Якуб Колас: Новая зямля (на белорусском языке)

I пачуванне адзiноты,

Пустэчы цёмнае, тускноты

Яго прыгнула, прыдушыла.

I стала ўсё яму нямiла.

Адно цяпер яго прагненне

Прад кiмся пасцi на каленi,

Прасiць заступы, абароны

Ад гэтай страшнае праклёны.

I ўспомнiў ён адну драбнiцу,

Свой страх дзiцячы ў навальнiцу.

Жахлiва ночка была тая!

О, гэту ноч ён памятае!

Прачнуўся - шум, бразгочуць шыбы,

Гарыць паветра iх сялiбы

Агнём сляпячым, сiняватым.

Старыя вербы каля хаты

Гудуць i гнуцца ва ўсе бокi,

Над долам сцелюць верх шырокi,

I круцiць бура iм галiны,

Кудлацiць, крышыць верхавiны,

Бы рве iх вострымi зубамi;

А гром цяжэрнымi клубамi

Зямлю, здаецца, прабiвае,

I стогне хатка iх старая,

I ўся трасецца, бы нацiна.

А ён, малы, як лiст асiны,

Дрыжыць ад страху, жмецца, плача.

- Заснi, мой хлопча-небарача!

Не бойся, мiлы: ты - са мною!

I матка цёплаю рукою

Яго за шыю абнiмае,

А ён да маткi прынiкае;

I ўжо не страшна бура тая,

Бо ён захован, повен шчасця.

А да каго цяпер прыпасцi?

Каго прасiць? каму малiцца?

I як ад смерцi баранiцца?

А можа, гэта так, пустое?

А пэўна, глупства там якое,

Бо нават следу няма болю,

I ўсё, нарэшце, ў божай волi!

Ў iм абуджаецца надзея,

Адводзiць страх той, сэрца грэе,

Як сонца землю пасля буры,

Бо так заложана ў натуры.

Ды тое лiха было ўпарта,

I строiць жартаў з iм не варта.

Праз нейкi час, ужо пад зiму,

Мiхал у моцным быў абнiму

Хваробы цяжкай i паганай,

Неспадзяванай, негаданай.

I гора ў тым: хвароба гэта

Даўно цягнулася, не з лета,

I ў тым была яе i сiла,

Што незаметна налучыла,

I спатайка гадоў праз колькi

Яе жывiлi манаполькi,

Пакуль яна не разнялася

I не звалiла з ног Мiхася.

Спярша Мiхал перамагаўся

I той хваробе не даваўся,

А потым кiнуўся i ў лекi,

Больш з саматужнае аптэкi:

Пiў зёлкi розныя i травы,

Ды не палепшваў свае справы.

Да дактароў ужо па часе

Вазiлi хворага Мiхася,

Вазiлi ў холад i ў марозы,

А лiха-боль свае занозы

Глыбей у цела запускала,

I ўжо з тых лекаў толку мала.

Ляжыць Мiхал маўклiвы, смутны,

I вочы выцвiлi i мутны,

У глыб душы глядзяць гаротна,

Глядзяць тужлiва i маркотна.

I горка гэта сузнаванне,

Што ад жыцця ты ўжо адсечан,

I нават можа быць адмецен

I блiзак час яго сканання.

Жыццё ж iшло, як i звычайна,

Крыху марудна, аднастайна,

Калi трушком, калi ступою

Сваёю бiтаю трапою.

А з гэтым жыццем нага ў ногу

Як бы ў адну ўсе йшлi дарогу,

I толькi ён, адсталы, хворы,

Папаў у нейкiя зажоры

I лiчыць нудныя часiны

Ён моцна выбiт з каляiны,

I тым жыццём ён не жыве

Другiя думкi ў галаве,

Зусiм другiя пачуваннi,

Другi настрой i разважаннi.

I тое, што даўней, бывала,

Яго так моцна захапляла,

Цяпер здавалася няўзрачным

I непатрэбным i нязначным;

Яго цiкавiць лёс уласны,

Лёс пагражаючы, няясны,

Зацята схованы, замкнёны,

Бы кара цёмнае праклёны,

Што кожны момант над табою

Звiсае страшнаю марою,

I кожны час яна гатова,

Свядома або выпадкова,

Узнесцi грозна булаву

I апусцiць на галаву

I разам скончыць, адным махам,

З жыццём i з цёмным гэтым страхам.

Але што ёсць там, за заслонай,

За гэтай сцежкаю замкнёнай?

Няўжо пустэлi мрок разлiты,

Канец астатнi, ноч нябыту?

Мiхалу вусцiшна i жудка,

I сэрца стукае ў iм пудка.

Ох, страшна гэта ноч-пустэля!

Яна ў пякельны мрок засцеле

Яго жыццё i гэты свет;

Сатрэцца, згiне яго след

У тым сусветным праху-смерцi,

Як бы й не жыў на гэтым свеце.

Ён чуе страшнае тамленне,

Яго жахае знiштажэнне,

Ён хоча жыць... Прэч, ценi мроку!

Там сэрцу цяжка, цёмна воку...

I гэта там ён адпачыне?!

О, не!.. I кроў у жылах стыне,

I сэрца ў страсе замiрае,

I пот халодны выступае.

Якая гэта недарэчнасць?!

Хiба ён жыў?.. о, вечнасць, вечнасць!

Як зразумець цябе i змерыць?

I каго слухаць? каму верыць?

Мiхал ахоплен цёмнай хваляй,

Не хоча думка йсцi ўжо далей,

Ён хоча сцiшыць жудасць тую,

Ён прагне чуць душу жывую.

- Ну, што ты, мацi: ты б прысела,

Да жонкi мовiць ён нясмела,

А вочы просяць спачування,

Жывога слова, спагадання.

I ёй таксама несалодка

Каротка, песня, ты, каротка

I зацiхаеш так не ў часе!

Балiць ёй сэрца аб Мiхасю;

Яна адгадвае душою,

У якiм ён цяпер настроi.

I цяжка ёй. Яна ўздыхае,

Iдзе, сябе перамагае,

I горла цiснуць ёй залозы,

I волi, волi просяць слёзы.

- Памру я, Ганна! - кажа цiха.

Дайшоў да дна свайго кялiха.