Адам Глёбус - Адзiнота на стадыёне

Да паэта падышоў малады чалавек i павiтаўся. Той паставiў на зямлю сумкi i сказаў:

— Не ўбiцца. Хм... Адзiн за адным iдуць, i не ўбiцца. Хм... Хм... А ты куды?

— Дамоў. Давайце дапамагу. Нам жа па дарозе.

— Дапамажы, бо набраў — не падняць, ажно па вулiцы сорам iсцi... Хм... Гэта ж у мяне юбiлей.

— Вiншую.

— Дзякуй. Хм... Толькi не люблю я гэтых юбiлеяў. Дэрмацiнавых папак надораць (куды iх падзець?), лухты нагавораць, брыдка слухаць. А потым стол, i сам разумееш, трэба, каб на стале было, а ў мяне талерак столькi няма, каб на iх усiх хапiла. Пайду сёння вазьму напракат. Што мы тут стаiм? Пайшлi на мост, а там, за скверам, на аўтобус сядзем.

Яны ўзялi сумкi i пайшлi па праспекце, пад вясновымi лiпамi.

— Як падумаю, што на сцэне сядзець, што вершы ў мiкрафон чытаць, аж млосна робiцца... Хм... Так мы з табой i не схадзiлi да Н., а трэба яго знайсцi, трэба да яго схадзiць. Забылi яго, знарок забылi i сябры, i ворагi. А ён у Мiнску, я нават бачыў яго, ён у такiм прыстойным палiтоне. Хм... I шалiк, i туфлi. Я нават узрадаваўся, што ён так добра выглядае... Казалi ж рознае: i што спiўся, i што звар'яцеў, i што з работы прагналi... Думаў падысцi, а тут са мной людзi былi, няёмка iх кiнуць, а пакуль развiтаўся, пакуль пачаў даганяць... Ён некуды знiк. Натоўп... Мы каля цэнтральнага унiверсама стаялi, i, як зараз, якраз час пiк быў... Добра, хоць палiто на iм новае i выглядаў ён iнтэлiгентна, толькi ў твары нешта не тое, змянiлася нешта, ён так галаву крыху набок трымаў i сам сабе ўсмiхаўся... Хм... Разумееш, стары, я не хачу сказаць, што зусiм ненармальна, але нешта ў гэтай усмешцы ненатуральнае было. Хм... Я ж яго добра ведаў, друкаваў яго, дапамагаў; толькi ў яго ж сябры былi, дзе мне за гэтымi сябрамi? Ну, сябры дык сябры, як сабе хочаш, сябры яму i дапамаглi. Хм... Трэба нам з табой да яго схадзiць, проста без папярэджання пайсцi. Ён жа — паэт. Гэта сябры думаюць, што яго няма, што забылi яго, а ён ёсць.

— Так, трэба схадзiць. Я ў канцы лета вольны буду, мы i сходзiм.

Яны селi ў аўтобус. У аўтобусе маўчалi. Сышлi на прыпынку "Кальцо".

— Я ўсё ваш партрэт нiяк не зраблю, хоць палатно падрыхтаваў i эскiзы зрабiў, — выбачаўся малады чалавек.

— Хм... А можа, да мяне зойдзеш?

— Не выпадае сёння.

— А што за эскiзы?

Паэт i малады чалавек гаварылi на скрыжаваннi. Падобныя да сабак сумкi стаялi каля ног.

— На другiм плане барак, памятаеце ваш радок: "Разбiраюць барак пад маiм акном..."1 Шэрае неба над баракам, ён ружовы, цёмны, з сiнiмi акенцамi... I яшчэ шэрая восеньская трава. На першым плане — вы ў белай кашулi i пры гальштуку. Гальштук — чорны, вузкi, драматычны. Хочацца, каб ён быў пранiзлiва, шчымлiва драматычны... А яшчэ на плечы вы накiнулi фуфайку... Мне здалося, што ў гэтым спалучэннi — белая кашуля, чорны гальштук, незашпiленая фуфайка — ёсць метафара. Твар у вас будзе малады, твар дваццацiгадовага хлопца, якi збiраецца памiрыць горад i вёску. Я бачу гэты партрэт, ён ужо ёсць для мяне. Цяжка расказаць, здаецца, нешта недагаворваеш, i выява не складаецца ў адно цэлае. Лепш я намалюю i пакажу.

— Зрабi. Хм... Атрымаецца, думаю, мадэрнова. Добра, я пайду... Ты заходзь. Мы ж — суседзi. Як-небудзь пад вечар выберашся з дому, то заходзь.

* * *

— Трэцюю аперацыю зрабiлi. Шво разыходзiцца, не трымаецца. Кажуць, што занадта вялiкую дозу абпраменьвання далi, таму i не трымаецца шво.

— А я не магу ў ракавы барак хадзiць. Не магу, i ўсё.

— Кажуць, там вельмi многа самагубстваў.

* * *

На пахаванне паэта малады чалавек спазнiўся. Ён прыйшоў, калi гаварылiся жалобныя прамовы. Да труны было не падысцi, бо ў пакоi, дзе ляжаў нябожчык, i ў фае перад пакоем было поўна людзей. Малады чалавек не пачуў прамоў, яны ўсе сплаўлялiся ў манатоннае бу-бу-бу-бу-бу. Ён паглядзеў на спiны i патылiцы лiтаратараў i выйшаў на ганак.

Вынеслi труну.

Малады чалавек убачыў шэры профiль i здзiвiўся, што гэты востры профiль, профiль, што пагойдваецца над натоўпам, што ён не мае анiякага дачынення да паэта. Гэта — цела, а не паэт.

Труну паставiлi ў жоўты, з чорнай палосай, кароткi аўтобус, i той пацiху паехаў.

* * *

Пасля пахавання малады чалавек зайшоў у бiблiятэку. Пасля жахлiвай гарачынi, што была на вулiцы, у чытальнай зале сустракала адносная прахалода.

Бiблiятэкарка стаяла каля стала i пакавала гаспадарчую сумку. Пасля занавешаных чорным крэпам люстэркаў, пасля музыкi, якая будавала нябачную лесвiцу да выгбы смерцi, пасля расцiснутых на асфальце хрызантэм будзённы занятак немаладой жанчыны, што клала ў сумку хлеб, набыў для маладога чалавека значнасць, нават мiстычнасць.