Василий Болотов - Лекции по истории Древней Церкви. Том IV

τούτον παραυτά στεφανίτην άντι μονάχου έπεισε γενέσθαι και κρεών μεταλομβάνειν και κιδαρωδών άνέχεσθαι έν τή βασιλική τραπέζη.

ήκούσαμεν του πατριάρχου λαλουντος μετά του Ποδοπαγούρου κατά του βασιλέως.

καί έδειρεν αύτόν ό τύραννος Κωνσταντίνος, ώς μή ίσχύειν αυτόν βαδίζειν. έκελευσε δέ αυτόν εις φορείον βασταχθήναι καί άπελθόντα καθίσαι έν τη σολαία τής μεγάλης έκκλησίας. καί άσηκρήτης ήν συν αύτώ βαστάζων τόμον χάρτου, έν ώ ήν γεγραμμένα τά τούτου αίτια (Theoph. а. 6259).

ύπανεγινώσκετο ό χάρτης, καί κατά εν κεφάλαιον έπαιεν αύτού τό πρόσωπον ό άσηκρήτης, του πατριάρχου Νικήτα έν τω συνθρόνω καθεζομένου καί θεωρούντος. μετά δε τούτο άναβιβάσαντες αυτόν έν τω άμβωνι καί στήσαντες όρθιον, έλαβε Νικήτας τον χάρτην, καί άποστείλας έπισκόπους καί λαβών τό ώμοφόριον αύτού άνεθεμάτισεν αύτόν. καί έπονομάσαντες Σκοτίοψιν έξέωταν αύτόν όπισθοφανώς τής έκκλησίας.

«τί λέγεις περι τής πίστεως ήμών καί τής συνόδοο ής έποιήσαμεν»; — «καλώς καί πιστεύεις καί τήν σύνοδον πεποίηκας». — ήμε'ς τούτο ήθέλομεν άκουσαι έκ του μιαρού σoυ στόματος άπο δέ του νύν απελθε εις τό σκότος και είς τό ανάθεμα», καί ούτω λαβών τήν άπόφασιν άπεκεφαλίσθη είς τό Κυνήγιον.

Какие книги жгли еретики, выясняется из показания константинопольского скевофилака Димитрия на VII всел. соборе (act. V, Hard. IV, 309). По каталогу (βρέβιον) Димитрий выяснил недочет в скевофилакии двух книг с миниатюрами (δύο βιβλίο ήργυρωμένα διά εἰκόνων) и узнал, что еретики бросили их в огонь и сожгли (ότι είς πυρ βαλόντες ἐκαυσαν οι αίρετικοι). В одном экземпляре слова Константина диакона константинопольского «на всех св. мучеников» оказались вырезанными листы, на которых было свидетельство об иконах, хотя оставлен целым серебряный переплет книги, на обеих досках которого были изображения всех мучеников. На Соборе предъявлены были и другие книги с вырезанными (Λειμωνάριον) и выскобленными (Ветхий Завет «μετά σχολίων» ad marginem и Euagrii historia ecclesiastica IV, 27) свидетельствами об иконах. Но святоотеческих писаний вообще (без отношения к иконам) иконоборцы не истребляли. Что они изучали древние памятники, показывает тот факт, что они пользовались творениями Μακαρίου Μάγνητος, тогда как патр. Никифор только из этих иконоборческих цитат узнал и о самом существовании этого древнего (V в.) писателя.

καί τέλος ούκ είασεν είς όλον τό ύπ’ αύτον θέμα ενα άνθρωπον μοναδικόν περιβεβλημένον σχήμα. ό καί μαθών ό μισάγαθος βασιλεύς εγραψεν αύτω ευχαριστίας λέγων, οτι «ευρόν σε ανδρα κατά τήν καρδίαν μου, ος ποιείς πάντα τά θελήματα μου». τούτον ούν μιμησάμενοι καί οί λοιποί τά όμοια διεπράποντο (Theoph. a. 6263).

κοινή γνώμη Θεόδωρος, ό πατρίαρχης ’Αντιόχειας, καί Θεόδωρος 'Ιεροσολύμων καί Κοσμάς ’Αλεξάνδρειάς σύν τοίς ύπ’ αυτούς έπισκόποις τή ήμέρα της άγιας πεντηκοστής μετά τήν άνάγνωσιν τού άγιου ευαγγελίου όμοφρόνως άνεθεμάτισαν εκαστος κατά τήν έαυτού πολιν (Theoph. a 6255).

καί έδοξεν ευσεβής είναι πρός ολίγον χρόνον καί φίλος της άγιας θεοτόκον καί των μοναχών όθεν καί μητροπολίτας έκ τών άββάδων έν τοις πρωτίστοις θρόνοις προεβάλετο (Theoph. a. 6268).

Παύλος ό τίμιος αναγνώστης υπάρχων, Κύπριος τω γίνει, λόγω καί πράξει διαλάμπων, μετά πολλήν παραίτησιν διά τήν κρατούσaν αίρεσιν βία πολλήχειροτονείται πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (Theoph. а. 6272).

Ειρήνη ή εύσεβεστάτη άμα τώ υιώ αύτης Κωνσταντίνω παραδόξως θεόθεν τήν βασιλείαν εγχειρίζεται. — ήρξαντο δέ οί εύσεβείς παρρησιάζεσθαι — και οί θελοντες σώθηκαι άκωλύ τώςάποτάσσεσθαι, και ή δοξολογία του Θεου ύψουσθαι, καί τά μοναστήρια αναρρύεσθα: (Theoph. a 6273).

της έκκλησίας του Θεου τυραννουμένης και έσχισμένης ουσης έκ τών λοιπών

καθολικών θρόνων και αναθεματιζόμενης (Theoph. a. 6276).

έκτοτε λοιπόν ήρξατο λαλείσθαι καί άμφιβάλλεσθαι ό περι τών αγίων και σεπτών είκόνων λόγος παρρησία υπό πάντων.

πάντες ομοφρονώς ειπον μή είναι άλλον, εί μη Ταράσιον τόν άσηκρήτην.

[Mansi, XII, 1056Е]: qui — sanctam catholicam et apostolicam spiritualem matrem vestram Romanam ecclesiam exaltaverunt, et cum caeteris orthodoxis imperatoribus, utpote caput omnium ecclesiarum venerati sunt. Напечатанное курсивом опущено в греческом переводе, читанном на VII всел. соборе; (add.) и (=) дополнения и поправка в греческом переводе, который не совсем последователен (напр., опуская «caput omnium ecclesiarum» здесь, переводит эту фразу «κεφαλή ποσών τών ἐκλησιών» в послании Тарасию). Отдел бвг совершенно опущен в греческом переводе.