Владимир Орлов - Краявiд з ментолавым пахам (на белорусском языке)

Дома я паслухаў "Лесвiцу ў неба" i паставiў Шапэна. Адварот кружэлкi пачынаўся з прэлюдыi No 15, якую Жорж Санд, нягледзячы на пратэсты Фрыдэрыка, называла "прэлюдыяй у кропельках". Гэтая пастаральная п'еса з рысамi накцюрна зноў прывяла мяне за пiсьмовы стол, натхнiўшы яшчэ на адну старонку чарнавiка.

Ад рукапiсу адарваў водар ментолавых цыгарэтаў. Дакладней, я пачуў яго трохi раней, але нейкi час пяро яшчэ бегала па паперы, а прыемны пах iснаваў на перыферыi ўспрымання, нараджаючы туманныя вобразы тонкай рукi, няярка падведзеных вуснаў, белай цыгарэты з пакiнутым памадаю ружовым колцам... Неўзабаве я адчуў лёгкае здзiўленне i падняў галаву. На тле кнiжных палiцаў плыла шызая пасмачка дыму. Крыху заiнтрыгавана я падышоў да расчыненага вакна i глянуў долу. Унiзе сядзеў на лавачцы былы электрамантажнiк Лёня, што зроду не курыў нiчога, апрача "Астры". Пасмачка знiкла з вiдавоку, ды пах аказаўся ўстойлiвым, нiбыта курылi дзесьцi зусiм блiзка, у суседнiм пакоi, якога ў мяне не было. Мне падумалася, што Наташы такiя водары маглi быць не да густу, i я на ўсялякi выпадак адчынiў дзверы на пляцоўку. З пад'езда звыкла цягнула катамi. Значыцца, вiнаватыя былi вакно i тутэйшая мудрагелiстая ружа вятроў.

Пачатак вечара не быў адметны нiчым, акрамя таго, што мы слухалi новыя кружэлкi, прычым на Шапэна часу не хапiла. Выдатна памятаю, што паставiў прэлюдыi на прайгравальнiк, аднак Наташа ўжо прычэсвалася перад нашым вялiкiм авальным люстрам, i я не стаў апускаць iголку на дыск.

Я вяртаўся ў тым настроi, якi Лёня навучыўся вызначаць абсалютна беспамылкова. Удзячны за атрыманую пяцёрку, ён пацягнуўся следам на мой трэцi паверх. На пляцоўцы Лёня закурыў, i я аўтаматычна адзначыў, што ў руках у яго пакамечаны пачак "Астры".

У гэты момант мне i здалося, нiбыта з-за дзвярэй чуецца музыка. Я напружыў слых i пазнаў "прэлюдыю кропелек". У першыя iмгненнi - цi то з прычыны бесклапотнага настрою, цi таму, што побач стаяў Лёня - адкрыццё ўспрынялося зусiм спакойна. Я крутануў у замку ключ, развiтаўся з суседам i апынуўся ў сваiм цесным калiдорчыку. У кватэры плавала заканчэнне музычнай фразы, i гэта, несумненна, быў прэлюд No 15. Толькi тут да мяне дайшла сутнасць таго, што адбываецца. Чуючы пад сэрцам непрыемны скразнячок, я рыўком адчынiў дзверы ў цёмны пакой i пстрыкнуў выключальнiкам.

У пакоi нiкога не было, прайгравальнiк моўчкi стаяў на месцы, але ў паветры пахла ментолавым цыгарэтным дымам. Я праверыў кухню, ванную i абедзве сценныя шафы, а потым сеў на непрыбраны ложак i засмяяўся.

Не скажу, каб мой смех прагучаў цалкам пераканаўча.

Музыка за дзвярыма, вядома, прымроiлася, але што было рабiць з пахам? Дзесьцi я чытаў пра спецыфiчныя нюхальныя галюцынацыi, аднак адкуль тады ўзялося блакiтнае воблачка на асноведзi чорнай шторы, якое цягнулася да прачыненае форткi?.. Цi не зашмат галюцынацыяў?

Я налiў поўную шклянку вiна i, выпiўшы яго маленькiмi глыткамi, заняўся аналiзам сiтуацыi.

Самым натуральным адказам на ўсе пытаннi была б нядаўняя прысутнасць у гэтых сценах чалавека з цыгарэтаю. Разам з тым такое тлумачэнне выглядала найбольш хiсткiм. Калi ў кватэры насамрэч хтосьцi знаходзiўся, ён меў усяго хвiлiнаў пятнаццаць памiж нашым з Наташаю адыходам i маiм вяртаннем. За гэты час аматар ментолавых цыгарэтаў павiнен быў, па-першае, нейкiм чынам трапiць у кватэру, а па-другое, паспець сысцi да майго прыходу. Але з якой мэтаю? Каб выкурыць цыгарэту i тым самым пакiнуць сведчанне свайго незаконнага ўварвання? Версiя выглядала досыць сумнеўнай, хоць i пакiдала прастору для далейшай распрацоўкi.

Паводле элементарнай логiкi, пранiкнуць у кватэру, маючы лiчаныя хвiлiны, найперш мог чалавек з ключамi. Адны ключы ляжалi ў мяне ў кiшэнi. Другiя Наташа трымала ў касметычцы. Трэцi камплект я паўгода таму паклаў у верхнюю шуфляду пiсьмовага стала.

Па дарозе да стала позiрк спынiўся на попелцы, што стаяла на палiцы памiж Шывам i томам Акутагавы. Аднарогi чорт супакоiў адсутнасцю якiх-небудзь слядоў попелу. Верхняя шуфляда таксама не падвяла. Я налiў сабе вiна i ўключыў тэлевiзар. Iшоў французскi дэтэктыў. Упэўнiўшыся, што ахвяра мёртвая, забойца спускаўся па аплеценай дзiкiм вiнаградам сцяне. Я адчынiў куфар. Вераўчаная лесвiца была ў наяўнасцi, аднак мне ўсё роўна захацелася пераключыць тэлеканал.

Наташын муж, знаходка ў касметычцы, выраб дублiкатаў ключоў еtс... Ад гэтай гiпотэзы я рашуча адмовiўся. Апрача ўсiх астатнiх "нацяжак", нi Наташа, нi яе муж не курылi.

Развагi непазбежна скiравалiся на гаспадара кватэры. Я пракручваў у памяцi нашу першую i адзiную размову, i яна мне ўсё больш не падабалася. Сцэна з ключамi... У дадатак да трох уручаных мне з такiм кранальным клопатам камплектаў, безумоўна, iснавалi яшчэ тры або нават трыццаць тры. А пытанне, цi адзiн я збiраюся жыць... Плюс асцярожны i, магчыма, тонка прадуманы намёк, што я магу заўважыць нешта такое...