Мопассан Де: Маска (на белорусском языке)

Па доўгiм памараку стары, нарэшце, апрытомнеў, але ён яшчэ быў такi слабы, такi нямоглы, што доктар пабойваўся, каб не здарылася чаго горшага.

- Дзе вы жывяце? - запытаўся ён.

Стары танцор з вiдавочнай цяжкасцю напружваў памяць, урэшце як быццам прыгадаў i назваў вулiцу. Аднак нiхто з прысутных не ведаў, дзе такая знаходзiцца. Давялося распытваць, у якiм яна квартале. Стары доўга, разгублена сiлiўся ўспомнiць, i гэта давалася яму так цяжка, што наводзiла на думку пра расстройства мыслiцельных здольнасцей.

- Я сам завяду вас дадому, - вырашыў доктар.

Яму раптам заманулася даведацца, хто ён, гэты дзiўны блазен, захацелася паглядзець, дзе жыве гэты незвычайны танцор.

I вось яны селi ў фiякр i неўзабаве апынулiся на процiлеглым канцы Манмартра.

Фiякр спынiўся каля высокага абшарпанага дома з зашмальцаванай лесвiцай аднаго з тых занядбаных дамоў з безлiччу вокнаў, страшэнна самотных на голым пустыры, дзе ў неахайных бярлогах вякуе свой век процьма згалелых, абнядоленых людскiх iстот.

Доктар, трымаючыся за парэнчы - драўляныя брускi вiнтавой лесвiцы, да якiх прылiпала рука, - завалок ажно на пяты паверх легкадумнага старога, да якога спакваля вярталася сiла.

Дзверы, у якiя яны пастукалi, адчынiлiся, i на парозе паявiлася жанчына, таксама ўжо немаладога веку кабета, чысценькая, у бялюткiм начным чэпчыку на пукатай, з рэзка акрэсленымi рысамi твару галаве - вялiкай, гожай i строгай, такiя звычайна бываюць у жанок рабочых, жанок працавiтых i верных.

- А Божачкi! Што з iм? - крыкнула жанчына.

Калi ёй коратка было растлумачана, што адбылося, яна i сама супакоiлася i папрасiла доктара не хвалявацца, бо такое здаралася ўжо не першы раз з яе мужам.

- Яго трэба пакласцi ў пасцель, пане, толькi i ўсяго, ён засне, а заўтра ўсё будзе чын чынам.

- Але ж ён ледзьве языком варочае, - усумнiўся доктар.

- Э, нiчога страшнага, гэта ў яго ад хмелю. Ён жа нiчога не еў у абед, каб спрытнейшым быць, затое кульнуў ажно дзве чаркi - для настрою. Гарэлка, уявiце сабе, развязвае яму ногi, але скоўвае думкi i мову. Ах, не ў яго гады ўжо лётаць на танцулькi. Не, папраўдзе, ну хоць ты плач, i калi ўжо адумаецца чалавек?I

- Але чаму ён гэтак утрапёна танцуе ў такiя гады? - запытаўся здзiўлены доктар.

Яна пацiснула плячыма i пачырванела ад гневу, якi спакваля апаноўваў яе.

- Ах, Божачкi, чаму?! Ды таму, смех сказаць, каб думалi, што ён i пад маскаю маладзён, каб жанчыны лiплi да яго ды нашэптвалi ўсялякую брыду яму на вушка, каб ён мог хоць даткнуцца да iх, да iх паскуднага цела, хоць падыхаць iх пахамi, пудрамi ды памадамi... Во дзеля чаго ж яшчэ?! Ах, пане, во якая ў мяне жытка, цэлыя сорак гадоў ужо ўсё гэта цягнецца... Але найперш трэба ўкласцi яго ў пасцель, каб яму не стала кепска. Цi не памаглi б вы мне? Вельмi цяжка спраўляцца адной, калi ён у гэтакiм стане.

Стары сядзеў на ложку, асалавелы, з доўгiмi сiвымi валасамi, звiслымi на твар.

Яго палова i абурана, i замiлавана глядзела на яго.

- Ну, гляньце, хiба ён не прыгожы на свае гады? - зноў загаварыла яна. Дык не, трэба строiць з сябе блазна, каб людзi думалi, што ён яшчэ малады. Гора дый годзе! А праўда, ён харошанькi, пане? Адну хвiлiнку, зараз убачыце, пакуль ён не лёг.

Яна падышла да стала, дзе месцiлiся тазiк, збан з вадою, грэбень i шчотка, узяла шчотку, вярнулася да ложка, адкiнула ўгору зблытаныя кудлы п'янага мужа - i вось ужо яны, як на мадэлi мастака, буйнымi кучарамi леглi на патылiцу. Старая адступiла на крок i залюбавалася:

- Праўда, ён харошанькi на свае гады?

- Вельмi, - пацвердзiў доктар, якога ўсё гэта пачынала дужа забаўляць.

- А каб вы толькi бачылi, якi ён быў дваццацiпяцiгадовы! - дадала яна. Але ж трэба хутчэй укласцi яго, пакуль тая гарэлiца не вывернула вантробаў. Калi ласка, пане, памажыце сцягнуць рукаў... трохi вышэй... во гэтак... добра... цяпер штаны... пачакайце, я зараз скiну чаравiкi... Ну вось i ўсё. А цяпер пастаўце яго на ногi i хвiлiначку патрымайце, пакуль я рассцялю пасцель... вось так... цяпер паложым... Вы, можа, думаеце, што зараз ён пасунецца, каб i мне было дзе легчы? То дзiва. Мне ўжо трэба шукаць сабе месца абы-дзе. Гэта ўжо яго зусiм не цiкавiць. Ну, спi, гулёна!

Як толькi стары адчуў, што ляжыць у пасцелi, ён адразу ж заплюшчыў вочы, потым расплюшчыў, заплюшчыў зноў, i на ўсiм яго здаволеным аблiччы вымаляваўся рашучы намер спаць.

Доктар разглядваў яго з растучай зацiкаўленасцю.

- Значыць, ён ходзiць на маскарады, каб прыкiдвацца там юнаком? перапытаў ен.

- Нiводнага не прамiнае, пане, а ранiцаю вяртаецца ў такiм стане, што i ўявiць немагчыма. А ўсё ад роспачы! I ляцець туды ён мусiць, i на свой твар гэтую кардонку напiнаць мусiць. Ад роспачы, што ён ужо не той, якi быў, i што ўжо не карыстаецца поспехам, як некалi!