Уладзімір Арлоў - Каханак яе вялікасці

Знаёмыя з дзяцінства, хоць i прызабытыя, святыя на сценах не адварочваюцца, ды ўсё роўна мне непрытульна. Полацкіх людзей у храме няма — адны маскоўскія сгральцы пры зброі, i мне хочацца хутчэй вонкі.

Мы з Белагаловаю зноў сталіся нявідкамі. Яна вядзе мяне з Верхняга замка ўніз, у пасад, каб паказаць свой дом. Каб не стральцы, вуліцы былі б зусім пустэльныя: нідзе ні старога, ні малога, не відно ні катоў, ні сабак, ні козаў.

Знячэўку на паваротцы каля Чорнага ручая мы ледзь не налятаем на казлабародага вузкавокага чалавека ў каптане крывавага колеру. Божа!.. Гэта ж той атручаны баярскі сын! Атрымліваецца, што атрута не ўзяла яго?

Ён, напалову татарын, напалову масковец, напалову чалавек, напалову звер, камандуе натоўпам стральцоў. Сяго-таго я ведаю. Вось той жлукта вартаваў мяне пад акном, пакуль не перакуліўся разам ca сваім збаном. А тыя двое вешалі на яблыні каля лямуса настаўніка Гіршу.

Мы з Белагаловай прыціскаемся да паркана. Гэтым разам яна надзела маю кармінную мухаяравую сукню, першы падарунак пана Каспара. Сукня ляжала разам з іншымі строямі ў паходным куфры, на якім спіць Юста. Значыцца, Белагаловая ўжо прыходзіла ў наш намёт...

Але я не паспяваю дадумаць думку да канца, бо стральцы, за якімі мы ідзём вуліцаю ўніз да Дзвіны, пачынаюць урывацца ў дамы i выводзідь адтуль людзей. Ix, бедакоў, усё болей i болей, i рангам Белагаловая сціскае мне руку i паказвае заможны дом з зялёнымі аканіцамі i высокім ганкам пад стрэшкаю.

Стральцы выводзяць на ганак Белагаловую ў ільняной сукенцы з гафтам. 3 гэтага моманту Белагаловых дзве: адна ў маёй чырвонай мухаяравай сукні, другая — у кужэльнай белай. Тую, што прывяла мяне сюды, б'е дрыготка, якая праз руку перадаецца мне.

Казлабароды баярскі сын падымаецца на тры прыступкі, мацае ў той, другой, Белагаловай грудзі i вядзе яе назад у дом. Праз хвіліну дзверы адчыняюцца i ён, не раўнуючы як вялікі мех з мукой, выкідае на ганак цела немаладое кабеты. Маладзенькі стралец, амаль хлапчук, хапае яе за ногі i цягне долу. Сівая галава б'ецца аб прыступкі i чырванее ад крыві. Стралец кідае забітую пад вішняй i, задзёршы галаву, ласуецца ягадамі.

Збой абкружаных вартаю людзей, над якім разлягаецца жаночы плач, аддаляецца, а мы з Белагаловай чакаем. Нарэшде на ганку зноў паказваецца баярскі сын. Ён махае рукой маладзенькаму стральцу, i той выводзіць з дома другую Белагаловую ў разадранай на грудзях сукенцы. Тым часам баярскі сын падыходзіць да студні з асверам i выцягвае вядро вады. Богусеў пярсцёнак пры мне. Я вомегам кідаюся да студні i паспяваю націснуць таемную снрунжынку i сыпануць у ваду зеленаватага пылку.

Казлабароды п'е, ідзе да брамкі, адчыняе яе ўжо не рукой, a ўсім сваім абмяклым тулавам, што падае ніцма і, тузануўшы нагамі, заціхае.

Мы з Белагаловай, той, што ў мухаяравай сукні, апынаемся на дзвінскім беразе. Я здагадалася пра ўсё яшчэ каля Чорнага ручая, як толькі сутыкнулася з уваскрэслым маскоўцам. На траве — два дзесяткі невялікіх плытоў, i стральцы чакаюць знаку, каб распачаць сваю крывавую працу. Мае вока імгненна знаходзіць у натоўпе знаёмага маладзёна. На ўзвозе паказваецца тая Белагаловая, якую вядзе стралец-хлапчук. Угледзеўшы яе, маладзён вылузваецца з натоўпу i кідаецда да шчыльнага кола стральцоў. Двое царскіх людзей заломваюць яму рукі i адцягваюць да вады.

Белагаловая ў ільняной сукенцы заўважае яго i бяжыць да пльггоў. Стральцы адпускаюць маладзёна i дазваляюць Белагаловай абняцца з ім. «Апошні раз на гэтым свеце», — з рогатам кажа адзін. Падобны да хлапчука масковец дастае з-за пояса нож i мякка ступае да каханкаў...

Неспадзявана я намацваю ў патайной сукні майго саяна Богусеў корд i з халоднай навагаю дастаю яго. Першым наканавана памерці маладзенькаму стральцу, што сёння апошні раз на гэтым свеце еў вішні. Я націскаю на тронак усім целам i адчуваю, як ягонае сэрца закіпае на сталёвым джале. Я гляджу ў яго вадзяніста-шэрыя вочы, з якіх імкліва ўцякае жыццё, i штосьці крычу, не чуючы ўласнага голасу...

На куфры варочаецца ў сне Юста.

Ці ж на месцы мая мухаяравая сукня?

«Поўнач! Поўнач!» — крычаць пад дажджом вартавыя.

Я ўжо зусім не баюся цябе, Белагаловая. Калі зойдзеш — налью табе віна i назаву сястрою. Цікава, у якой сукенцы ты будзеш — у зялёнай адамашкавай ці ў карміннай мухаяравай? Толькі зараз я чакаю не цябе.

Караля не было ўжо два дні. Мае цела засумавала, але найперш ягоны прыход трэба сёння не целу, а душы. Чаму сёння я, быццам кнігу, гартаю ўсё сваё жыццё? Да чаго рыхтуецца душа?