Яўген Хвалей: Прынцэса з тусоўкі

Тады крыху страшыла: гарадскіх дзяцей яна амаль не ведала. Што тыя некалькі месяцаў педагагічнай практыкі на пятым курсе! Хадзілі, адбывалі дні... Бо нешта ўнесці адметнае, сваё — і гаворкі не было. Ты быў пад непасрэдным наглядам кіраўніка, выкладчыка матэматыкі, які ні на крок не адступаў ад зададзенай схемы, праграмы. Ну і адпаведнае было рэагаванне вучняў на практыканта. Ты быў для іх ледзь не роўня. I нічога не складала для якога-небудзь закаранелага троечніка-васьмікласніка ўстаць на ўроку і задаць табе пытанне: «Скажыце, а вы замужам?»

Студэнткай яна не паспела, як тады казалі, выскачыць замуж. Дзяўчаты-аднакурсніцы выскоквалі адна за адной. А яна не спяшалася. Хоць хлопцы і былі. Сама, можна сказаць, прыгажуня была: чорныя бліскучыя валасы, якія насіла, дый цяпер любіць насіць, акуратна расчасаўшы, ажно па плечы. Ззаду, калі паглядзець, — ручай пераліваецца пад промнямі сонца. На авальным твары таксама, здаецца, усё прывабнае: бела-ружовыя шчокі з ямачкай на левай шчацэ, вочы — карыя, адкрытыя, жывыя, заўсёды з таямнічай іскрынкай. Сярэдняга росту, з прывабнай таліяй. I вядома ж, выйсці замуж яна магла б і тады, студэнткай. Але не раз успамінала словы мамы, вясковай працаўніцы: «Дачушка, не спяшайся сябе аблытаць, яшчэ нажывешся і замужам, як і я. I дзетак дачакаешся... Перш-наперш скончы інстытут, а потым ужо і замуж можна. Не хвалюйся, не перажывай: твой хлопец цябе будзе чакаць...»

I сапраўды, будучы муж яе нібы чакаў. 3 Анатолем яна пазнаёмілася на дні нараджэння выкладчыцы біялогіі Натаялі Пятроўны Заяц у першы год сваей працы ў школе. Анатоль Мірановіч, дваццацішасцігадовы халасцяк, сябар дзяцінства Наталлі Пятроўны, працаваў інжынерам на радыёзаводзе. Вось так сустрэліся ў сяброўкі па працы — і нібы маланкай працяла абоіх. Дваццаць адзін год цесным вузлом звязвае іх жыццё. I ўсе гэтыя гады яна, Антаніна Фёдараўна, працуе ў адной школе. Чаго толькі не пабачыла, з чым толькі не сутыкнулася яна за гэты час! Бывае, закрые на хвілінку вочы — і прабягаюць, нібы кінакадры, першы, другі... дзесяты... дваццаты гады працы ў школе: усплываюць твары таленавітых калег-настаўнікаў, якія звольніліся, вучняў, якія пакінулі след у яе жыцці, наогул, нейкія запамінальныя эпізоды са школьнай практыкі. Тады рабілася горача ў грудзях, на душы станавілся прыемна, быццам акунуўся ў нешта святое. I наадварот: кошкі скрэблі на сэрцы, калі прыходзілі на памяць нялёгкія дні жыцця, недарэчныя, нават агідныя часіны. I невядома, чаго было больш...

У школе пачалі адкрывацца спецыялізаваныя класы, або класы з паглыбленым вывучэннем пэўнага прадмета. Пачыналася ўсё гэта звычайна з сёмага класа. 3 некалькіх паралельных ствараўся адзін. Па сваёй ахвоце вучні, якія праявілі схільнасці да той ці іншай навукі, запісваліся ў спецыялізаваны клас. Гэта была няпростая працэдура, як і кожная, што нясе нейкія змены ў прывычнае жыццё. Па сутнасці, з сёмага класа вырашаўся далейшы лёс вучня. Таму і вучні, і бацькі, і настаўнікі ставіліся вельмі асцярожна да выбару, узважвалі, думалі. Пераход вучняў са звычайных у спецыялізаваны клас ламаў устаялую структуру класаў: ішлі лепшыя, заставаліся горшыя. Асабліва былі занепакоены класныя кіраўнікі. Хто з іх хоча развітвацца з лепшымі вучнямі?

Калі Антаніна Фёдараўна даведалася, што пераходзіць у спецыялізаваны матэматычны клас — так і назвалі яго сёмы «С», па першай літары слова «спецыялізаваны» — Вераніка Рагозіна, то не на жарт захвалявалася. Разам з ёю пакідалі сёмы «Е» яшчэ восем вучняў, у тым ліку і Вадзім Цэхановіч. Клас губляў ці не самых лепшых вучняў. Гэтая «дзевятка» вучылася амаль без троек. А Вераніка — круглая выдатніца.

На перапынку Антаніна Фёдараўна вырашыла пагутарыць з Рагозінай. Зайшлі ў асобны пакой, зачыніліся. Селі па абодва бакі стала.

— Скажы, калі ласка, Вераніка, ты ўсё абдумала, узважыла? Пераходзіш у сёмы «С»?

— Так, Антаніна Фёдараўна...

— I мама падтрымала?

— Мама, канешне, не хацела, каб я развіталася са сваёй марай... Вы ж ведаеце, я з першага класа займалася ў дзіцячай драмстудыі на тэлебачанні.

— Мала сказаць, ведаю... Я сачыла за табой, за кожным тваім крокам. I знаю маміну думку пра тваё захапленне. Яна верыла, што з цябе можа атрымацца актрыса... Таму і спытала пра маму...

— Я марыла паступіць у тэатральны інстытут, дый цяпер не пакідаю пра гэта думаць, але...

— Чаму ты так раптоўна вырашыла ісці ў «матэматыкі»? Што за прычына? Мне, як матэматыку, вядома, прыемна тваё рашэнне... — Антаніна Фёдараўна памаўчала. Потым дадала: — Ты сказала «але»... Што хаваецца за ім? Прызнайся! Магчыма, ад гэтага «але» залежыць твой далейшы лес?