Андрэй Федарэнка: Вёска. Новыя прыгоды Несцеркі. Страсці па Аўдзею

Жабрак. Эх, Аўдзей, злом не пражывеш. Я ж казаў табе, паслухай…

Аўдзей(перабівае). Замоўкні, а то выганю да д’ябла на вуліцу, сядзіш на чужой печы, яшчэ і рот раскрываеш. (Да сваіх.) Кладзіцеся спаць, нечага сядзець!

Усе разыходзяцца, застаецца толькі Андрэй. Жабрак накрываецца кажухом.

Андрэй. Яна хацела за мяне. Яна хацела!

Аўдзей. Сам бачыў, што хацела! Бацька ўсё!

Андрэй. I бацька быў не супраць мяне!

Аўдзей. Як гэта не супраць?

Андрэй. Я з ім размаўляў тыдзень назад!

Аўдзей. З Зуйком? Сам? Без мяне?!

Андрэй. Я як бы гэтак… Вам я даўней гаварыў, калі б вы што супраць, то я б і нічога. А то… Я сена вазіў, а ён з лесу ішоў. Я яму і кажу: «Добрыя ў вас, дзядзька Пятрок, дзеўкі, хоць на базар вывозь». А ён: «Гэтакі тавар нікому не патрэбен, няма сэнсу на базар вазіць, не прадасі». А я: «А калі б знайшоўся пакупнік і на гэтакі тавар?» А ён і гаворыць: «Гэтакаму пакупніку я б яшчэ і прыплаціў, асабліва калі хлопец талковы, гэткі, як ты, то нядрэнна б і прыплаціў, не пашкадаваў бы, не глядзі, што не багата жыву, а дачку выдам па-людску, так што пакупнік той пакрыўджаны не застанецца». Значыць, не супраць ён быў! Не супраць!

Аўдзей. Ты ж чуў сваімі вушамі!

Андрэй. Не можа гэтага быць! Мо перабіў хто?

Аўдзей. Дык што ж рабіць?

Андрэй. Верка пойдзе за мяне!

Аўдзей. Як гэта пойдзе, калі бацька не пускае?

Андрэй. Скажу — і пойдзе. Пражывём без пасагу!

Аўдзей. Пасаг там не багаты, сам ведаеш. За дзеўкай пасаг — рукі ды розум, каб не толькі ў валасах, ды каб гаспадыняй была. Хаця, калі ёсць што ўзяць, яно нічога не лішняе, у гаспадарцы спатрэбіцца. Ды як жа без бацькі. Без бацькі нельга.

Андрэй. Яна ні за каго другога не пойдзе!

Аўдзей. Дзеўку хто возьме, за таго яна і пойдзе.

Стук у дзверы. Уваходзіць Вера.

Верка!

Верка. Андрэй!

Яны ідуць насустрач адзін аднаму, але спыняюцца і глядзяць на Аўдзея.

Аўдзей. Э-э, ты што ета, дзеўка?

Верка. Дзядзечка Аўдзей, не праганяйце! Утаплюся!

Уваходзіць Варвара.

Аўдзей. Вось табе і на!

Верка. Не праганяйце! Дахаты назад не вярнуся. Утаплюся!

Кідаецца Аўдзею ў ногі, плача. Варвара падымае яе.

Аўдзей. Без бацькі… Гэтак нельга…

Андрэй дапамагае маці, удвух яны падымаюць Веру. Вера плача, паўтарае: «Дзядзечка Аўдзей! Утаплюся! Не жыць! Не вярнуся!» — прыціскаецца да Андрэя. Андрэй абдымае яе.

Ну-ну-ну… бач ты іх! Потым бяды не абярэшся. Варвара, пакладзі яе разам з дзеўкамі. Заўтра паглядзім. З бацькам усё роўна размаўляць прыйдзецца.

Варвара выводзіць Веру.

(Грозна). Ты што, можа, паспеў дзеўцы пуза прычапіць?!

Андрэй. Што ты?!

Аўдзей. Можа, Зуёк што западозрыў ды раззлаваўся, таму гэтак усё і атрымалася?

Андрэй. Калі б гэткае западозрыў, то з хаты б не гнаў.

Аўдзей. I то праўда. Сам бы следам віўся.

Андрэй. Не хоча ён, ну дык і не трэба, а мы пажэнімся, нам жыць, не яму.

Аўдзей. Ну-ну! Бач ты яго! Ад бацькі адмахнуцца хочаш!

Уваходзіць Варвара.

Варвара. Дзеўка нядрэнная, уважыцельная.

Аўдзей. I ты ўжо — баба за бабу. Тут справа не жарт, зусім не жарт!

Варвара. I маці яе не супраць.

Аўдзей. Маці ў хаце слова не мае. Не проста ета ўсё. Паглядзім заўтра — нехта ж прыйдзе следам за ёй.

Адчыняюцца дзверы, уваходзіць сват.

Сват. Добры вечар, сваты. Іду, гляджу, вароты не зачынены, у хаце святло, дай, думаю, зайду.

Аўдзей. Праходзь, сват. (Андрэю.) Ідзі пазачыняй, а то кінулі ўсё. (Свату.) Сядай за стол, сват! Эй, Варвара!

Андрэй выходзіць, Варвара ставіць на стол талерку з салам, бутэльку гарэлкі. Сват і Аўдзей сядаюць за стол. У свата ў руках абрэз.

Што гэта ты пры аружжы?

Сват. Ат, хадзіў да нашых. Забраў у сына. Малады, яшчэ што з дуру, мала які выпадак…

Аўдзей. Які выпадак?

Сват. Цяпер кожны дзень выпадак. Не тое, дык гэта. А ты што, нічога не чуў?

Аўдзей. А што мне чуць?

Сват. Засяданні…

Аўдзей. Ад засяданняў хлеб не вырасце. Мяне засяданні не цікавяць. Каму трэба, хай сабе…

Сват. Хлеб-то не вырасце… Толькі засяданні гэтыя, ведаеш пра што? Пра кулакоў…

Аўдзей. Мяне гэта не цікавіць.