Эрве Базен - Сумленны ўчынак (на белорусском языке)

- Мне хо-пiць трэ-цяй часткi.

Ганзаг зноў нiчога не адказаў i пайшоў унiз па вулiцы Бабiё, спадзеючыся пазбавiцца ад праследавальнiка. Але той не адставаў нi на крок i ўжо пачынаў выказваць нецярпенне:

- Я згодзен на трэцюю частку. Але калi ты i далей будзеш прыкiдвацца iдыётам, я хутка запатрабую палову.

Тады Ганзаг, якi ўжо пацеў ад злосцi, рэзка спынiўся i працяў старога позiркам, нiбы чаргой са спаранага кулямёта.

- Палову чаго? I вам не сорамна? За каго вы мяне прымаеце? Цi вы не бачыце, што я iду ў дом нумар 38?

Усе ў XIII акрузе ведаюць, што ў доме нумар 38 на вулiцы Бабiё знаходзiцца палiцэйскi ўчастак квартала Мэзон-Блянш. Ганзаг Рабатэн сумысля гаварыў голасна. Баючыся скандалу i ўскладненняў, чалавек у шэрым халаце пацiснуў плячыма i адступiў:

- Яшчэ паглядзiм!

- Няма чаго глядзець! - крыкнуў Ганзаг, рашуча павярнуўся i матануў напрасткi да ўчастка вiхлястай, няроўнай хадою, як ходзяць хлапчукi з прадмесцяў, каб паказаць рашучасць сваiх намераў.

Аднак ён не быў занадта ўпэўнены. "Абы толькi не натрапiць на каго-небудзь, хто мяне ведае! - думаў ён. - Мяне ўжо двойчы "накрывалi" на вулiцы Бабiё". Ён асцярожна азiрнуўся i ўбачыў, што шантажыст, як i раней, iдзе за iм, гатовы зноў дамагацца сваёй часткi або выдаць яго. Не, яму нi ў якiм разе нельга было iсцi да сакратара камiсара або да каго-небудзь з яго намеснiкаў. Гэта было занадта рызыкоўна.

На шчасце, пад сцягам, мокрым i брудным, як ануча, якой толькi што мылi посуд, выстукваў чачотку ад холаду палiцэйскi. Ганзаг прыгледзеўся - ён бачыў яго ўпершыню. Пакiнуўшы свайго ўчэпiстага праследвальнiка на тратуары па той бок вулiцы, Ганзаг перайшоў дарогу, падкрэсленым рухам сунуў руку ў кiшэню, дастаў адтуль прамавугольны прадмет i падаў яго вартавому.

- Шэф, - голасна сказаў ён, - вось гэта я толькi што знайшоў на плошчы Iталi, ля ўваходу ў метро.

Палiцэйскi аддаў чэсць, узяў бумажнiк, разгледзеў яго з усiх бакоў, сунуў памiж папер адубелы палец, пакруцiў галавой i з павучальным выглядам сказаў:

- Гэта добра, мой дарагi, добра, што вы так зрабiлi. Але трэба, каб вы паднялiся на другi паверх i напiсалi заяву.

- Мне няма калi, - ажыўлена запярэчыў Ганзаг. - Патрон паслаў мяне па неадкладнай справе. Я прыйду праз гадзiну.

- Добра, - адказаў палiцэйскi. - Але не забудзьцеся, што вы маеце права на ўзнагароду. Мiнiмум дзесяць адсоткаў па закону. Пакiньце мне ваша прозвiшча i адрас.

Ганзаг хвiлiну вагаўся. Потым зусiм спакойна сказаў па лiтарах.

- Ларно, Л-а-рно... Вулiца Сэн-Дыяман, дом No 35. Бывайце, шэф.

- Добра, - паўтарыў палiцэйскi. Яму вiдавочна не хапала фантазii.

- Гм, - паспеў яшчэ сказаць Ганзаг.

Ён прыставiў два пальцы да скронi, нiбы аддаючы чэсць, i, пакуль палiцэйскi хаваў у кiшэню свой блакнот, набраў хуткасць i пабег рыссю да плошчы Iталi. Ён горда абмiнуў чалавека ў шэрым, нiбы прыкаванага да тратуара. Той адказаў яму пагардай на пагарду i працадзiў праз гнiлыя зубы:

- Святы Ёлуп, малiся за нас!

* * *

"З нас двух большы ёлуп не той, на каго ты думаеш..."

Гэтак разважаў Ганзаг, якi праз пяць хвiлiн сядзеў ужо ў зацiшным кутку "Кавярнi аб'яднаных мастацтваў". Перад iм блiшчала шклянка з малочна-белым "перно" i красаваўся бумажнiк з залатымi iнiцыяламi.

W.K., W.K... iнiцыялы гэтыя належалi не карэннаму жыхару. Гэта напэўна быў нейкi чужынец, што цешыла Ганзагаў патрыятызм, а таксама ягонае прафесiйнае сумленне: добра, калi ёсць нават самае маленькае апраўданне. W.К.! Добры густ i тонкая дасцiпнасць падказвалi: чаму не W.С.? Каб расцягнуць прыемнасць, Ганзаг не спяшаўся пачынаць падрабязны агляд. Iмёны на "W" сустракаюцца рэдка. Ёсць Валiс - так звалi дзеўку, якая пераспала з каралём. Але не, бумажнiк належаў мужчыну. Вiльгем. Ганзаг мог закласцiся, што гэта быў Вiльгем. У яго батальёне служыў адзiн Вiльгем, эльзасец, якi мог выжлукцiць дзесяць шклянак абсенту запар.

- Бертран, налi мне яшчэ!

З асцярогi Ганзаг закрыў свой скарб рукамi. Пакуль Бертран налiваў, ён так сцiснуў рукой бумажнiк, што аж зарыпела. Як толькi гаспадар устаў да кававаркi, Ганзагавы локцi ўзнялiся, i бумажнiк паявiўся зноў. Сербануўшы са шклянкi, новы ўладальнiк павольна i асцярожна распачаў даследаванне.

Спачатку - дробязi. Ганзаг трымаўся такога прынцыпу: стрымлiваць эмоцыi i пакiдаць прыемныя сюрпрызы на закуску. Маленечкая кiшэнька на маркi аказалася, вядома ж, пустая. Пустое было таксама аддзяленне на бiлеты ў метро: усе кiшэннiкi ведаюць, што вынаходлiвасць тых, хто робiць бумажнiкi, выкарыстання на практыцы не мае. Побач з бiлетамi на аўтобус - тры газетныя выразкi, падатковая квiтанцыя, два бiлеты ў кiно i зубачыстка. Вiзiтная картка нейкiм дзiвам апынулася ў кiшэньцы, спецыяльна ёй прызначанай. Зрэшты, яна належала не W.K. Гэта была прывабная вiзiтка, на якой значылася: Жулi Сэшрэ, дыпламаваная медсястра, уколы па выклiку. Ён сунуў два пальцы ў другую кiшэньку - па паперы. Але перш чым перайсцi да больш сур'ёзных рэчаў, Ганзаг дапiў сваю шклянку i заказаў яшчэ адну.