Роберт Готц - Таинства в истории отношений между Востоком и Западом

«Πιστεύομεν το 'έτερον μυστήριον, το παρά τού Κυρίου νενομοθετημένον, εκείνο είναι, οπερ ευχαριστίαν λέγομεν. Τή νυκτί γάρ, ή παρεδίδου έαυτον ό Κύριος, λαβών άρτον καί εύλογήσας, έλεγε τοΐς αποστόλοις, λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου. Καί λαβών το ποτήριον εύχαριστήσας έλεγε, πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο εστί το αίμα μου το υπέρ υμών εκχυνόμενον. τούτο ποιείτε εις τήν εμήν ανάμνησιν. Και προςτίθησιν ό Παύλος, οσακις αν εσθίητε τον άρτον τούτον καί το ποτήριον τούτο πίνητε τον θάνατον τού κυρίου καταγγέλλετε. Αύτη εστίν ή άπλώς αληθής καί γνησία τού θαυμαστού μυστηρίου τούτου παράδοσις, ού τινος εν τή εγχειρίσει καί διακονία τήν αληθή καί βεβαίαν παρουσίαν τού Κυρίου ήμών Ιησού Χριστού όμολογούμεν καί πιστεύομεν. πλήν ην ή πίστις ήμΐν παρίστησι καί προσφέρει, ούχ ην ή εφευρεθεΐσα εΐκή διδάσκει μετουσίωσις. Πιστεύομεν γαρ τούς πιστούς μεταλαμβάνοντας εν τω δείπνω το σώμα τού Κυρίου ήμών Ιησού Χριστού εσθίειν. ούκ αισθητώς τοΐς όδούσι τρύχοντας καί αναλύοντας τήν μετάληψιν, αλλά… οπερ πνευματικώς ή πίστις λαβούσα ήμΐν παριστάνει τε καί χαρίζεται. οθεν άληθές εστίν εσθίειν ήμας καί μετέχειν καί κοινωνούς είναι, εάν ού πιστεύοιμεν παντος ήμας τού εκ τού μυστηρίου κέρδους αφίστασθαι. Ακολούθως το ποτήριον πίνειν εν τω μυστηρίω είναι το αίμα πίνειν αληθώς τού Κυρίου ήμών Ιησού Χριστού, ον τρόπον καί περί τού σώματος εϊρηται. Ό γάρ νομοθέτης ώς περί τού σώματος τού ιδίου, ούτω καί περί τού ιδίου αίματος ενετείλατο. ην εντολήν ού δεΐ κατά το δοκούν εκάστω κολοβούσθαι, αλλά σώαν τηρεΐσθαι τήν νομοθετηθεΐσαν παράδοσιν. 'Όταν ουν άξίως μεθέξωμεν και όλοκλήρως κοινωνήσωμεν, έν τω μυστηρίω του σώματος και αίματος του Κυρίου Ιησού Χριστού, είναι ημάς ηδη όμολογουμεν διηλλαγμένοῦς τη κεφαλή ημών και ηνωμένοῦς και συσσώμους, μετά βεβαίας έλπίδος και συγκληρονόμους εσεσθαι έν τη βασιλεία [Мы веруем, что другое таинство, которое узаконено Господом, – это то, которое называется евхаристией. В ночь, в которую Господь предал Себя на добровольную смерть, Он взял хлеб и, благословив, сказал апостолам: “Примите, вкусите, это – тело Мое”. И взяв чашу, возблагодарив, сказал: “Пейте из нее все, это – кровь Моя… за вас и за многих изливаемая. Сие творите в воспоминание обо Мне”. А Павел прибавил: “Всякий раз, когда вы едите хлеб сей и пьете чашу сию, Мою Смерть возвещаете” («Установительные слова» из анафоры Василия Великого. – Ред.). Это истинное и подлинное предание о дивном таинстве, совершая и служа которое, мы исповедуем, веруя, истинное и действительное присутствие Господа нашего Иисуса Христа. И то, что вера нам дает и предлагает, – это не то, чему учит случайно изобретенное слово “пресуществление”. Мы веруем, что верующие причащаются на Вечере телу Господа нашего Иисуса Христа и едят его не чувственным образом, перемалывая зубами и переваривая причастие, но… духовно, как вера нам это представляет и дарует: тогда истинно, что мы едим и причащаемся и становимся общниками (Тела Христова), а если мы не веруем, то лишаемся всякой выгоды от таинства. Следовательно пьем мы чашу в таинстве и пьем воистину кровь Господа нашего Иисуса Христа в том смысле, в каком сказано о теле. Ибо Законодатель как о Своем теле, так и о Своей крови заповедовал, и эту заповедь не следует искажать как кому заблагорассудится, но целым сохранять узаконенное предание. Когда мы достойно причащаемся и всецело приобщаемся в таинстве телу и крови Господа Иисуса Христа, мы исповедуем, что уже искуплены Главой нашим и соединены с Ним и стали одним Телом, в несомненной вере, и стали сонаследниками в Царствии (Небесном. – Ред.)]» (Κύριλλος ό Λούκαρης. Ανατολική όμολογία. Κεφ. 17 // Michalcescu. S. 273).

«'Ως παρά τής θείας και ίερας γραφής διδασκόμεθα, λεγουσης τρανώς, ου ποιήσεις σεαυτω εϊδωλον, ουδέ παντός όμοίωμα. οσα έν τω ούρανω ανω, και οσα έν τη γη κάτω, ού προσκυνήσεις αύτοΐς, ούδέ μή λατρεύσεις αύτοΐς οφειλόντων ήμών ού τη κτίσει, άλλά μόνω τω κτίστη και ποιητη του ούρανου και τής γής λατρευειν, κάκεΐνον μόνον προσκυνεΐν, έξ ων δηλον οτι την ιστορίαν επίσημον τέχνην ούσαν ουκ άποβάλλομεν, άλλα καί εικόνας εχειν καί του Χριστοί, καί των άγίων τω βουλομένω παρέχομεν. την δέ λατρείαν καί θρησκείαν αυτών, ώς άπηγορευμένην παρα του άγίου πνεύματος εν τη ίερα γραφή έξουθενούμεν, 'ίνα μη λάθωμεν άντί του κτίστου καί ποιητου χρώματα καί τέχνην, καί κτίσματα προσκυνεΐν. καί τον άλλως φρονουντα άθλιον ηγούμεθα, ώς δεινόν εχοντα σκότος έν ταΐς φρεσί, καί πεπωρωμένην την καρδίαν. καί ην αν κρεΐσσον τη του θεού έντολη υποτάσσεσθαι, η άνθρώπων πείθεσθαι ματαιολογίαις. δπερ έν φόβω θεου καί άγαθη συνειδήσει έκτιθέμεθα. εΐ καί στησαι την φοραν κρεΐσσον η καθ’ ημάς είναι όμολογούμεν. ούτω μέν έγγραφως τοΐς έρωτησασιν ημάς άποκρινάμενοι έπεράναμεν, καί τας άποκρίσεις τη ημετέρα όμολογία συνηψαμεν. δώη δε ό κύριος τοΐς πασιν έν πασιν ορθώς φρονεΐν, καί συνείδησιν ειλικρινή [Мы научены Божественным Священным писанием, говорящим ясно: не сотвори себе кумира и всякого подобия, ни из того, что на небе вверху, ни из того, что на земле внизу, и не поклоняйся им и не служи им. Ибо мы должны не творению служить, а только Творцу и Создателю неба и земли и Ему только поклоняться. Из этого явствует, что мы не отрицаем живописание как официальное искусство и даже позволяем желающим держать иконы Христа и святых, но отрицаем поклонение им и служением им как запрещенное Святым Духом в Священных писаниях, дабы мы невольно не стали поклоняться вместо Творца и Создателя краскам, искусству и творениям]» (Κύριλλος ό Λούκαρης. Ανατολική όμολογία. Έρ. 4 // Michalcescu. S. 276).