Мопассан Де - Завяшчанне (на белорусском языке)

"Я, што нiжэй падпiсалася, Анна-Катрына-Жэнэўева-Мацiльда дэ Круалюс, законная жонка Жана-Леапольда-Жазэфа-Гантрана дэ Курсiля, пры сваiм розуме i ў цвёрдай памяцi выказваю тут сваю апошнюю волю.

Перш за ўсё прашу прабачэння ў Бога, а пасля ў свайго сына Рэнэ за мой учынак. Я ведаю, што ў майго сына добрае сэрца i ён зразумее i даруе мне. Я пакутавала ўсё жыццё. Муж узяў мяне з разлiкам i ўвесь час пагарджаў мной, зневажаў, здзекаваўся i здраджваў мне.

Дарую яму, але я нiчога яму не вiнная.

Старшыя сыны зусiм не любiлi мяне, былi няўдзячныя i наўрад цi лiчылi за родную мацi.

У жыццi я была iм, чым мусiла быць; пасля смерцi я нiчога iм не вiнная. Крэўныя сувязi не могуць iснаваць без штодзённай, пастаяннай, святой любовi. Няўдзячны сын горшы за чужынца: ён здраднiк, бо не мае права быць абыякавым да сваёй мацi.

Я заўсёды баялася мужчын, iх спракаветных парадкаў i нялюдскiх звычаяў, iх брыдкiх забабонаў. Перад Богам мне больш няма чаго баяцца. З труны я выракаюся сваёй ганебнай баязлiвасцi; я не баюся сказаць, што думаю, магу адкрыць сэрца i скiнуць цяжар з душы.

Такiм чынам, усю прыналежную мне паводле закона маёмасць я пакiдаю свайму дарагому каханку П'еру-Жэрмеру Сiмону дэ Бурнэвалю з умовай перадачы яе нашаму любiмаму сыну Рэнэ.

(Апроч гэтага, мая воля падрабязна выкладзена ў натарыяльным акце.)

I, перад найвышэйшым суддзёй, якi цяпер слухае мяне, я сцвярджаю, што пракляла б неба i само жыццё, калi б не напаткала глыбокага, адданага, шчырага кахання i непахiснай падтрымкi майго мiлага, калi б у яго абдымках не зразумела, што Творца пусцiў людзей на свет, каб яны любiлi, суцяшалi адзiн аднаго i разам плакалi ў час нядолi.

Бацькам двух маiх старшых сыноў з'яўляецца пан дэ Курсiль, Рэне абавязаны жыццём пану дэ Бурнэвалю. Я малю Валадара над людзьмi i iх лёсам абаранiць бацьку з сынам ад чалавечага непаразумення, завяшчаю iм узаемную любоў i пашану да маёй памяцi. Гэта мая апошняя думка i апошняе жаданне.

Мацiльда дэ Круалюс".

Пан дэ Курсiль падскочыў i крыкнуў: "Гэта завяшчанне вар'яткi!" Тады падняўся пан дэ Бурнэваль i гучна, выразна сказаў: "Я, Сiмон дэ Бурнэваль, сведчу, што кожнае слова ў гэтым дакуменце - праўда. Гатовы давесцi гэта любому i нават магу паказаць лiсты".

Пан дэ Курсiль кiнуўся на яго. Я падумаў, што яны задушацца. Высокiя, адзiн худы, другi тоўсты, яны стаялi твар у твар i трэслiся ад лютасцi. Муж маёй мацi пралапатаў: "Вы - нягоднiк!" Другi, як i раней, смела i выразна сказаў: "Мы сустрэнемся ў iншым месцы, пане. Вы б даўно атрымалi поўху i стаялi на дуэлi, калi б я не баяўся за здароўе гаротнай жанчыны, якая ўсё жыццё цярпела вашы здзекi".

Ён павярнуўся да мяне: "Вы мой сын. Пойдзеце са мной? Я не маю права прымусiць вас, але, калi хочаце, хадземце разам".

Я моўчкi пацiснуў яму руку, i мы пайшлi. Я ледзь не вар'яцеў.

Праз два днi пан дэ Бурнэваль забiў на дуэлi пана дэ Курсiля. Мае браты, баючыся, каб не выбухнуў скандал, трымалi язык за зубамi. Я аддаў iм палову матчыных грошай, i яны ўзялi iх.

Я абраў прозвiшча свайго сапраўднага бацькi i выракся ад законнага, але не майго iмя.

Пан дэ Бурнэваль памёр праз пяць гадоў. Я i цяпер плачу па iм.

Ён устаў, прайшоўся i стаў супроць мяне: "Вось так! Я сцвярджаю, што матчына завяшчанне - самы прыгожы, высакародны i вялiкi ўчынак, на якi здольная жанчына. Вы згодныя?"

Я падаў яму абедзве рукi: "Цалкам, сябра".