Voltaire - Kandyd

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

Wolter – właśc. François-Marie Arouet (pseud. Voltaire) urodził się w r. 1694 w Paryżu, umarł, również w Paryżu, w r. 1778. [przypis tłumacza]

Russo – właśc. Jean-Jacques Rousseau (1712–1778) pisarz francuskojęzyczny, pochodzący z Genewy, filozof; tu: zapis nazwiska zgodny z wymową oraz polską odmianą formy fonetycznej. [przypis edytorski]

sprawa Calasów – sprawa Jeana Calas, hugenoty, oskarżonego w 1762 r. o zamordowanie swego syna, Marc-Antoine'a zamierzającego rzekomo przejść na katolicyzm (Marc-Antoine najprawdopodobniej popełnił samobójstwo lub padł ofiarą napadu); ojca połamano kołem dla uświetnienia uroczystości dwudziestej rocznicy rzezi hugenotów, z syna uczyniono katolickiego świętego-męczennika, jego młodszego brata, Pierre'a zmuszono do konwersji na katolicyzm, wszystkich zresztą członków rodziny dotknęły represje; w związku z tą sprawą Voltaire napisał Traktat o tolerancji w 1763 r., a w 1765 r. doprowadził do rehabilitacji Jeana Calasa przez fr. parlament. [przypis edytorski]

ad hominem (łac.) – dosł. do człowieka; argument ad hominem : niemerytoryczny sposób argumentowania odnoszący tezy rozumowania do konkretnej osoby. [przypis edytorski]

noc św. Bartłomieja – dokonana w Paryżu z 23 na 24 sierpnia 1572 r. rzeź, której ofiarą padło 3 tys. hugenotów (fr. kalwinów) na czele z ich przywódcą, admirałem Coligny i która dała sygnał do dalszych rzezi w całej Francji; krwawą rozprawę z heretykami pochwalił papież Grzegorz XIII, złożył też specjalne podziękowania Katarzynie Medycejskiej jako inicjatorce zajść. [przypis edytorski]

Russa – właśc. Rousseau. [przypis edytorski]

ecrasons l'infâme (fr.) – zniszczmy tę hańbę. [przypis edytorski]

Westfalia – Wolter, prawdopodobnie dla jakichś osobistych wspomnień, darzył Westfalię szczególną antypatią. [przypis tłumacza]

dowcip (daw.) – inteligencja. [przypis edytorski]

Kandyd – z fr. candide : naiwny, szczery, czysty. [przypis edytorski]

funt – tzw. funt paryski wynosił 0,489 kg. [przypis edytorski]

preceptor – wychowawca, nauczyciel. [przypis edytorski]

Pangloss – imię utworzone z gr. pan : wszystko i glossa : język, mowa. [przypis tłumacza]

wpodle – podług, wzdłuż. [przypis edytorski]

król Bułgarów – to król pruski Fryderyk II; Bułgarzy : Prusacy; Abarowie : Francuzi. Cała anegdota stanowi aluzję do wojny siedmioletniej. [przypis tłumacza]

człowieka, który (…) rozprawiał o miłosierdziu – chodzi o pastora protestanckiego. [przypis tłumacza]

anabaptysta – członek powstałej w XIX w. w Niemczech grupy wyznaniowej, która żądała m. in. powtórnego chrztu w wieku dojrzałym. [przypis tłumacza]

stoczony – tu: zgniły. [przypis edytorski]

uczuli, że ziemia drży im pod stopami – Trzęsienie ziemi w Lizbonie nastąpiło dn. 1 listopada 1755; towarzyszyły mu straszliwe pożary i sceny łupiestwa. Pochłonęło blisko 20 000 ofiar. Wolter napisał z przyczyny tego wypadku poemat, który dał powód do polemiki listownej z Janem Jakubem Rousseau. Kandyd jest ostatecznym zamknięciem tej polemiki, którą obszernie wzmiankuje Rousseau w swoich Wyznaniach . [przypis tłumacza]

zdeptałem cztery razy krucyfiks w czterech podróżach do Japonii – Holendrzy w XVII w. w Japonii dla ułatwienia sobie handlu zgodzili się „podeptać krzyż” i wyprzeć się chrześcijaństwa. [przypis tłumacza]

autodafé – istotnie, auto-dafé miało miejsce 20 czerwca 1756 [ auto-da-fé (z portug.: akt wiary), uroczystość kończąca proces inkwizycyjny osób oskarżonych o herezję, czary i in. odstępstwa od religii katolickiej, polegająca na publicznym wyznaniu winy, skruchy i deklaracji wiary katolickiej, po niej następowała egzekucja; Red. WL]. [przypis tłumacza]

jedząc kuraka, oddzielili tłustość – podstawa oskarżenia przez inkwizycję o praktykowanie judaizmu. [przypis edytorski]

san-benito – żółty płaszcz podobny krojem do habitów zakonu św. Benedykta, w który ubierano ofiary Inkwizycji. [przypis tłumacza]

ziemia zatrzęsła się na nowo – istotnie, w r. 1756 zdarzyły się ponowne trzęsienia ziemi. [przypis tłumacza]