Charles Dickens - Dawid Copperfield

nie podobna (daw.) – nie (jest) możliwe; nie można. [przypis edytorski]

czegom się wyuczył – inaczej: czego się wyuczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

możeś słyszała – inaczej: może słyszałaś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

dostać (daw.) – tu: sięgnąć i wyjąć; wydobyć. [przypis edytorski]

Roderick „Rory” Random – tytułowy bohater i narrator powieści przygodowej Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random , (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma , 1955); w burzliwym swym życiu Roderick m.in. kilkakrotnie zaciągał się do służby na statku. [przypis edytorski]

nie zwykli byli płakać – daw. forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, powtarzalnej; znaczenie: nie mieli w zwyczaju płakać niegdyś (tzn. przed czasami opisywanymi); dziś tylko: nie płakali. [przypis edytorski]

zaledwiem połknął – inaczej: zaledwie połknąłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

bynajmniej – wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

popas – przerwa w podróży; odpoczynek dla koni pociągowych lub wierzchowych, podczas którego dostawały paszę lub pasły się na jakimś dostępnym terenie zielonym. [przypis edytorski]

Whitechapel – uboga dzielnica Londynu w płn.-wsch. części miasta (East End), centralna ulica Whitechapel (nazwa od kapliczki pod wezwaniem Marii z Nazaretu) jest przedłużeniem drogi pamiętającej jeszcze czasy rzymskie i prowadzącej z Londynu przez Aldgate na wschód; w XVI w. dzielnica słynęła z niewielkich zakładów rzemieślniczych i produkcyjnych (w jednej z tamtejszych odlewni powstał symbol stolicy, Big Ben), od XVII w. zaczął się upadek dzielnicy, która w wieku XVIII słynęła z licznych domów publicznych, przestępczości, nędzy, powszechnego alkoholizmu, przeludnienia i wielkiej liczby bezdomnych; w epoce wiktoriańskiej Whitechapel uważana była za najniebezpieczniejszy obszar metropolii, na tym terenie doszło w latach 1888–1891 do 11 morderstw uznanych za dzieło tajemniczego seryjnego mordercy nazwanego Kubą Rozpruwaczem. [przypis edytorski]

war – wrzątek; por. warzyć: gotować. [przypis edytorski]

bynajmniej – wcale (dosł.: jak najmniej). [przypis edytorski]

wywieść (daw.) – wyprowadzić. [przypis edytorski]

którąśmy jechali – inaczej: którą jechaliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

zlecenia dokonać – dziś raczej: wykonać zlecenie. [przypis edytorski]

pedel (daw.; z niem. Pedell ) – woźny (szczególnie w różnego rodzaju szkołach i zakładach naukowych). [przypis edytorski]

jednobrzmienny (neol.) – mający jedno, to samo brzmienie; jednogłośny. [przypis edytorski]

zagadniony (daw. forma) – dziś: zagadnięty. [przypis edytorski]

co do joty – z największą dokładnością, w najdrobniejszych szczegółach; jota to jedna z liter alfabetu gr., mająca w istocie postać niewielkiej kreseczki: ι. [przypis edytorski]

Towzer – zwyczajowo imię dla psa o wyjątkowo zadziornej (a. dokuczliwej) naturze; przydomek ten zyskał sobie sir Roger L’Estrange (1616–1704), rojalista, dziennikarz i pamflecista zaangażowany po stronie torysów, nadzorca prasy i cenzor za rządów Karola II (1660–1685): jego kukłę 17 listopada 1680 r. spalił londyński tłum, nadając mu przezwisko „the Dog Towzer”, co anonimowa broszura Strange’s Case, Strang[e]ly Altered wyjaśniała następująco: „zna tysiąc psich sztuczek, mianowicie jak aportować dla papistów, nosić dla protestantów, skomleć dla króla, tańczyć do skrzypiec Nolla [Cromwella], łasić się do dworzan, skakać do ich przysmaczków, machać ogonem na wszystkie suki, gubić trop prowadzący do spisku [papistów], wylizać do czysta dowody i skulić się przed krucyfiksem, ale nade wszystko zna cholernie stary trik jak wyśliznąć się z postronka”; w spokojniejszych politycznie czasach i w innym obszarze geograficznym pies Towzer pojawiał się jako bohater powieści detektywistycznych Mary Heleny Fortune (1833–1911), np. Towzer’s Teeth , 1891. [przypis edytorski]

wiele (daw.) – ile. [przypis edytorski]

wszyscyśmy (…) szlochali – inaczej: wszyscy szlochaliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

się – krótka forma zaimka stosowana w pozycji znaczeniowo nieakcentowanej w zdaniu; dziś raczej zarzucona na rzecz formy długiej: siebie (podobne pary to: mię i mnie, cię i ciebie). [przypis edytorski]

bezsumienny (neol.) – pozbawiony sumienia. [przypis edytorski]

Peregryn Pickle – powieść przygodowa szkockiego pisarza Tobiasa Smolletta The Adventures of Peregrine Pickle (publ. 1751; tł. na jęz. pol. T. Tatarkiewiczowa, wiersze tł. W. Lewik, Peregryn Pickle , t. 1–2, 1962), opowiadająca historię wzlotów i upadków pewnego egotysty, obracającego się w środowisku wyższych sfer społecznych osiemnastowiecznej Europy. [przypis edytorski]

Gil Blas – tytułowy bohater powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) Histoire de Gil Blas de Santillane (publ. 1715–1735; tł. na jęz. pol. J. Rogoziński: Przypadki Idziego Blasa ) autorstwa fr. pisarza i adaptatora literatury hiszp. Alaina Lesage’a (1668–1747); Gil Blas, choć pochodził z rodziny plebejskiej z małego miasteczka, został wysłany przez rodzinę na naukę na uniwersytet w Salamance; po drodze jednak kilkakrotnie padł ofiarą złodziei, zmuszony został w końcu przyłączyć się do bandy rozbójników; wydobycie się z tego położenia umożliwiła mu w końcu pewna dama, którą uchronił od napaści ze strony swych towarzyszy-zbójców. [przypis edytorski]

nie podobna (daw.) – nie (jest) możliwe; nie można. [przypis edytorski]

był wyszedł – daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: wyszedł uprzednio (wcześniej, zanim miały miejsce zdarzenia i czynności wyrażone czasem przeszłym zwykłym). [przypis edytorski]

chęć pochwalenia się (…) czy chęć wyjaśnienia (…) skłoniły mnie (…) mówiąc – zdanie to zawiera błąd logiczny, a co za tym idzie stylistyczny: ma miejsce niezgodność podmiotów między zdaniem głównym a imiesłowowym; należałoby np. zastąpić imiesłów „mówiąc” zdaniem: „powiedziałem więc”. [przypis edytorski]

wziętość – popularność, sława; też: wzięcie . [przypis edytorski]