Андрэй Федарэнка - Нічые

ККД — каэфіцыент карыснага дзеяння.

У апошні перад бальніцаю тыдзень Трухан напісаў чарговую заяву на чарговы «акадэмічны», здаў у бібліятэку кнігі, дамовіўся з кастэляншаю наконт пасцелі, падлатаў свае старыя, распоўзлыя па швах спартыўныя штаны, купіў пантофлі — не белыя, а сіняга колеру, пляжныя, з тоўстымі падэшвамі. Здорава ў такіх было б выбегчы досвіткам, з ручніком на плячы, з якогась кактэбельскага катэджу — пад цень магноліяў і водар кіпарысаў, а потым няспешна і доўга крочыць берагам мора па мяккай, прыемнай пад тоўстымі каўчукавымі падэшвамі гальцы…

Так, патроху ад гэтых мітрэнгаў вызваляючыся, з гэтага павуціння, што звязвала яго з жыццём, выбіраючыся, Трухан і бавіў апошнія дні.

І чым менш іх заставалася, тым часцей, і падоўгу, гасцявалі ў яго старыя надзейныя сябры: сны і адзінота. «Сны аб тым, як выйду, як павязкі здымуць, як мае паперы аддадуць, як мяне сустрэнуць, як мяне абдымуць, і якія песні мне спяюць», —ловячы сябе на тым, што кроплю надзеі ўсё ж пакідае.

Не сказаць, каб ён, ці думкі яго, так ужо моцна змяніліся, каб так ужо на іх гэтыя апошнія дні паўплывалі. Была нават ілюзія, што і вакол усё застыла, такое ж самае, ані не змяняецца. Каб не час. Каб не гэтыя лісткі календара, што з такой няўмольнай абавязковасцю адрываюцца, адлятаюць, набліжаюць… На якіх яшчэ ўчора была пятніца, а сёння ўжо — нядзеля.

Можна пісаць, есці, спаць, можна біцца галавою аб сцяну, можна фантазіраваць, як лепш сабою, целам сваім распарадзіцца: выйсці на плошчу і спаліць сябе, або ўзяць сякеру і засекчы якуюсь багатую бабульку з прыватнага сектара. А час, ні на што не зважаючы, цік­так, ды цік­так — і не зменіш яго, не спыніш, не падгоніш… Час, да якога так ідэальна падыходзіць прыметнік «няўмольны» — ці не адзіная аб’ектыўная рэальнасць, дадзеная нам у адчуваннях, нешта незалежнае, само ў сабе і само па сабе, нешта такое, з чым варта лічыцца, чаго нельга не паважаць, на што варта звярнуць больш пільную ўвагу.

Хоць ты ўкленчы перад гадзіннікам, як паганец перад ідалам ці вернік перад абразам.

Замест таго, каб самаспаліцца, ці забіць бабульку, ці выкінуць якісь іншы форцель, Трухан, падрыхтаваўшыся да бальніцы, памногу цяпер чытаў і пісаў. Расла, таўсцела шэрая папка… Неяк пастукалі ў дзверы і зайшоў Іван Паўлавіч — Паголены, папрасіў, як ён выказаўся, «новенькага».

«Калі вярнуць? Я хутка чытаю».

У адказ Трухан толькі рукою махнуў. Усё адно, хоць ніколі не вяртайце — так гэта можна разумець было. Іншае ў сувязі са сваім творам яго зараз цікавіла. Ён бачыў, што па меры таго, як набліжаецца да развязкі гісторыя Трухановіча ў тым часе, а яго, Трухана, у гэтым, дзве гэтыя лініі рухаюцца не да фіналу, а да — пачатку. Ды і лініямі назваць іх можна з вялікай нацяжкаю. Яго героі нікуды не йшлі, не паўзлі, не прадзіраліся і не грэбліся, а сядзелі на адным месцы, тады як падзеі круціліся вакол іх. Падзеі — кругі на вадзе; замест таго, каб большаць, разыходзіцца, яны надумалі раптам меншаць, звужацца, пакуль не сышліся ўрэшце ў адзін «бульк» ад хвіліны назад кінутага каменя.

На першы погляд, было ж у яго вельмі простае выйсце — з’ездзіць у вёску, пакуль час яшчэ ёсць, ды пашукаць закапанай некалі гільзы з запіскамі двайніка­Трухановіча. Усё стане ясна. А калі не акажацца яе там? Чым жыць? Разбурэнне фантазіі, і тады пустата поўная… Гэта было страшней за цікавасць, за прагу ведання праўды. Тым больш што неўзабаве надыйшоў апошні дзень, лепш сказаць, раніца — бо яшчэ не развіднела, калі трэба было ехаць класціся ў бальніцу, і стала не да вёскі, не да гільзы і не да Трухановіча.

Ігар яшчэ спаў сабе соладка. Трухан акуратна, квадрацікамі, склаў коўдру, капу, прасціны — усё было жывое, кожная драбяза набывала сваё значэнне. Пакуль хадзіў у прыбіральню, затым мыўся — аднаму дзякаваў, другому наракаў, трэцяе — ушчуваў, напрыклад, дзверы — за тое, што палец некалі прыціснулі… Кухні, на якую прыйшоў гарбату грэць, падзякаваў за тую даўнюю размову з Ведрычам.

Тое самае было і на вуліцы, куды выйшаў з торбачкай, дзе ляжала ўсё неабходнае, бальнічнае. І тут усё ўспрымалася ім пад рэфрэн нейкай мелодыі развітання — з шэрай пахмурнай раніцай, з кіёскам на рагу, дзе купляў газеты і часопісы, нават з нячыстым пахам падземнага пераходу… З любой драбязою хоць штосьці, добрае ці дрэннае, было звязана. (На справе ён развітваўся з самім сабою цяперашнім.)

І калі ехаў трамваем, сузіраючы праз мутнае шкло горад, дамы, вуліцы, машыны, людзей, — на чым бы ні спыняліся вочы, усё на сябе пераводзілася: вось яны — жывуць, яны ў гэты горад упісваюцца… А я ў бальніцу класціся еду.