Янка Брыль - Вячэрняе

Старая спрацаваная свякроў просіць у меншай унучкі яшчэ адну «буську». А мама-нявестка не толькі вельмі сур'ёзна не звяртае на гэта ўвагі, але вось-вось, здаецца, скажа: «Хопіць ужо, наразвітваліся...» І чытай у гэтым яе валявую зацятасць, нейкую незадаволенасць мужавай маткай...

А муж — прасцецкі, светлы здаравіла. Пацалаваўся са старэнькай і зайшоў, калі аўтобус ужо загыркаў маторам.

* * *

Западозрыла, што Коля яе ходзіць да другое, да Ганны, скучкі гэтай. Клуб якраз падмятала, а тут прыбягае суседка дый кажа: «Твой да Ганны пайшоў, сама на свае вочы бачыла! Дальбожачка!..» Пабегла яна з венікам туды. А яны там і праўда — у ложку, без агню. Ганна ўсхапілася першая, дык яна ёй тым венікам па мардах, па мардах!.. А той уцякаць, хап-лах адзеўшыся. Жонка і выехала на ім. Ён спатыкнуўся ў градах, упаў. Ну ж і давала, і венікам, і нагамі. Ажно самой стала страшна, што ён жа дома яе за гэта заб'е. Кінула і пайшла дахаты. Прыходзіць, а Коля яе — сядзіць сабе ды з дзецьмі забаўляецца...

«Каго лупіла — і сама не ведаю... І той жа любоўнік маўчаў, каб я не пазнала, хто гэта... Ну, а з Ганнай мы — хоць бы што, падругі, як і былі. Яна ўжо рада, што я хоць маўчу. І мне казаць няма чаго. Гэта я толькі, дзядзечка, як вам гаворачы...»

* * *

Бабка на рынку вельмі ж старанна важыць свае яблыкі. Гарадская пакупніца ўсміхаецца:

— Ну, вы ўжо, цётачка, як у аптэцы!

— А што ж, мілая, свая ручка — не сучка, за так не даець!..

* * *

Модна рыжая і распатланая артыстачка два тыдні прадстаўляла ў далёкай братняй рэспубліцы наша беднае кінамастацтва.

Толькі ўсмешачкай, маладосцю ды кожны раз свабоднымі расказамі пра свае, нікому там не вядомыя, дэбюты ў слабых фільмах.

Начальства любіла гэтага коціка — і прыезджае, наша, і мясцовае.

У апошні дзень да самалёта яна прыехала не разам з усімі ўдзельнікамі выступленняў, а ў машыне начальства.

Ужо развіталіся госці з гаспадарамі, гаспадары з гасцямі, яшчэ раз, і яшчэ, сядзім у самалёце, а ён чамусьці марудзіць са стартам.

Артыстачка звяртаецца да мужа, таксама модна прыгожага, але маўклівага і нібы лішняга пры ёй:

— Ты посиди, а я пойду еще немножко попрощаюсь.

Але дзверы нарэшце зачыніліся. Самалёт пашумеў, патрашчаў і крануўся.

Артыстачка паспела толькі вылузаць у акно яшчэ адну завучаную ўсмешачку. Потым села. І задрамала, даволі кісла развесіўшы свае пухлыя губкі.

Да новага сігналу.

* * *

Лістапад восемдзесят трэцяга, Польшча.

Сакратарачка ваяводскага партыйнага камітэта — жанчына не толькі крывароценька сімпатычная, але самаадданая, шчырая ў працы, пра што на ўрачыстым абедзе расказаў мне адзін з ветэранаў вайны. «Толькі сынок у яе, дый таго няма калі глядзець. Ідзе раз малы па калідоры, на яе рабоце, і плача: «Ма-му-ся!» — «А хто твая мамуся?» — пытаюся ў яго. А ён адно толькі: «Бася!..»

У пані Басі сястра, што чакала яе, калі мы развітваліся на выхадзе. Таксама сімпатычная, нават больш, бо з незалежным выглядам. І мне зусім па-польску падумалася, што яна сваёй Басі ў спрэчцы можа сказаць і так: «Я ў дупе мам твон парт'ен!» Вельмі па-сучаснаму, тым больш па-нядаўняму, да ваеннага становішча.

* * *

Улетку сорак сёмага мне прапанавалі «творчую камандзіроўку» на граніцу з Польшчай, каб напісаць для часопіса «Пограничник» нарыс пра камандзіра аднаго з пагранучасткаў. Згадзіўся,— і цікава ж гэта, і лепш, чым сядзець у спёку ў горадзе, штодня хадзіць у свой «Вожык».

У адзін з тых пагранічных дзён давялося, між іншым, папрысутнічаць і на перадачы з таго боку рэшткаў нейкай «банды», якая прарвалася з боем глыбей у Польшчу, але і там была ліквідавана савецкімі ўнутранымі сіламі. З нашага боку маёр Васільеў, што павінны быў стаць героем майго нарыса, а з польскага — падпаручнік Барбурскі цырымонна сустрэліся каля пагранічнага шлагбаума на гасцінцы, а неўзабаве ад Кузьніцы падышоў «студэбекер» з салдатамі і аўчаркамі, сярод якіх сядзелі цывільныя, тры мужчыны і дзве кабеціны. Іх узялі на «джып», на якім мы прыехалі з заставы, пад ахову аднаго аўтаматчыка і адной аўчаркі. Калі ад'ехалі ад мяжы, «джып» спыніўся, мой герой дастаў з багажніка сырамятныя рамяні, а падпалкоўнік, што прыехаў надоечы з Гродна, сказаў мне: «Это — не для печати». Як толькі мужчынам пачалі вязаць рукі (сам маёр з вадзіцелем), адна з жанчын зусім па-вясковаму расплакалася. А другая, маладзейшая, устала і працягнула рукі, склаўшы іх накрыж запясцямі. «Сядьте,— сказаў маёр,— мы женщин не вяжем». А яна ўсё стаіць. Сама прыгожая і поза гістарычная, няхай сабе толькі на фоне даўно не аранай пустэчы.