Иван Шамякин - Сэрца на далонi (на белорусском языке)

Машына кiнула на пераезд сноп кароткага святла. Заблiшчалi рэйкi. Вартаўнiк пагразiў пальцам. За пераездам фары выхапiлi з ночы больш доўгi кавалак чорнай шашы.

Яраш глянуў убок i ўбачыў зоркi. Iх было мала, i яны плылi над чорным лесам, якi заўсёды ўначы чамусьцi здаваўся горнай градой - з вяршынямi, доламi, цяснiнамi. А ўдзень гэта была зусiм роўная сцяна лесу за кiламетр ад дарогi. Там, наперадзе, лес падступiць да самай шашы, i тады знiкне гэтая iлюзiя. Антон Кузьмiч нiяк не мог растлумачыць прычыны такога зрокавага падману.

Усё гэта - супынка, размова з шафёрам, зоркi, лес - адцягнула думкi ад Зосi. Праўда, ненадоўга. Хутка ён пачаў зноў думаць пра яе, але ўжо iнакш. Прыгадаў, як зноў, другi раз за дзень, сутыкнуўся з Тамарай. Яна раптам запярэчыла супраць пераводу Зосi ў тую клiнiку, дзе пастаянна працаваў Яраш. Калi ён пайшоў, каб растлумачыць ёй, што мае сам аперыраваць хворую i таму зручней, каб яна была пад яго штодзённым наглядам, Тамара са здзекам спытала:

- Гэта тваё падпольнае каханне?

Антон не вытрываў i вылаяўся груба i злосна. Гаецкая спалохалася, адразу аформiла перавод.

Калi Яраш пазванiў у рэдакцыю Шыковiчу, што мусiць затрымацца, той сказаў:

- Хрэн з табой. Сядзi каля сваiх хворых хоць тыдзень. А я млею ад духаты.

Ён доўга сядзеў каля сваёй хворай. Зося глядзела на яго i хораша ўсмiхалася, шчаслiва i збянтэжана.

- Дзе вы былi ўвесь гэты час?

- Апошнiя тры гады тут, у нашым горадзе.

- I не ведалi пра мяне?

- Ведала. Бачыла колькi разоў.

- Бачылi? I не маглi прыйсцi?

- Я маленькi чалавек, Антон Кузьмiч. Прыёмшчыца арцелi кравецкай на Выселках.

- Ды якое мае значэнне, кiм вы працавалi! Глупства! Сорамна падпольшчыцы дзялiць людзей на маленькiх i вялiкiх.

- Якая я падпольшчыца! Я дачка доктара Савiча. - Вочы Зосi напоўнiлiся слязамi.

- Ну, не трэба! Калi ласка! Нiякiх хваляванняў i нiякiх расказаў! Аб усiм пагаворым пасля. - Ён падняўся, каб пайсцi.

Яна папрасiла нясмела, сарамлiва:

- Пасядзiце яшчэ трошкi, Антон Кузьмiч. Хлопчык гэты, Тарас, жывы?

- Хлопчык! Хлопчык гэты ў армii адслужыў. На заводзе робiць...

- Я шукала яго. - Яна як бы вiнавата прасiла прабачэння за тое, што не здолела знайсцi дзiця.

- Пасля, пасля. Не хвалюйце сябе нiякiмi ўспамiнамi.

Сёстры i санiтаркi хадзiлi на пальчыках i гаварылi шэптам. У iх былi спалоханыя твары. Яраша абурыла гэта, але ён змаўчаў. Прымусiў сябе маўчаць. Што б яны падумалi, каб ён, звычайна ветлiвы i далiкатны з малодшым персаналам, раптам накрычаў на iх?

Цяпер, у машыне, ён падумаў, што трэба заўтра ж пра ўсё расказаць Машы i папрасiць, каб яна ўзяла шэфства над Зосяй. Не медыцынскае. Чалавечае.

Таксi звярнула з шашы ў лес. У святле фар дрэвы здаюцца дэкаратыўна нежывымi i ў той жа час фантастычна прыгожымi. Праплываюць застылыя ствалы з нерухомым белым лiсцем. Быццам на мiг з'яўляюцца на свет з дагiстарычнай цемры i зноў знiкаюць назаўсёды. Ценi бягуць наперадзе, пераганяючы святло, доўгiя i вузкiя - блiзка i шырокiя - удалi. А з бакоў - чарната. А ўгары - цемра: зноў не вiдаць зорак.

Яраш надзвычай любiў начную язду па лесе. Часта прасiў Шыковiча паездзiць. Той не разумеў яго захаплення. Яраш злаваўся: "Якi ты, да д'ябла, пiсьменнiк, калi не адчуваеш такой прыгажосцi? Ты паглядзi на гэтыя сосны! Якi ў iх колер? А ценi? З чым ты параўнаеш iх? Паспрабуй напiсаць гэта рэалiстычным пэндзлем. Памрэш - не напiшаш. Тут, брат, трэба нейкi асобы, умоўны прыём".

"Хiрург-абстракцыянiст! - хмыкаў Шыковiч. - Навiна! Дзiва дзiўнае!"

Шафёр таксi, напэўна, хацеў у знак удзячнасцi давезцi свайго пасажыра як мага хутчэй i iмчаў па карэннях i ямах, не шкадуючы машыны.

Яраш папрасiў:

- Цiшэй, калi ласка. Можна?

- Можна! - Шафёр адразу збавiў хуткасць. - Я думаў, вы спяшаецеся.

- Не. Я люблю паглядзець на лес.

- О, лясок тут добры! Каб такiх сосен на дом.

- Што было ў вашага сына?

- Пералом пазваночнiка. На будаўнiцтве, ведаеце. Няшчасны выпадак.

- А-а, помню.

Шафёра ўзрадавала, што доктар помнiў яго сына. Як бы пакрыўджаны за хабар, ён праз усю дарогу маўчаў. Гзта яму, вiдаць, нялёгка давалася, бо калi прарваўся, то пачаў паспешлiва i мнагаслоўна расказваць пра сына, пра сябе, пра ўсю сваю сям'ю.

Яраш слухаў i не чуў. Глядзеў на лес i думаў. Як у святле фар выплывалi з цемры дрэвы, так i з ночы памяцi выплывалi эпiзоды жыцця, далёкiя i блiзкiя, з падполля i з сённяшняга дня.

Да дачы ён не даехаў. Спынiўся каля канторы ляснiцтва, сiлком усунуў таксiсту грошы i пайшоў пехатой.

Свяцiлася толькi адно акно - на паддашку ў Шыковiча.

"Трэба адвучыць яго ад начной працы, - падумаў Антон Кузьмiч пра сябра i тут жа пра жонку з пяшчотай: - Спiць Галка. Тут добра спiцца".