна вырасла. Яна ўчыняла ганеннi, праследавала мноства людзей, даймала i карала. Улады спрабавалi напасцi на след мафii, але тайны яе старанна ахоўвалiся, i амаль немагчыма было знайсцi такога чалавека, якi мог выдаць яе.

* Тайная бандыцкая арганiзацыя ў Паўднёвай Iталii, аналагiчная мафiя, якая дзейнiчала ў XIX стагоддзi; спынiла сваё iснаванне на пачатку XX стагоддзя. Рэштка камарыстаў стварыла шайку вымагальнiкаў.

** Першая сусветная вайна.

У Ангельшчыне пра гэту арганiзацыю нiчога не ведалi, але ў Германii яна мела велiзарны паралiтычны ўплыў. Урэшце, яна была разгромлена i рассеяна, у асноўным, намаганнямi нейкага доктара Розена, якi пэўны час быў вельмi вядомы сваёй дзейнасцю ў сакрэтнай службе. Ён уступiў у гэтую арганiзацыю, пранiк у цэнтр i быў, як я ўжо сказаў, сродкам знiшчэння бандыцкай арганiзацыi.

Але доктар Розен быў ужо чалавек мечаны, i яго таварышы параiлi яму асцерагацца, а лепей, хоць на кароткi час, выехаць з Германii. Ён выехаў у Ангельшчыну, i мы атрымалi паведамленне пра яго з берлiнскай палiцыi. I адразу ў першыя днi ў нас адбылася сустрэча. Ён выразна сфармуляваў свае адчуваннi: калi ўжо ўсе гэтыя справы дайшлi да кульмiнацыйнага пункта i, можна сказаць, катастрафiчнага завяршэння, дык пакою не будзе.

"Яны дастануць мяне, сэр Генры, - сказаў ён. - Я ўпэўнены i не сумняваюся ў гэтым". Ён быў вельмi дужы, з прыгожым тварам i нiзкiм голасам. Толькi лёгкая гартанная iнтанацыя выдавала яго нацыянальнасць. "Гэта ўжо зараней вырашана. Але няважна, я гатовы. Я ведаў, што рызыкую жыццём, але калi я ўзяўся за добрую справу, то лiчу, што гэта разумная рызыка. I я зрабiў усё, што павiнен быў зрабiць. Арганiзацыя нiколi не зможа сабрацца зноў. Але многiя з яе сяброў - на волi, i адпомсцiць яны могуць толькi загубiўшы маё жыццё. Як бачыце, я збiраю i выдаю сякiя-такiя вельмi цiкавыя матэрыялы - вынiк работы на працягу ўсяго майго жыцця. Я буду рады, калi змагу выканаць сваю задачу".

Ён вымавiў апошнiя словы проста, са своеасаблiвай высакароднасцю, якой я не мог не захапiцца. Я сказаў яму, што мы прымем усе меры перасцярогi, але ён толькi махнуў рукой на мае словы.

"Рана цi позна, але яны ўсё роўна знойдуць мяне. Калi прыйдзе гэты дзень не смуткуйце. Я не сумняваюся, вы зробiце ўсё, што ў вашых сiлах", - скончыў ён.

Потым ён акрэслiў коратка свае планы на далейшае жыццё. Ён думаў наняць невялiчкi катэдж у вёсцы, дзе ён змог бы жыць цiха i рабiць далей сваю работу. Урэшце ён выбраў вёску ў Сэмерсэце* - Кiнгз Нэйтан - за сем мiль ад чыгуначнай станцыi, амаль некранутую цывiлiзацыяй. Ён купiў прыгожы катэдж з рознымi выгодамi i, задаволены пастаянным прытулкам, асеў назаўсёды на новым месцы. Разам з iм у доме жылi: яго пляменнiца Грэта; сакратар, старая служанка з Германii, якая служыла яму верай i праўдай каля сарака гадоў, i садоўнiк, родам з Кiнгз Нэйтана, высокi, спрытны i здатны да работы хлапчына.