Уладзімір Арлоў - Сны iмператара

Ён адышоў, не даведаўшыся, што ў мяне пад сэрцам варушыцца дзіця. Часам мне нясцерпна — так, што мусіла сціскаць вусны — хацелася сказаць пра гэта. Я думала, нашае пакуль не народжанае малое ўтрымае Богуся на свеце, ды знахарка Грыпінка ўгаворвала мяне маўчаць, каб — наадварот — душа майго мужа не паклікала следам душу дзіцяці.

Можа, дарма паслухалася Грыпінкі, хоць пан Богусь напраўду забраў з сабою яшчэ адну душу. Пасля хаўтураў пані Корсакава пачала таяць, як свечка, i сарака дзён па сыне ўжо не прычакала. Нейкая сіла не дазволіла мне адкрыцца i пані Мальгрэце, якая сьннла ў магілу, не ўведаўшы, што будзе мець унука ці ўнучку.

Яна пакінула мне маёнтак, а пан Багуслаў — чатырыста чырвоных злотых ды ліст да віленскага шляхціча Якуба Неміровіча, з якім вучыўся разам у Італіі i якога прасіў узяць мяне ў сваю апеку. Апрача таго, у спадчыну ад Богуся застаўся вось гэты, ён у мяне i зараз на безыменным пальцы, пярсцёнак з тайніцай, што паспрыяў мне болей i за грошы i за ліст, бо пан Якуб апекавацца мною мог адно з нябёсаў: недзе пад Глыбокім маскоўская куля ўжо заручыла яго з зямлёй.

Стральцы з Тураўлянскага замка наляцелі, як шулякі, назаўтра пасля пахавання пані Мальгрэты. Той жах трэба зачыніць у памяці ў самай далёкай спіжарні на цяжкі замок i выкінуць ключ у бяздоннае возера.

Баярскі сын, нгго прывёў стральцоў, болей выдаваў на чалавека, які моліцца не Хрысту, а Алаху.

Ліхадзеі шныпарылі па хлявах i свірнах, з конскім гігатаннем цягнулі ў адрыну маладую ахмістрыню Завею, ганяліся па двары за дзяўчатамі. Сам стралецкі верхавод, секануўшы шабляю фурмана Шэмета, што засгупаў яму дарогу, уварваўся да мяне ў спачывальню. Вузкія сонныя вочы загарэліся юрам, а рэдкая рудая барада паказала ў пажадлівай ухмылцы жоўтыя зубы.

Я жагналася i прасіла не чапаць мяне, кажучы, што толькі днямі пахавала мужа i ягоную маці, ды мае благанні толькі распалялі баярскага сына. Ён ашчаперыў мяне, памацаў грудзі i крумянкі і, зацмокаўшы языком, паабядаў забраць з сабою ў замак, а пакуль загадаў чакаць яго з лазні.

За дзвярыма тырчаў гэтаксама падобны да нехрысця вартавы. Адчыніла вакно — пад ім уладкаваўся яшчэ адзін барадаты бамбіза. Заплачу золатам, сказала я, паказаўшы жменю дукатаў. Ён імгненна згадзіўся, высыпаў грошы ў гаманец, a калі я села на падваконне, каб саскочыць у сад, зарагатаў i прыставіў мне да грудзей вастрыё алебарды. Каля ног у нелюдзя стаяў збан з медавухай, i як толькі мае вочы змецілі гэта, я ўжо ведала, што рабіць.

Лазня не змыла са стралецкага верхавода ні зладзейскага поту, ні нейкага саладкавага паху, пра які ў мяне мільганулася думка, што, можа, так пахне кроў. Масковец быў ужо моцна захмялелы і, угледзеўшы на стале штоф з мёдам-трайняком i дзве налітыя шкляніцы, аж закалаціўся ад радасці. Я не ведала, як хутка забівае атрута з майго пярсцёнка, а таму схавала пад падушкаю Богусеў італійскі корд з гострым, бы змяіны язык, джалам.

Усё ледзь не пайшло прахам. Заместа таго каб піць ca шкляніцы, ён прысмактаўся да штофа, але, на шчасце, адляпіўшыся ад рыльца, перакуліў у рот i шкляніцу.

Баярскі сьш паспеў зачьшіць дзверы на засаўку i ступіць да мяне два крокі. Я сціснула пад падушкаю тронак корда, але трэці крок стаўся для маскавіта апошнім.

Атрута з пярсцёнка забівала без пакутаў.

Я асцярожліва зірнула ў вакно. Вартавы прыткнуў алебарду да сцяны і, ашчаперыўшы парожні збан з-пад медавухі, хроп, быццам ерыхонская труба. Пакуль апусцілася ноч, мне наканавана было пабачыць, як брыла, нібы непрытомная, з адрьшы Завея i як на яблыні стральцы павесілі старога Гіршу. Выскачыўшы з вакна, я першы раз спьшілася, каб звесці дых, толькі каля Вітаўтавых талерак.

Ты, Белагаловая, зрабіла б тады на маім месцы тое самае. Але ты не патрапіла ўратавацца...

Адкуль, з якога прьпулку выходзіш ты ўначы? Karo пакінула на гэтым свеце? Ці даў табе Бог тваю крывінку, твой працяг?

Мой хлопчык, якога хацела назваць Багуславам, нарадзіўся ў Вільні нежьшы. Аекар з Замкавай вуліцы, нечым падобны да кажана немец з сумнымі вачыма, сказаў, што — колькі б ні дзяліла я ложа з мужчынамі — болей дзяцей у мяне не будзе.

А дождж не сунімаецца, быццам няўцешна плача сама гэтая зямля. У намёце непрытульна, як у сутарэнні. Здаецца, сырым зрабілася ўжо i паветра, i сам час, у якім я чакаю яго мосць караля i вялікага князя. А можа, цябе, Белагаловая?..

Няўжо ты вярнулася з моста, каб забраць мяне за тое, што я забіла чалавека? Той жа баярскі сын быў ворагам. Мо гэта ягоныя людзі пазбавілі жыцця цябе i юнака з аднаго з табою плыта?