François-René de Chateaubrian - René

uchylając się naleganiom – uchylając się od spełnienia ponawianych próśb. [przypis edytorski]

tedy (daw.) – zatem, więc. [przypis edytorski]

miesiąc, który dzicy nazywają Księżycem Kwiatów – maj. [przypis edytorski]

sassafras a. sasafras – aromatyczne, wiecznie zielone drzewo z rodziny wawrzynowatych, występujące we wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]

Meszasebe – rzeka Missisipi, w oryg. fr. Meschacebé , co autor w opowiadaniu Atala opatrzył przypisem: „prawdziwa nazwa Mississippi lub Meschassipi ”. [przypis edytorski]

ulów pszczelnych – dziś popr.: uli pszczelich. [przypis edytorski]

Appalachy – góry we wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]

luby (daw.) – miły, przyjemny, kochany. [przypis edytorski]

drapać się – tu daw.: wdrapywać się. [przypis edytorski]

dziecięctwo (daw.) – dzieciństwo. [przypis edytorski]

umknąć życie swoje kaprysom losu – uciec w swoim życiu od kaprysów losu. [przypis edytorski]

arkada – element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów, kolumn) połączonych od góry łukiem. [przypis edytorski]

poglądać (daw.) – spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]

nie mogłem obronić się (…) refleksji – nie mogłem obronić się przed refleksją. [przypis edytorski]

zaczem (daw.) – po czym, następnie. [przypis edytorski]

pustynia – daw. każde pustkowie, gdzie nie mieszkają ludzie. [przypis edytorski]

geniusz – tu: duch opiekuńczy. [przypis edytorski]

jeno (daw.) – tylko. [przypis edytorski]

w wielkim mieście (…) posąg, który wskazywał palcem miejsce wsławione ofiarą – w Londynie, za Whitehall, posąg Karola II. [Autor ma na myśli, że figura Karola II wskazuje na miejsce egzekucji jego ojca, króla Karola I Stuarta, obalonego przez poddanych i w 1649 ściętego za zdradę. W rzeczywistości posąg nie przedstawia Karola II, lecz jego brata i następcę, Jakuba II, obalonego podczas tzw. chwalebnej rewolucji (1688–89) ostatniego katolickiego króla Anglii i ostatniego króla, który rządził w sposób absolutny. Obecnie ten zabytek znajduje się na placu Trafalgar; red. WL]. [przypis autorski]

usty (daw.) – dziś popr. forma N. lm: ustami. [przypis edytorski]

Kaledonia – hist. północna część wyspy Wielkiej Brytanii, obejmująca ziemie, które nie zostały podbite przez Rzymian; poet.: Szkocja. [przypis edytorski]

bard – poeta i pieśniarz celtycki, który wykonywał utwory z towarzyszeniem instrumentu podobnego do harfy, opiewając bohaterskie i tragiczne wydarzenia. [przypis edytorski]

religia chrześcijańska (…) córka wysokich gór – Jezus i jego uczniowie pochodzili z górzystej Galilei, po której wędrowali i nauczali. [przypis edytorski]

morweńscy bohaterowie – bohaterowie Morwenu, fikcyjnego szkockiego królestwa z III w. występującego w epickich, rzekomo starożytnych poematach celtyckich, opublikowanych po angielsku w latach 1760–73 przez poetę Jamesa Macphersona. Znane jako Pieśni Osjana , poematy te zrobiły wielkie wrażenie i stały się bardzo popularne w całej Europie; uważane za zabytki dawnej poezji, porównywane z utworami Homera, wywarły wielki wpływ na rozwój romantyzmu. [przypis edytorski]

harfa Dawida – Dawida (ok. 1040–ok. 970 p.n.e.), króla Izraela, Biblia określa jako poetę i pieśniarza, grającego na cytrze, flecie, niekiedy na harfie, i przypisuje mu autorstwo utworów zgromadzonych w Księdze Psalmów . [przypis edytorski]

w podle (daw.) – obok. [przypis edytorski]

Osjan – legendarny wojownik i bard celtycki, narrator i rzekomy autor cyklu epickich poematów, znanych jako „pieśni Osjana”. [przypis edytorski]

Zelma , właśc. Selma – zamek będący siedzibą władców Morwenu, królestwa opiewanego w pieśniach Osjana; przen. także jako nazwa krainy. [przypis edytorski]

Fingal – król Morwenu, ojciec Osjana i bohater jego pieśni. [przypis edytorski]

tyla (gw.) – tyle, tak dużo. [przypis edytorski]

fizjonomia (daw.) – twarz. [przypis edytorski]