Илья Ильф: Unuetaĝa Usono

– Ĝentlemanoj, ĉio falis! Vi nenion komprenas!

Tuj tio iĝis klara, kion ni ne komprenis. S-ro Adams alveturis kune kun sia edzino kaj restigis ŝin en aŭto por rapide viziti nin kaj inviti en sian domon por matenmanĝi.

Ni ekkuregis laŭ koridoro. En lifto s-ro Adams eĉ eksaltis pro malpacienco. Malantaŭ angulo de Leksingtona avenuo sur la 48-a strato en bela, sed jam uzita aŭto “krajsler” (chrysler) sidis juna sinjorino kun samaj pligrandigaj okulvitroj kiel de s-ro Adams.

— Bekio! (Becky, karesa derivaĵo de Rebecca) — ekĝemis nia nova amiko etendante siajn dikajn brakojn al la aŭto. Pro konfuzo li faligis sian ĉapelon kaj tiam lia globa kapo ekbrilis sub la aŭtuna novjorka suno.

— Kaj kie estas via ombrelo? — demandis la sinjorino ridete.

La suno tuj ĉesigis sian briladon sur kapo de s-ro Adams. Li forgesis la ombrelon en nia ĉambro supre kaj sian edzinon sube. En tiu ĉi situacio ni konatiĝis kun s-ino Rebekio Adams.

Sidlokon ĉe stirilo de l' aŭto okupis s-ino Adams kaj ni ĉagrene interŝanĝis la rigardojn.

— Ne, verŝajne, ŝi ne estas tiu hibrido, kiun ni bezonas, ja ĝi devas perfekte konduki aŭton.

S-ro Adams jam rekonsciiĝis kaj rezonis, kvazaŭ nenio okazis. Dum tuta veturo ĝis avenuo Ŭesto de Centra Parko (Central Park West), sur kiu troviĝas lia apartamento, li asertis gravecon de nia estonta kunvojaĝanto.

— Ne, ne, ne! — kriis li. — Vi ne komprenas. Tio estas tre, tre grava!

Ni ĉagreniĝis, ja ni mem sciis, kiel tio gravas.

Loĝejan pordon apertis negrino, kies jupon tenis dujara knabino, kun firma korpeto. Ŝi estis eta kopio de s-ro Adams sen okulvitroj. Ŝi ekrigardis gepatrojn kaj per maldika voĉeto diris:

— Paĉjo kaj panjo (Papa and Mamma).

Gepatroj ekĝemis pro plezuro kaj feliĉo. Ni trian fojon interŝanĝis la rigardojn.

— Ho, li aldone havas bebon! Ne, li sendube ne estas la hibrido!

La sepa ĉapitro. La elektra seĝo

Usona verkisto Ernesto Heminguej (Ernest Hemingway), aŭtoro de “Fiesta” antaŭ nelonge eldonita en USSR kaj kaŭzinta plurajn diskutojn ĉe sovetaj literaturistoj, estis en Nov-Jorko samtempe kun ni.

Li venis la urbon por semajno. Li permanente loĝas en loketo Ki-Ŭesto (Key West) situanta en ekstrema suda pinto de duoninsulo Florido. Heminguej estis granda viro kun lipharoj kaj nazo deskvamiĝinta pro la suno. Li estis vestita je flanela pantalono, lana veŝto, kiu ne taŭgis por lia forta brusto, kaj pantofloj sur nudaj piedoj.

Ni kune staris meze de l' hotela ĉambro de Heminguej kaj estis okupitaj pri ordinara usona afero — tenis enmane ampleksajn pokalojn kun koktelo “haj-bol”(highball) — viskio kun glacio. Laŭ nia opinio en Usono ĉiu afero komenciĝas tiel. Eĉ kiam ni vizitis eldonejon “Ferrar & Rinehart”, kun kiu ni kunlaboras, gaja, rufa s-ro Ferrar, eldonisto kaj poeto, tuj venigis nin en bibliotekon. Libroj tie estis multaj, sed ankaŭ staris granda fridujo. El ĝi li eltiradis diversajn botelojn kaj glacierojn samtempe demandante nin pri koktelo, kiun ni preferas — “Manhattan”, “Bacardi” aŭ “Martini”. Li tuj komencis kirli ĝin tiel lerte, kvazaŭ li neniam verkis kaj eldonis versojn, sed ĉiam laboris kiel verŝisto.

Usonanoj tre ŝatas kirli koktelojn.

Ni konversaciis pri Florido kaj Heminguej en momento ekparolis pri lia evidente ŝatata temo:

— Dum via aŭta vojaĝo nepre vizitu min en Ki-Ŭesto. Ni tie kaptos kune fiŝojn.

Kaj li montris, kiel ordinara fiŝkaptisto permane, dimension de fiŝoj kaptitaj en Ki-Ŭesto, kies ampleksoj estis malpli ol de kaĉaloto kaj pli ol de ŝarko.

Ni maltrankvile interŝanĝis la rigardojn kaj promesis nepre viziti lin por fiŝkapti kaj serioze diskuti literaturajn temojn. Ĉi-rilate ni estis tute senprudentaj optimistoj. Ja se ĉiuj niaj promesoj, kiujn ni jam sukcesis disdoni, estus plenumitaj, tiam nia reveno hejmen okazus nur post kvin jaroj. Ni tre volis fiŝkapti kune kun Heminguej, malgraŭ nia malsperteco pri manipulado per fiŝbastono kun bobeno (spinning) kaj ceteraj nekonataj iloj.

Dum konversacio temis pri jam rigarditaj vidindaĵoj de Nov-Jorko kaj pri tiuj, kiujn ni dezirus ankoraŭ viziti antaŭ nia forveturo okcidenten. Hazarde iu menciis novjorkan ŝtatan prizonon Sing-Sing. Ni konis la nomon ankoraŭ en nia infaneco leginte librojn pri mondfame konataj detektivoj Nat Pinkerton kaj Nick Carter.

Subite Heminguej diris:

— En apuda ĉambro nun sidas mia bopatro, kiu bone konas la prizonestron. Eble li helpos al vi viziti ĝin.

La verkisto venigis simpatian oldulon, kies maldikan kolon ĉirkaŭigis alta, malmoderna, amelita kolumo. Li informiĝis pri nia deziro kaj poste malcerte promesis okazigi ĝin. Ni daŭrigis komunan konversacion pri fiŝkaptado, vojaĝoj kaj ceteraj agrablaĵoj. Heminguej eldiris sian deziron viziti Sovetunion kaj vojaĝi al Altajo (NB. situas en suda Siberio) . Dum eksplikado de lia deziro vojaĝi ĝuste al Altajo kompare kun aliaj pitoreskaj lokoj de USSR, ni tute forgesis promeson pri Sing-Sing.

Nu, ja ofte okazas dum gaja konversacio, ke iu elbabilis senbazan penson tenante enmane pokalon kun koktelo “haj-bol”!

Tamen post unu tago iĝis klara fakto pri tio, ke usonanoj tute ne estas babilemuloj. Ni ricevis du mesaĝojn. Unu estis adresita al ni. En ĝi la bopatro de Heminguej afable informis nin pri lia interparolado kun la prizonestro s-ro Ljuis (Lawes) kaj pri tio, ke ni povas dum ajna tempo observi Sing-Sing. En la dua li rekomendis nin al s-ro Ljuis.

Ni rimarkis tiun ĉi afablecon de usonanoj kaj iom poste ni ofte konvinkiĝis pri tio, ke ili preferas promesi nur ion efektivigeblan. En Usono ni ne renkontis personon promesintan kaj ne efektivigintan ion ajn.

Foje nia nova novjorka amiko proponis al ni per ŝipo de frukta kompanio viziti Kubon, Jamajkon kaj Kolumbion. Li diris, ke ni povas vojaĝi tute senpage kaj eĉ obteni sidlokon en manĝejo apud ŝipestro, kio estas tre honora. Certe, ni konsentis.

— Tre bone, — diris nia konato. — realigu vian aŭtan vojaĝon kaj dum reveno bonvolu telefoni al mi. Ĉio estos en ordo.

Post nia vizito al Kalifornio ni rememoris proponon de novjorka amiko, kiun li faris dum konversacio kun nepra koktelo konsistigita el nekutima miksaĵo, verdaj folioj, sukero kaj ĉerizeto kuŝinta sur fundo de pokalo. Nur en San-Antonio, Teksaso, ni decidis telegrafi al li kaj baldaŭ ricevis eĉ iomete ofenditan respondon: “Via tropika vojaĝo jam delonge estas aranĝita”.

Pro manko de tempo, ni ne sukcesis vojaĝi al Suda Ameriko, kvankam ĉiam kun admiro rememoris tiun ĉi usonan ĝentilecon.

Ni petis s-ron Adams kune kun ni viziti la prizonon Sing-Sing kaj li konsentis. Sekvontan tagon matene ni eniĝis lian aŭton “krajsler” kaj post unuhora turmentado pro novjorkaj semaforoj ni finfine forlasis la urbon. Ĝenerale oni rajtas nomi novjorkan stratan moviĝadon kiel strata haltado. Ĉiuokaze haltado superas moviĝadon. Post duonhoro de nia veturado okazis, ke s-ro Adams forgesis nomon de urbeto, en kiu situas Sing-Sing. Haltiginte la aŭton ĉe vojrando ni demandis laboriston eltirantan proksime iujn kestojn pri la korekta kurso. Li senprokraste ĉesigis laboron kaj alvenis al ni.

Jen ankoraŭ mirinda trajto. Ĉiu plej okupita pro laboro usonano ĉiam trovas iom da tempo por kurte, precize kaj tolereme ekspliki al migrulo la necesan kurson. Li neniam eraras aŭ mensogas. Lia indiko ĉiam signifas veron. Fine de l' konversacio la laboristo ekridetis kaj demandis:

– Ĉu vi hastas al elektra seĝo? Bonŝancon!

Ni ankoraŭ dufoje redemandis la korektan kurson ĉe homoj renkontitaj sur ŝoseo kaj ĉiu foje s-ro Adams aldonis ridindan ŝercon pri tio, ke ni hastas al elektra seĝo. Homoj efektive ridis.

La prizono troviĝis ĉe rando de eta urbo Ossening. Apud prizonaj pordegoj staris kelkaj aŭtoj. Ni iom ekmaltrankviliĝis ekvidinte malgrandan, ĝibetan oldulon, kiu alveturis samtempe kun ni, lasis aŭton tenante du ampleksajn, paperujojn enmane. En ili troviĝis manĝaĵoj kaj oranĝoj. La oldulo treniris al ĉefa enirejo por transdoni siajn donacojn. Kiu estas malliberigita tie? Probable, filo.