Рувім Фраерман - Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне

Але не. Яны ідуць міма, не гледзячы ні на каго, не чакаючы сустрэчы.

А можа, вось гэтыя — іх таксама трое: ён тоўсты, у кепцы з грубага сукна, яна маладжавая і непрыгожая, а хлопчык быў таксама тоўсты і брыдчэйшы за першага.

Мусіць, яны.

Таня ступіла наперад. Але позірк чалавека быў сухі і кароткі, а тоўсты хлопчык, паказваючы рукой на кветкі, спытаў:

— Прадаеш?

Калоцячыся ад крыўды, Таня адышлася ўбок. Яна прамаўчала. Яна толькі схавалася за бочкі і прастаяла там увесь час. Нікога больш не было на прыстані. Не грукаталі дошкі пад нагамі. Усе разышліся. Навошта чакаць? Яны не прыехалі сёння.

Таня выйшла з-за бочак. Матросы пайшлі ў горад, і міма прайшлі санітары з насілкамі. Гэта былі апошнія пасажыры з парахода. Таня пайшла побач з імі. На насілках пад цёплай суконнай коўдрай ляжаў хлопчык. Твар яго гарэў ад жару. Аднак ён быў у прытомнасці і, баючыся зваліцца, моцна трымаўся за насілкі. Ад гэтай натугі, а можа, ад страху, на вуснах у яго блукала збянтэжаная ўсмешка.

— Што гэта з ім? — запытала Таня.

— На параходзе захварэў, малярыя, — коратка адказаў санітар.

Заўважыўшы Таню, што ішла побач, хлопчык пабароў свой страх, лёг роўна і доўгім позіркам паглядзеў ёй у твар.

— Ты плакала нядаўна? — спытаў ён раптам.

Таня закрыла кветкамі вусны. Яна ўткнулася ў іх тварам, быццам гэтыя бедныя саранкі мелі калі-небудзь прыемны пах. Але што мог ведаць гэты хворы хлопчык пра пахі паўночных кветак?

— Ты плакала, — упэўнена сказаў ён.

— Ну што ты! Табе здалося, — адказала Таня, кладучы да яго на насілкі кветкі. — Я не плакала. Гэта адзін тоўсты хлопчык сыпнуў мне ў вочы пяском.

І чалавек, які апошнім збег па трапе на прыстань, не ўбачыў ужо нікога, апроч адзінокай дзяўчынкі, што сумна падымалася ўгору.

Гэты першы школьны дзень, такі радасны для ўсіх дзяцей, здаваўся невясёлым для Тані. Яна ступіла на школьны двор, вытаптаны дзіцячымі нагамі.

Вартаўнік даўно адзваніў.

Яна штурхнула цяжкія дзверы. У калідоры, як і на двары, было светла, пуста, ціха. Няўжо яна спазнілася?

— Не, — адказаў вартаўнік, — бяжы хутчэй. Настаўнікі яшчэ не разыходзіліся па класах.

Але яна не пабегла. Павольна, як узбіраючыся на строму, ішла яна па доўгім нашараваным воскам калідоры, а над яе галавой віселі плакаты. Праз усе дзесяць вялізных акон асвятляла іх сонца, высвечвала кожны знак прыпынку:

«Дзеці, віншуем вас з пачаткам новага года. Заходзьце! Будзем вучыцца на „выдатна“!»

Маленькая дзяўчынка з тонкімі коскамі, завітымі на кончыках, прабегла міма Тані і, бегучы, павярнулася да яе.

— Іх бін, ду біст, эр іст! — пракрычала яна па-нямецку і высунула язык.

Якія тонкія, хуткія ногі ў гэтай маленькай дзяўчынкі! Ці не маленькая Таня, ранейшая Таня, паказала сама сабе язык?

Але дзяўчынка знікла за паваротам, а Таня спынілася ля высокіх дзвярэй. Тут быў яе новы клас.

Дзверы былі зачынены, і ў класе шумелі.

І гэты шум, як мілы гоман ракі і дрэў, з ранніх год знаёмы ёй, супакоіў яе думкі.

Яна, нібы мірачыся сама з сабой, сказала:

— Ну, добра, забудзем, што было.

Яна адчыніла дзверы. Гучны крык сустрэў яе на парозе.

А яна ўжо ўсміхалася. Так чалавек, увайшоўшы з марозу ў хату, не разбіраючы з холаду ні твараў, ні рэчаў, усміхаецца загадзя цеплыні і словам, якія яшчэ не сказаны, але якія — ён ведае — не будуць варожымі яму.

— Таня, ідзі да нас! — крычалі адны.

— Таня, сядай з намі! — крычалі другія.

А Філька зрабіў на парце стойку, цудоўную стойку, якой мог пазайздросціць любы хлопчык, хаця выгляд яго і быў сумны.

А Таня ўсміхалася.

Яна выбрала ў сяброўкі Жэню і села з ёю, як у лагеры ля кастра, а Філька прымасціўся ззаду.

І ў тую ж хвіліну ў клас увайшла Аляксандра Іванаўна, настаўніца расейскай мовы.

Яна паднялася на кафедру, але адразу пакінула яе.

«Калі чатыры фарбаваныя дошкі могуць падняць чалавека ў вачах іншых, — падумала яна, — то гэты свет нічога не варты».

І, абышоўшы кафедру, яна наблізілася да вучняў настолькі, што паміж імі не стала ніякіх перашкод, акрамя ўласных недахопаў кожнага.

Яна была маладая, твар яе быў свежы, позірк светлы і спакойны, які міжволі прывабліваў да сябе ўвагу самых адчайных свавольнікаў. І заўсёды на яе чорнай сукенцы ззяла маленькая зорачка, вытачаная з уральскага каменю.

І дзіўна: яе свежасць і маладосць дзеці ніколі не прымалі за нявопытнасць, з якой яны б выбралі момант пасмяяцца. Яны ніколі не смяяліся з яе.

— Дзеці, — сказала яна, пасля доўгага летняга перапынку спрабуючы свой голас. Ён быў па-ранейшаму глыбокі і зноў прыцягваў да сябе ўвагу. — Дзеці! — сказала яна. — Сёння свята — мы пачынаем вучыцца, і мне радасна, што я зноў з вамі, зноў буду вашым класным кіраўніком — вось ужо каторы год. Усе вы падраслі за гэты час, а я трошкі пастарэла. Але вучыліся мы заўсёды на «выдатна».