Кеңес Оразбекұлы - ТҰРАН БАҺАДҮРЛЕРІ НЕМЕСЕ ЕР, БИ, НАРДЫҢ ЕРЛІК ЖОРЫҚТАРЫ

Жасыл жонның орта тұсындағы мереке үшін арнайы тігілген еңселі, кең асырда 1 1 Асырда* – хандарға арнайы тігілетін зәулім, кең жорық үйі. да думан қызған. Үсті мол тағамнан қайысқан үлкен дастарқанда төңіректегі тайпа көсемдері мен ақсақалдар, билер мен қол-басшылар жайғасқан. Төрдегі кең иықты, еңселі, алып денелі кісі өзгелерден ерекше көрінеді. Бәрі ақ сақалды, ақ киімді бір күйшіні ортаға алып, соның қобызбен егіле тартқан күйін қорғасындай балқып, қымыз ішіп балбырап тыңдау үстінде. Үздіге-создыға шыққан күй әуені қай-қайдағыны еске түсіріп, жауыгерлерді бір күрсінтіп алып еді. Жүректі езген көне күй буырқанып аяқталғаны сол еді, іштегі-сырттағы жауынгерлер: «Ой, бәрекелді, күйші ата! Туған елді еске түсіріп, бір жасап қалдық қой!» деп, қошемет сөздерін жаудырды. Лепес, тілектер сұйыла бергенде ішке бас күзетші кірді. Ол төрдегі алып денелі әлгі кі-сіге қарап тұрып:

– Хан ием, қияндағы жұрттан келген үш бозжігіт Сіздің алды-ңызға кіруге рұқсат сұрайды. Қалай бұйырасыз? – деді басын иіп.

– Рұқсат, кірсін.

Бәрі есікке қарап елеңдей қалған. Ер, Би, Нар аяқтарын кібіртік-теп басып ішке кіреді.

– Кәне, бұл жігіттерге көже құйыңдар!

Үш даяшы оларға бір-бір тостақтан көже ұзатты. Үшеуі ыдыс толы ұлыс көжені бір деммен төңкере ішіп, босаған тостақты қайтып берді.

– Бәрекелді! Ұлыстың ұлы күні жақсы ас қалғанша, жаман қарын жарылсын деген. Ал, енді бұйымтайларыңды айтыңдар.

Үшеуі бірден:

– Хан ием! Бізді өз қосыныңызға қабылдап алуыңызды өтінеміз. Сізге адал қызмет еткіміз келеді! – деді.

Бәрі күліп жіберді. Алып кісі:

– Сендерді «қияндағы жұрттан» дегенге, өзге елден келген жатжұрттық екен десек, түркіше сөйлегендеріңе қарағанда, өз тума-мыз екенсіңдер ғой. Қандай өнерлерің бар?

– Ән айтып, күй тартамыз… Ым…

Іштегілер қыран-топан күліп жатыр.

– Ал, жауынгерлік өнерлерің ше?

– Садақ ату, қылыштасу, күрес…

– Кәне, үшеуіне иақ беріңдер!

Үш қарашы үшеуіне оғымен үш мүйізді садақты ұстатты.

– Сырттағы, жамбыларды көрдіңдер ме?

Балалар арттарына қарап алып, бастарын изеді.

– Соларды атып құлатыңдаршы!

Үшеуі садақтарын оқтап, адырналарын жайлап тартып, жамбы-ларды асықпай, ыждахаттылықпен көздеп, атып қалады. Бірақ үшеуінің де оғы жамбыға тимей, жанай өтеді.

– На-ша-ар! Кәне, енді біздің жігіттерді шығарыңдар.

Ортаға үш жігіт шығады да, оқтаулы жақтарын бірден көтеріп, көздемей атып-атып жібереді. Үш оқ «зу-у» етіп, жамбыларды қағып түсіреді.

Алып кісі үшеуіне сынай қарайды:

– Қалай екен?!. Ал, енді үш балуанды шығарыңдар!

Асыр алдындағы парсы кілемдері төселген кең алаңға желкелері күжірейген, бұлшық еттері бұлт-бұлт ойнаған үш балуан шыға келеді. Бір қарағанда, кескін-келбеттері алып бұқадай бұл үшеуін бойлары сырықтай бауырлардың алып та, шалып та жығулары мүмкін емес-тей еді. Бірақ Нар екі жағындағы бауырларына кезек қарап, естілер-естілмес жайымен сөйледі:

– Бұлардың қолына түссек, үшеумізді үш бүктеп, лақ құрлы көрмей атып ұрар. Сол себепті, қолдарына түспеудің амалын жасап, каратэ тәсіліне салып, қарақұстарынан теуіп-теуіп құлатайық. Басқа амалдың бәріне бұлар мыңқ етпейді, – деді.

– Дұрыс айтасың, сөйтсек-сөйтейік!

Үш балуан үш жақтан анталап жақындай бергенде, бұлар олардың уысына түспей лақтай бұлт-бұлт етіп ойнақтап, сытылып шыға бере-ді.

– Үррит деген! Ептіліктерін қарай гөр!

– Қимылдарына көз ілеспейді, шіркіндердің!

Осылайша олар жолбарыстың алдындағы мысық сияқты ептілік көрсетіп жүреді де, кенет үшеуі келісіп қойғандай көз ілеспес шап-шаң қимыл-әрекетке барады. Олар мысықша көкке секіріп, шыр айналады да, бар екпіндерімен балуандардың қарақұсынан теуіп-теуіп өтеді. Қатты соққыдан есеңгіреген балуандар жерге кескен теректей гүрс-гүрс құлайды.

– Туһ, сайтан алғыр!!!

– Жарайсыңдар, жігіттер!

– Бұл жолы ерледіңдер! – деп қауқылдай даурығысты жұрт.

Алып кісі де таңданысын жасыра алмай басын шайқап, нөкер-леріне қарап:

– Пай-пай! Көрдіңдер ме бұл епті барыстарды! Жолбарыс деп жүргендерді сұлатты ғой! Бұл сайыпқырандарға үш торғауыт сауыт пен қару-жарақ беріңдер! Қосыныма қабылдадым! – дейді өктем үнмен.

Бауырлар «Ур-а-а!» деп бір-бірін қаусыра құшақтап, қатты қуа-нысты. Сол лепірген күйлерін жасыра алмай, үшеуі жұдырықтарын түйістіріп, түйілген қолдарын серпе көтерді.

Үшеуі сыртқа шығып, сауыттарын киініп қайтып келіп еді:

– О, бәрекелді! Жауынгерлік сауыттарың құтты болсын!