Мопассан Де: Пампушка (на белорусском языке)

Спачатку ўсе маўчалi. Пампушка не адважвалася ўзняць вочы. Яна i гневалася на сваiх суседзяў, i адчувала сябе прынiжанай, што саступiла iм, што апаганiла сябе пацалункамi прусака, у абдымкi якога яе штурхнулi гэтыя крывадушнiкi.

Неўзабаве графiня абярнулася да панi Карэ-Лямадон i абарвала гнятлiвае маўчанне.

- Вы, здаецца, знаёмыя з паняю д'Этрэль?

- А як жа, гэта мая прыяцелька!

- Якая цудоўная жанчына!

- Проста чароўная! Вось ужо дзе вытанчаная натура, адукаваная, таленавiтая! I дзiвосна спявае, i малюе проста выдатна!

Фабрыкант субяседнiчаў з графам, i скрозь бразгатанне шыбак часам чулiся словы: "купон - вэксаль - плацёж - у тэрмiн".

Люазо, якi сцягнуў у заезным двары старую калоду картаў, замусоленую за пяць гадоў гульнi на кепска выцертых сталах, расчаў з жонкай партыю ў безiк. Манашкi ўзялiся за доўгiя ружанцы, што звiсалi ў iх з пояса, суладна перажагналiся, i ўраз вусны iх шпарка заварушылiся, захадзiлi iмклiвым невыразным шэптам, быццам спаборнiчаючы ў хуткасцi; раз-пораз яны цалавалi абразок, зноў жагналiся i зноў усчыналi сваё таропкае, бясконцае мармытанне. Карнюдэ сядзеў задумлiвы, нерухомы. Па трох гадзiнах дарогi Люазо сабраў карты i сказаў:

- Пара i перакусiць!

Яго жонка дастала перавязаны вяровачкай скрутак i выняла кавалак халоднай цяляцiны. Яна акуратна парэзала яго на тонкiя, тугiя лустачкi, i яны пачалi есцi.

- А што, калi i мы - з iх прыкладу? - прапанавала графiня.

Пярэчання не было, i яна распакавала харчы, нагатаваныя на дзве сямейныя пары. У прадаўгаватай фаянсавай мiсцы з вiдарысам зайца на накрыўцы, якi азначаў, што тут месцiцца паштэт з зайчацiны, ляжала сакаўная, уперамешку з iншымi, тонка нарэзанымi гатункамi мяса, смажаная дзiчына, па якой збягалi белыя ручаiнкi тлушчу. На кавалку швейцарскага сыру, вынятым з газеты, вiднелася слова "Здарэннi", выбiтае на яго маслянiстай паверхнi.

Манашкi распакавалi цэлае кола каўбасы, якая пахла часнаком, а Карнюдэ, запусцiўшы абедзве рукi адначасова ў шырокiя кiшэнi свайго палiто, дастаў з адной чатыры звараныя ўкрутую яйкi, а з другой лусту хлеба. Ён абабраў яйцы, кiнуў шкарлупiну сабе пад ногi ў салому i стаў есцi, упускаючы на пышную бараду светла-жоўтыя крошкi, якiя нагадвалi там зоркi.

Пампушка, якая ў спешцы i разгубленасцi ранiшняга абуджэння не здолела нi пра што паклапацiцца, ажно задыхалася ад шаленства, гледзячы на гэтых людзей, якiя так няўзрушана спатольвалi свой голад. Спачатку яе ахапiў гнеў, i яна ўжо разявiла рот, каб выплеснуць iм усё, што яна пра iх думае, i патокi лаянкi ўжо гатовыя былi хлынуць з яе вуснаў; але яе душыла такое абурэнне, што яна не магла гаварыць.

Нiхто не глядзеў на яе, не думаў пра яе. Яна адчувала, што яе захлiствае пагарда гэтых шляхетных мярзотнiкаў, якiя спярша ахвяравалi ёю, а потым кiнулi прэч, як непатрэбную брудную анучу. Тут ёй успомнiлася яе вялiкая карзiна, напакаваная ўсялякай ядою, якую яны так прагна спустошылi, прыгадалiся два кураняцi ў празрыстым жэле, паштэты, грушы, чатыры бутэлькi бардоскага; яе гнеў раптоўна апаў, быццам недзе ўсярэдзiне ў яе лопнула занадта напятая струна, i яна адчула, што вось-вось расплачацца. Яна рабiла неймаверныя намаганнi, каўтала слёзы, як дзiця, але яны выступалi на вачах, паблiсквалi на вейках, i неўзабаве дзве буйныя слязiны паволi пакацiлiся па шчоках. За iмi, ужо шпарчэй, пабеглi другiя, яны сцякалi, нiбы кроплi вады з расколiны ўцёса, i адна за адной падалi на круты выстул яе грудзей. Яна сядзела роўна, з акамянелым бледным тварам, гледзячы ў адну кропку, у надзеi, што на яе не звернуць увагi.

Але графiня заўважыла слёзы ў Пампушкi i жэстам паказала на яе мужу. Ён пацiснуў плячыма, як бы кажучы: "Што зробiш, я тут нi пры чым". Панi Люазо бязгучна, але пераможна засмяялася i прамармытала:

- Яна аплаквае сваю ганьбу!

Манашкi загарнулi ў паперу рэшту каўбасы i зноў пачалi малiцца.

Карнюдэ, пераварваючы з'едзеныя яйцы, выцягнуў доўгiя ногi пад лаўку насупроць, адкiнуўся, скрыжаваў рукi, усмiхнуўся, быццам прыдумаў удалы жарт, i стаў насвiстваць "Марсельезу".

Усе спахмурнелi. Народны гiмн, вiдаць, не падабаўся яго суседзям. Яны сталi нервавацца, злавацца i, здавалася, гатовыя былi завыць, як сабакi на голас катрынкi. Карнюдэ заўважыў гэта i ўжо не супыняў свiсту. Часам ён нават выспеўваў словы:

Любоў святая да радзiмы!

Хай выкрасае помсту боль,

Свабода любая, вядзi нас,

Тваiх заступнiкаў, на бой!

Конi цяпер беглi раўней, бо снег стаў цвярдзейшы; i да саменькага Дзьепа, праз усе доўгiя панурыя гадзiны язды па выбоiстай, траскай дарозе ў змроку, а потым у глыбокай цемры Карнюдэ з жорсткай упартасцю прадаўжаў сваё помслiвае аднастайнае пасвiстванне, змушаючы стомленых, раздражнёных спадарожнiкаў сачыць за песняй ад пачатку да канца, прыпамiнаць кожнае слова i суправаджаць iмi кожны такт.