Bolesław Prus - Faraon, tom drugi

Hator a. Hathor – bogini nieba, miłości i radości. Utożsamiana z Izydą. Przedstawiana jako krowa lub kobieta z krowimi rogami. [przypis edytorski]

fizjognomia (daw.) – fizjonomia, twarz. [przypis edytorski]

Ja jestem Tym, który niebo i ziemię stworzył […] Ale bogowie nie znają jego imienia. – autentyczne. [przypis autorski]

Człowiek, który nie ma serca do mądrości […] Pamiętajcie o tym. – autentyczne. [przypis autorski]

mularz (daw.) – murarz. [przypis edytorski]

Każda litera wyrażała się za pomocą kilku symbolów hieroglificznych lub kilku znaków demotycznych – w piśmie hieroglificznym pojedynczy symbol wyrażał całe pojęcie lub wyraz (znaki ideograficzne), uściślał, o jaką klasę pojęcia chodzi (determinatywy) lub reprezentował wartość fonetyczną (szczególnie przy zapisie obcych imion i nazw). Pisma hieroglificznego używano zarówno do inskrypcji rytych w kamieniu, jak i oficjalnych tekstów na zwojach i kartach papirusowych. Do odręcznych zapisków na papirusie lub glinianych skorupkach stosowano uproszczone postacie znaków zwane pismem hieratycznym (gr.: kapłańskim), z którego z kolei w VII w. p.n.e. powstało jeszcze bardziej uproszczone pismo demotyczne (gr.: ludowe). [przypis edytorski]

Chodź, leku, chodź… – autentyczne. [przypis autorski]

O Schauagat'… – autentyczne. [przypis autorski]

gwiazda Peneter-Dewa – planeta Wenus. [przypis autorski]

Sebeg – planeta Merkury. [przypis autorski]

zadowolnić (daw.) – zadowolić. [przypis edytorski]

mina – 1,5 kilograma [jednostka wagi równa w zależności od czasu i miejsca 1/60 lub 1/100 talentu, czyli od ok. 0,5 kg do ok. 1,5 kg. Red. WL.]. [przypis autorski]

Góry Alabastrowe – w środkowej części Egiptu, na wschodnim brzegu Nilu w pobliżu Amarna, ok. 250 km na południe od Memfis, 50 km na południe od dzisiejszego al-Minja, znajdowały się eksploatowane przez Egipcjan od czasów Starego Państwa złoża trawertynu, jasnego kamienia zwanego egipskim alabastrem. [przypis edytorski]

miarze – dziś popr. forma Msc. lp: mierze. [przypis edytorski]

punkta – dziś popr.: punkty. [przypis edytorski]

ziarn – dziś popr.: ziaren. [przypis edytorski]

jeometrowie (daw.) – dziś popr.: geometrzy; tu: specjaliści od pomiarów gruntu (geodeci). [przypis edytorski]

powiat Zajęczy – 15. nom Górnego Egiptu o nazwie Un (zając), ze stolicą w Hermopolis (gr.); ok. 230 km na południe od Memfis, ok. 30 km na południe od Al-Minja. [przypis edytorski]

produkta – dziś popr.: produkty. [przypis edytorski]

pierwej (daw.) – najpierw, na początku; wcześniej. [przypis edytorski]

na trzy lat – dziś: na trzy lata. [przypis edytorski]

słuchaczów – dziś raczej: słuchaczy. [przypis edytorski]

pisarzów – dziś raczej: pisarzy. [przypis edytorski]

fakta – dziś popr.: fakty. [przypis edytorski]

punkta – dziś popr.: punkty. [przypis edytorski]

jenerał – dziś popr.: generał. [przypis edytorski]

kraj Aram – wzmiankowany w Biblii kraj Aram w środkowej Syrii lub Paddan-Aram nad górnym Eufratem w północnej Mezopotamii. [przypis edytorski]

Pi-Bast, sławnej stolicy nomesu Habu – Per-bast było stolicą Am-Chent, 18. nomu Dolnego Egiptu. A-bet (Habu), 8. nom Dolnego Egiptu, to nom sąsiedni. [przypis edytorski]

ukos – tu: pokos. [przypis edytorski]

fizjognomia (daw.) – fizjonomia, twarz. [przypis edytorski]

Astarte a. Asztarte (dziś nieodm.) – zachodniosemicka bogini miłości, płodności i wojny, królowa niebios. [przypis edytorski]

Saschu , właśc. Szasu – egipska nazwa semickich koczowników, pasterzy bydła prowadzonych przez wodzów plemiennych, wędrujących na terenach półwyspu Synaj, południowego Izraela i Transjordanii. [przypis edytorski]

Filistyni – jedno z plemion tzw. Ludów Morza, które odparte w XII w. p.n.e od granic Egiptu zasiedliło wybrzeże Palestyny na zachód od Judei. [przypis edytorski]

Chetów – dziś popr.: Hetytów. [przypis edytorski]

Rząd egipski życzliwie zachowywał się wobec pielgrzymów – w czasach Nowego Państwa, po podboju przez Egipt Palestyny i Syrii, kult bogów z tego rejonu, w tym Astarte, czczonej jako wojowniczka, oraz Baala, kojarzonego z Setem, rozwinął się również wśród Egipcjan. Oddawali im cześć nawet faraonowie. [przypis edytorski]

Sabne-Chetam – biblijne Soan (egipskie chetem oznacza warowne miasto), gr. Tanis, miasto w północno-wschodniej części Delty, nad tanicką odnogą Nilu, w pobliżu jeziora Manzala, ok. 140 km na północny wschód od Memfis. Stolica 14. nomu Dolnego Egiptu. Za panowania XXI i XX dynastii było stolicą państwa. [przypis edytorski]

Sethroe – Herakleopolis Mikra, miasto w Dolnym Egipcie nad jeziorem Manzala, w 14. nomie Dolnego Egiptu, najdalej wysuniętym na północny wschód. Około 150 km na północny wschód od Memfis, ok. 30 km na południowy wschód od dzisiejszego Port Fuad. [przypis edytorski]

Pi-Uto – Buto, Per-Wadżet, miasto nad ujściem sebenickiej odnogi Nilu do jeziora Burullus, ok. 160 km na północny zachód od Memfis, ok. 100 km na wschód od dzisiejszej Aleksandrii. Stolica 5. nomu Dolnego Egiptu. Centrum kultu bogini Wadżet, protektorki Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]

Ramesses-sa-Ptah – Ramzes Siptah (1197–1191 p.n.e.), zmarły stulecie wcześniej faraon XIX dynastii, objął tron w wieku 14 lat. Rządy w jego imieniu sprawowała macocha, Tauseret, która została jego następczynią jako ostatni władca tej dynastii. W XIX w. uważano, że Siptah to imię władcy XX dynastii, Ramzesa XI. [przypis edytorski]

Moabici – lud semicki zamieszkujący położoną na wschód od Morza Martwego krainę Moab. [przypis edytorski]

chetyjski – dziś: hetycki. [przypis edytorski]

prezenta – dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]

ze dzbanami – dziś popr.: z dzbanami. [przypis edytorski]