Андрэй Федарэнка - Мяжа

— Вясёлы таварыш ваш, дзякуй яму…

Пачалі выпіваць, закусваць, і тут ужо ідылія наступіла поўная: вось прыехалі з горада сыны — памагчы старэнькай матулі, дроў нарэзаць-накалоць, вады нанасіць, хлеўчык паднавіць, і цяпер набіраюцца сілы перад нялёгкай, але важнай, патрэбнай справаю.

Баба Ганя толькі прыгубіла сваю чарку і панюхала кавалачак батона. Фелікс таксама не праяўляў ахвоты ні ў выпіўцы, ні ў закусцы. Затое Галубоўскі еў за дваіх, а гаварыў за траіх. Жарцікі, анекдоты, каламбуры, не зусім прыстойныя і зусім непрыстойныя показкі так і ляцелі з яго набітага рота разам са слінаю направа і налева. Асабліва падабаліся яму самому ўласныя інверсіі, гэтыя смешна-несуразныя перакруткі слоў, такія як «шутка юмора», «рыбалка — любімы спорт віда» (Галубоўскі знарок картавіў, і гучала не «рыбалка», а «яб…лка»), «не в дела курсе», «насчёт картошки дров поджарить»… Таксама бліскаў пярлінкамі: «на…бі бліжняга свайго, бо дальні наблізіцца і на…бе цябе», «няма часу грудзі мяць», «у лесе пра баб, з бабамі — пра лес», «у рыбака голыя бака, зато абед панскі», «у дзеўкі ўсё шчасце спераду, а калі нагнецца — ззаду», «дамы запрашаюць кавалераў на палку чая», і вядомае ўжо, неаднойчы паўторанае — «былі б грошы і харчы харошы!»…

Баба Ганя таксама хутка асвойталася, увайшла ў кампанію, пачала памагаць яму рэплікамі, падсыпаць слоўкі і выразы народныя, сакавітыя (якія ў гэтай сітуацыі гучалі куды пашлей, брыдчэй і пахабней за, у прынцыпе, бяскрыўдна-дзіцячыя непрыстойнасці Галубоўскага).

— Ежце на здароўечка… Бронь Божа… У Бога дзевак многа… Мне чужога век не трэба… Усё жыццё з мазаля жыла… Хай вам Бог дае ў ручкі, у ножкі і туды трошкі… Каб ведаў, дзе ўпадзеш — саломкі падаслаў бы… Спанаравіцца — дык станеце часцей наязджаць, будзе вам свая дача…

— Дзеўкі спорылі на дачы — у каго та-та-да-та-ча, — зрыфмаваў Галубоўскі. Ён пагладжваў сабе жывот і глядзеў перад сабой алейнымі, крыху асалавелымі ад гарэлкі і тлустай закусі вачыма.

Баба Ганя яшчэ пасядзела трошкі, ветліва падзякавала, культурна папрасіла прабачэння і выйшла, шлэпаючы сваімі пантофлямі з кутасамі. Фелікс з Галубоўскім засталіся чакаць.

За вакном хутка сцямнела. Галубоўскі не мог уседзець на месцы. Ён то курыў, то мераў крокамі пакой, то адхінаў фіранку, узіраўся ў цемру… І — не пераставаў балбатаць.

Звычайна чалавек выгаварыцца, стоміцца і дасць магчымасць пагаварыць іншым. Ды толькі не Галубоўскі. Гэты наадварот — чым больш балбатаў, тым больш сам сябе заводзіў. Спіртное толькі выпукліла яго няўрымслівы характар. І тон балбатні змяніўся — з жартоўна-гуллівага, як з бабкаю за сталом, стаў з’едліва-абвінаваўчым, нават злым.

Фелікс, на якога гарэлка зусім не падзейнічала, супакойваў: «Рана яшчэ… куды спяшацца… уся ноч наперадзе… што цябе каўбасіць?» — і гэтая сябрава ўпэўненасць, панібрацтва, асабліва яго ўхмылачка яшчэ больш распальвалі Галубоўскага.

— Убога, — казаў ён, стукаючы пальцам па падваконніку. — У-бо-га! У гэтай бабкі Ганькі — дзеці ж, канечне! Унукі! Што, не ведаюць, чым займаецца іхняя клапатлівая матулька і бабулька? Адкуль у яе грошы на падарункі?

— Ды баба як баба. І нашто табе іншая? Сам жа казаў: электрычка — каб ехаць, гарэлка — каб піць, дзеўкі — каб з імі спаць… Ну і бабка — каб спальню арганізоўваць…

— А твар? — гнуў сваё Галубоўскі. — Заўважыў? У жанчын увогуле, чым больш ім гадоў, чым бліжэй да старасці, начыста знікае былая прыгажосць, блякне, адмірае тое, чым раней можна было браць, застаецца голая існасць! І тварамі яны робяцца падобнымі, як блізняты, уладнасць, хцівасць, жорсткасць ледзь не драпежная — усё, што было прыхавана маладосцю, раптам так праяўляецца!..

— Ды звычайны твар. Ну, а калі б замест бабы быў дзед? Якая розніца? Чаго ты яшчэ хочаш?

— Розніца… Дзед, — Галубоўскі курыў ужо трэцюю запар цыгарэту, у клубах сіняга дыму, як вожык у тумане, перасякаў туды-сюды пакой — ад стала да вакна, за якім чарнела ноч. — Чаго я хачу…

— Што табе не падабаецца?

— Не падабаецца… Усё! Нейкая баба, нейкія дзеўкі… А то я не ведаю, што іх гоніць сюды! Уцёкі ад кухні, бялізны, руціны, пастыласці, вечна п’янага хама-мужа без кветак… Марна, ад сябе не ўцячэш!

— Не дуры, калі ласка, — не зразумеў Фелікс. — Дзеўкі чыстыя, правераныя, бясплатныя… Чаго табе яшчэ? Устроіў лекцыю на голым месцы, — з мяккім дакорам ён яшчэ спрабаваў спусціць сябра на тармазах.

Але Галубоўскага ўжо несла:

— …І як танна, безгустоўна, прыкра! Так нецікава аддаваць сябе! — захапіўшыся, Галубоўскі не заўважаў, што звяртаецца ўжо не да ні ў чым не вінаватага Фелікса, а напрамую да гэтых дзевак, нібы яны сядзяць тут, і яго слухаюць. — Я б яшчэ зразумеў, калі б бралі грошы, хоць нейкая логіка! А так — сувакупленне, іменна — механічны акт, з усімі атрыбутамі, з усёй юрыдычнай казённасцю слова! Ад якога патыхае жалезным вузкім скрыпучым ложкам, кратамі на вокнах, голымі сценамі з цвіллю на тынку, рэжымам, строгасцю, пошласцю, сумам, сумам…