Александр Савицкий - Белы гарлачык

— На поўвяршка выцягнуліся. А мя-яякенькія...

Віцька сунуў руку пад ялінку, гучна забразгаў там нечым і, хітравата прыплюшчыўшы вочы, дастаў бутэльку віна. Ён урачыста паставіў яе пасярод газеціны. Увесь выгляд яго быццам казаў: «Гэта жартачкі! Але ж задумаў я няблага»...

Віцька разрэзаў гурок напалам, выскраб нажом сярэдзіну і ператварыў агурковыя кавалкі ў кілішкі. Потым ён падрэзаў ім донцы, паставіў на стары пяньчук і пачаў наліваць віно.

Васіліна рашуча запярэчыла: «Што вы, піць я не буду», хоць у думках была ўзрадавана і віцькавай гаспадарлівасцю, і кілішкамі, і тым, што дужа хочацца есці.

Васіліна згадзілася выпіць адзін кілішак, даўшы строгае абяцанне, што ні кропелькі больш. Потым Віцька ўзяўся даводзіць, што кілішак зусім маленькі — дзве лыжкі, не больш. Яна агледзела яго, убачыла, што ён гаворыць праўду, і зноў згадзілася на кілішак, але каб Віцька выпіў тры, бо ён жа мужчына і сорамна піць віно аднолькава з ёй. Віцька не пярэчыў.

Бутэлька незаўважана апусцела. Апошні кілішак ён паклаў проста ў рот, гучна захрумкаў і спытаў: «Кілішак я з’еў, можа і бутэльку?» Васіліне зрабілася дужа весела. Яна паспрабавала зрабіць тое ж самае, але кілішак, у якім было трохі віна, аказаўся непамерна вялікім, прыйшлося падрэзаць яго.

Яна сама сабе заўважыла, што ўсё вакол — і неба, і дрэвы — смяюцца і патроху вагаюцца. Напоўлежачы на віцькавым пінжаку, яна закінула галаву і гучна засмяялася. Галава зрабілася нейкай дужа цяжкай і сама апусцілася долу. Васіліна сашчапіла рукі, паклала іх пад галаву і зноў засмяялася, адчуваючы салодкую млявасць ва ўсім целе.

Над яе тварам навіслі тонкія лапачкі ялінкі. Васіліна прыкрыла павекі. Сіняе неба над галавой стала подобным на вялікае возера, шыпулькі склаліся ў абрысы нейкага карабельчыка. Вось ён пагойдаўся, пагойдаўся і паплыў морам. I раптам чорная калматая хмара напаўзла на яго, праглынула. Васіліна расплюшчыла вочы і войкнула ад жаху: па шыпульках поўз вялікі чорны жук:

— Ай, Віценька! Жук, які страшэнны!.. Во ён, во, на шыпульках...

Віцька даў жуку пстрычку. Жук адляцеў некуды ўбок. Ёй зрабілася шкада жука, і яна лёгка, сама здзіўляючыся сваёй смеласці, кранула віцькаву руку:

— Навошта? Ён жа нічо...

Яна не дагаварыла, адчуўшы на сваіх вуснах губы; спалохалася, заплюшчыла вочы і ляжала нерухома, баючыся нават пакратаць рукой, прыслухоўваючыся да таго незвычайнага, што робіцца ў сэрцы. Гарачыня разлілася па твары. Васіліне здалося, што нехта дужы ўзняў яе і нясе да вялікага вогнішча, ад якога патыхае гарачынёй і цяжка дыхаць...

Віцька цалаваў яе ў шчокі, бровы, шыю. Яго рукі паспешліва гладзілі валасы, расшпільвалі плацце... Васіліна расплюшчыла вочы, адштурхнула Віцьку:

— Не трэба, не трэба! Што вы робіце?

Ён цягнуў яе да сябе, гладзіў, прасіў сесці. Васіліна баранілася ад яго рук і паўтарала, быццам просячы прабачэння:

— Навошта гэта? Не трэба, не трэба!

Нечакана Віцька прыўзняўся, тузануў яе за руку, злосна вылаяўся:

— Недатычкай якой прыкідваецца! Глядзі ты! Насатая...

Яна паглядзела на яго, разгублена міргаючы. За адно кароткае імгненне пранеслася ў думках усё тое, што адбылося за апошнія дні. Ясакар пад акном. Пярэстая мярэжка на столі. Знаёмства ў лесе. Бляск сонца і вады. Коўзкі мячык. Белы гарлачык і, падобны на сліву, пухірок сярод рачнога багавіння. Сівы палын на замчышчы. Вечаровы шэпат лісця ў скверыку. Ласкава ўсміхаецца высокі хударлявы хлопец. Ён сарамліва гаворыць, што білетаў няма. Але чаму такая дваістасць у ягоных вачах?

Васіліна палахліва ўбачыла, што віцькаў твар змяняецца. Усе такія родныя абрысы адплываюць некуды далёка, далёка, знікаюць і нараджаюцца другія вочы. Не, гэта ўжо незнаёмы ёй чалавек. Недзе яна бачыла такі твар. Але дзе? Ліхаманкава круціліся ў галаве думкі... Не, прыгадаць цяжка... I зноў цягнуцца гэтыя рукі... Яна адштурхнула яго і закрычала:

— Сорамна гэта! Брыдка!

Штуршок быў не так што моцны, але Віцька, які цягнуўся да Васіліны, не чакаў гэтага і паваліўся пад ялінку.

Васіліна кінулася бегчы. Слёзы туманілі ёй шлях. Адна і тая ж думка штурхала яе ў плечы, прымушала бегчы, не спыняючыся: «Якое ён мае права? Якое?..»

Усё яшчэ сінявае неба вісела над зямлёй. На траву клалася раса. Сцежка скончылася. Вось той масток, дзе яны збочылі. Васіліна ўзбегла на дарогу. Чорныя туфлікі абляпіў густы пыл, і яны зрабіліся вялікімі і непрыгожымі. Яна хацела абдерці іх, сарвала жмуток травы. Удалечыні паявілася віцькава постаць. Васіліна кінула траву і шпарка, не аглядаючыся, пакрочыла ў бок горада.