57
Strauss , в указанном месте: … die meisten mythischen Erzählungen, welche uns aus dem Alterthum aufbehalten sind, wie der troische, der mosaische, Sagenkreis, liegen ln dieser oberarbeiteten Gestalt uns vor. Hier nun schient absichtliche Erdichtung sogleich sich einmischen zu mussen: doch auch nur von unrichtigen Voraussetzungen aus. Es ist nämlich unsrer verständigen und kritischen Zeitbildung fast unmöglich, sich in eine Zeit und Bildung zuruckzuversetzen, in welcher die Phantasie so kräftig wirkte, dass ihre Gebilde In dem Geiste dessen selbst, der sie s chuf, sich zu Wirklichkeiten verfesten konnten. Allein die nämlichen Wunder, welche in minder gebildeten Kreisen die Phantasie, thut ja in gebildeten der Verstand.
58
Livius, I, 19. Strauss, в указанном сочинении, стр. 105.
59
Штраус указывает на незнакомую мне книгу: George, Mythus und Sage, Versuch einer wissenschaftlichen Entwickelung dieser Begriffe und ihres Verhältnisses zum christlichen Glauben, где на стр. 26 слл. автор доказывает, что всякий учёный, излагающий не вполне ему известное прошедшее, сочиняет несознательно мифы. Указать множество примеров подобных мифов в науке, конечно, не трудно.
60
В новых сказках этому отверстию соответствует ключевина.
61
Odyss. IV, 796 слл. и 836 сл.
62
Может быть, следы этого очень грубого взгляда проглядывают в словах Пенелопы, спрашивающей мнимую сестру, там же, 810:
τιπτε, χασιγνήτη, ϐεϐρ ήλυθες; ού τι πάρος γε
πωλέ, έπεί μάλα πολλόν άπόπροθι θώματα ναίεις.
Замечательное уподобление души человека со сновидением мы находим в Odyss. XI, 221.
Интересные замечания насчёт снов и их материального понимания мы находим в Böttiger’s Ideen zur Kunstmythologie, II (1836), стр. 476–480, где между прочим говорится, стр. 477: Je roher der Mensch, je ungebildeter noch ein Volk ist, desto grösser und fester ist bei ihm der Glaube an Realität der Träume und Visionen. Сравни E. B. Tylor, Researches into the early History of Mankind (1865), стр. 5–10. Следует полагать, что грубое материальное воззрение на сны легло даже в основание выработавшихся со временем верований в загробную жизнь вообще, в бессмертие души. Tylor , Primit. Culture, U (1871), стр. 21: The soul, as recognized in the philosophy of the lower races, may be defined as an ethereal surviving being, conceptions of which preceded and led up to the more transcendental theory of the immaterial and immortal soul, which forms part of the theology of higher nations… That this soul should be looked on as surviving beyond death is a matter scarcely needing elaborate argument. Plain experience is there to teach it to every savage; his friend or his enemy is dead, yet still in dream or open vision he sees the spectral form which is to his philosophy a real objective being, carrying personality as it carries likeness. This thought of the soul’s continued existence is, however, but the gateway into a complex region of belief. Относительно религиозного значения снов смотри ещё L. Feuerbach , Theogonie (Sämmtliche Werke IX, 1857), стр. 263 и слл.
63
Odyss. XXIV, 12 (Гермес ведёт души убитых женихов в Аид).
64
Iliad . II, 26.
65
Hom . hymn. in Merc. 14.
66
Odyss. IV, 809.
67
Ameis к прив. м.: bildliche Darstellung von dem Herankommen des Traumes.
68
Odyss. XIX, 562. Cр. Verg . Aen. VI. 894 и слл.; Ног. od. III, 27, 40 и слл. Замечательна здесь игра слов, служащая примером так называемых народных этимологий. Одни ворота, чрез которые идут правдивые сновидения, украшены рогами, другие же, назначенные для ложных, обманчивых снов, сделаны из слоновой кости. См. Geiger, Ursprung der Sprache, I, стр. 405.
69
Относительно входа в обиталище мёртвых смотри прекрасную статью Иордана, W. Jordan, Der Hadeseingang nach der Odyssee в Jahrbücher f. class. Philologie 1872, стр, 1 и слл.
70
Lucret. De rerum natura IV, 46:
Dico igitur rerum effigias tenueisque figures
Mittier ab rebus summo de corpore earum;
Quae quasi membrana vel cortex nominanda’st,
Quod speciem ac formam similem gerit ejus imago,
Quojuscunque cluet de corpore fusa vagari.
71
Там же ст. 726:
Nunc age, quae moveant animum res, accipe, et unde.
Quae veniunt, veniant in mentem, percipe paucis
Principio hoc dico, rerum simulacra vagari
Multa modis multis in cunctas undique parteis
Tenuia, quae facile inter se junguntur in auris,
Olivia cum veniunt, ut aranea bracteaque auri.
Quippe etenim multo magis haec sunt tenuia textu,
Quam quae percipiunt oculos, visumque lacessunt:
Corporis haec quoniam penetrant per rara cientque
Tenuem animi nuturam intus sensumque lacessunt.
72
Там же, 771:
Nec ratione alia, cum somnus membra profudit,
Mens animi vigilat, nisi quod simulacra lacessunt,
Haec eadem nostros animos, quae quom vigilamus.
73
He считая уместным подробное изложение моего взгляда на мифы, я ссылаюсь на Куна, Штейнталя, Коэна и др., направление которых считаю самым научным, то есть более всего соответствующим обилию тех средств, которыми располагает новейшая наука. Здесь могу также указать и на начатое сочинение: I. G. Hahn, Sagwissenschaftliche Studien. С 1871 года появились только четыре выпуска.
74
Этот взгляд высказан уже давно. Limburg Brouwer , Histoire de la civilisation morale et religieuse des Grècs, II (1834), стр. 120: Les traditions et les fables qui se rapportent aux phénomènes et aux objets dont nous venons de parler (олицетворения явлений природы), prouvent assez clairement qu’elles n’ont aucun rapport avec la morale. Ces objets, une fois personnifiés, pouvaient devenir des êtres actifs, et une fois mis en action leurs actions mêmes peuvent être considérées sous un point de vue moral. Or ces. actions, considérées sous ce point de vue, ne sont rien moins que bonnes. Quelques – unes même sont abominables et dégoûtantes. Для объяснения безнравственной формы подобных рассказов сам автор считает, однако, недостаточным одного указания на их происхождение от олицетворения природы, там же, стр. 121: Si l’on nous demande donc ce gui a pu donner, lieu à des traditions aussi absurdes, nous n’avons pas autre chose à répondre que, nous l’ignorons. Тем не менее он всё-таки утверждает: il noue suffit de savoir, comme nous venons de le remarquer, qu’elles n’ont aucun rapport avec la morale…
Читать дальше
Конец ознакомительного отрывка
Купить книгу