Сэльма Лагерлёф - Пярсцёнак Лёвеншольдаў

Пачуўшы гэтыя словы, дзяўчына Спак зусім згубіла надзею.

— Няўжо ты, Марыт думаеш, што барон дазволіць адкрыць склеп, каб пакласці туды гэтыя старыя рэчы? — запыталася яна.

Зірнуўшы на яе, Марыт крыху ўсміхнулася. Узяўшы за руку дзяўчыну Спак, яна пацягнула яе за сабой да акна, так што ўсе, хто быў на кухні, апынуліся за імі. Тады яна паднесла шапачку Адрыяна да вачэй аканомкі і рассунула ніткі вялікага кутасіка.

Ніводным словам не перакінуліся Марыт з дзяўчынай Спак, але калі аканомка адышла ад акна, твар яе быў смяротна бледны, а рукі дрыжэлі.

Звязаўшы адабраныя рэчы ў невялікі клунак, Марыт перадала яго аканомцы.

— Я сваю справу зрабіла, — сказала яна, — цяпер ваша чарга паклапаціцца аб тым, каб ўсё гэта трапіла ў магілу.

Пасля гэтага Марыт пайшла.

Дзяўчына Спак пабрыла на могілкі пасля дзесяці гадзін вечара. Клунак, які ёй дала Марыт, яна несла з сабой. Ішла яна, праўда, наўдачу. І літаральна не ўяўляла сабе, як ёй удасца апусціць рэчы ў генеральскі склеп.

Барон Лёвеншольд прыехаў вярхом разам з доктарам адразу ж пасля таго, як пайшла Марыт, і аканомка спадзявалася, што доктару ўдасца вярнуць Адрыяна да жыцця і ёй не давядзецца нічога больш рабіць. Але доктар адразу ж заявіў, што нічым не зможа дапамагчы. Ён сказаў, што маладому чалавеку засталося жыць усяго толькі некалькі гадзін.

Тады, сунуўшы клунак пад паху, дзяўчына Спак рушыла ў дарогу. Яна ведала, што няма ніякай магчымасці прымусіць барона Лёвеншольда загадаць зняць магільныя пліты і адкрыць замураваны склеп толькі для таго, каб пакласці туды некалькі старых рэчаў барона Адрыяна.

Калі б сказала яна яму, што на самай справе знаходзіцца ў клунку, і (яна была ў гэтым пераканана) ён адразу ж вярнуў бы пярсцёнак яго законнаму ўладальніку. Але тым самым яна выдала б Марыт Эрыксдотэр.

Яна не сумнявалася ў тым, што іменна Марыт падкінула некалі пярсцёнак у Хедэбю. Барон Адрыян неяк сказаў, што Марыт аднойчы цыравала яму шапачку. Не, аканомка не адважылася расказаць барону, як усё было на самай справе.

Дзяўчына Спак сама потым здзіўлялася, што ў той вечар зусім не адчувала страху. Але яна перабралася цераз нізкую могільнікавую сцяну і падышла да склепа Лёвеншольдаў, думаючы толькі аб тым, як ёй апусціць туды пярсцёнак.

Яна села на магільную пліту і склала рукі для малітвы. «Калі бог мне не дапаможа, — думала яна, — то магіла, вядома, адкрыецца, але не дзеля пярсцёнка, а для таго, каго я вечна буду аплакваць».

Пасярэдзіне малітвы дзяўчына Спак заўважыла лёгкае варушэнне травы, якая пакрывала нізкі магільны грудок, на якім ляжала пліта. Маленькая галоўка паказалася з травы і адразу ж схавалася, як толькі аканомка ўздрыгнула ад страху. Бо дзяўчына Спак гэтак жа баялася пацукоў, як і яны яе. Але ад страху на аканомку напала натхненне. Жвава падышла яна да вялікага куста бэзу, адламала сухую галінку і ўваткнула яе ў норку.

Уваткнула спачатку вертыкальна, але галінка адразу ж наткнулася на перашкоду. Тады яна паспрабавала прасунуць яе далей наўскос, і на гэты раз галінка прасунулася даволі глыбока ў напрамку да магілы. Аканомка нават здзівілася, як далёка яна зайшла. Галінка цалкам схавалася ў нары. Дзяўчына Спак спрытна выцягнула яе зноў і памерала па сваёй руцэ. Палка была даўжынёй каля трох локцяў і зайшла ў зямлю на ўсю даўжыню. Мабыць, яна пабывала ў магільным склепе.

Ні разу за ўсё яе жыццё розум дзяўчыны Спак не быў такі спакойны і ясны. Яна зразумела, што пацукі, напэўна, пракапалі сабе дарогу ў магілу. Магчыма, ў сцяне была расколіна, а, магчыма, выветрыўся які-небудзь каменьчык.

Яна легла ніцма на зямлю перад грудком, вырвала кавалак дзірвану, адгрэбла зямлю і сунула руку ў норку. Рука без перашкоды пранікла ўніз, але ўсё ж не да самай сценкі склепа. Туды рука не даставала.

Тады, жыва развязаўшы клунак, яна выцягнула адтуль шапачку, начапіла яе на палку і паспрабавала павольна прапіхнуць яе ў норку. Хутка шапка знікла з вачэй. Усё гэтак жа павольна і асцярожна прасоўвала яна палку далей і далей уніз. І раптам, калі палка амаль уся зайшла ў зямлю, яна адчула, як яе рэзкім рыўком выхапілі ў яе з рук. Праслізнуўшы ў норку, палка знікла.

Не выключана, што яе пацягнула ўніз уласная вага, але дзяўчына была ўпэўнена ў тым, што палку ў яе вырвалі.

І тут яна нарэшце спалохалася. Схапіўшы рэчы, што былі ў клунку, яна засунула іх у норку, як магла прывяла ў парадак зямлю і дзірван і кінулася наўцёкі з усіх ног. Усю дарогу да самага Хедэбю яна ні разу не перавяла дух, а ўсё бегла і бегла.