Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

— Дык вось, таварышы-грамадзяне, — сказаў Фарадзеевіч. — Гэтыя маладыя людзі (мы апусцілі галовы) прапануюць спачатку добра ўзмацніць грэблю, ачысціць плёс, а тады ўжо...

Мы ўстрапянуліся, не верачы сваім вушам. Фарадзеевіч нахіліўся і шапнуў:

— Думаю, таго, што засталося, хопіць...

Потым выпрастаўся і голасна прамовіў:

— Правільна яны прапануюць, га?

— Правільна! Правільна!

— Ачысціць! Вядома! — пачуліся галасы.

— Сакрэт, — праз зубы працадзіў Грышка Бардадзім і ляснуў сваімі граблямі па патыліцы спачатку мяне, потым Яву.

А мы нават не адчулі. Мы пераглянуліся і засмяяліся.

А калі юннаты палезлі ўмацоўваць грэблю і ачышчаць азярцо ад раскі, мы з такім азартам узяліся дапамагаць, што вада ажно завірылася, закіпела навокал. Раз-пораз мы кідалі на Фарадзеевіча палкія ад захаплення позіркі. Вось гэта чалавек! Вось чалавек! Калі б ён нам сказаў цяпер: «Піце, хлопцы, возера!» — далібог, выхлебталі б усё да дна.

Неўзабаве возера было чыстае — ні расачкі. Усе вылезлі на бераг.

Фарадзеевіч нахіляе тэрмас, і тоненькім струменьчыкам ільецца ў возера празрыстая вадкасць (якая, выяўляецца потым, была «спажыўным асяроддзем» глабулуса). Ільецца і дзюрчыць. Ільецца і дзюрчыць. Гэтае дзюрчанне здалося нам чароўнай музыкай.

— Скажыце, калі ласка, — нясмела пытае Ява, — а які ён будзе? Калі прыжывецца?

— Які? Бачыце гэты плёс? Ён будзе смарагдавым, як... Як шоўк. Уяўляеце?

Мы заківалі галовамі, хоць я, па праўдзе кажучы, не вельмі гэта ўяўляў.

— А які ён на смак? — пачуўся за намі голас Бурмілы (мы яшчэ раней заўважылі яго ўскудлачаную галаву, якая выглядвала з «прэзідэнцыі», але нам не да яго было).

— Як вам сказаць, — павярнуўся да Бурмілы Фарадзеевіч. — Асабіста я не каштаваў. Але думаю, што падобнае на салату...

— На салату... Скажыце! Выходзіць, пад «Сталічную» ў самы раз. Люблю салацікі... Дасце хоць пакаштаваць з першага ўраджаю?

І ён хрыпла зарагатаў.

— А чаму ж, калі ласка, — так шчыра і сардэчна адказаў Фарадзеевіч, што Бурміла адразу зніякавеў.

— Ды не, я жартую... Гэта я так, пасмяяцца. Дзеля жарту.

Мне нават здалося, што ён пачырванеў. Я глянуў на яго і падумаў: «Няўжо гэта шпіён? Жывы шпіён? Цьфу! Нейкі зусім не падобны. Ні ў якім кінафільме не было шпіёнаў, якія б чырванелі. Ні ў адной кнізе дэтэктыўнай...» Але Яву я нічога не сказаў, не адважыўся.

...У той дзень у вёсцы толькі й гаворкі было, што пра глабулус.

Куды ні ткнешся:

— Чулі? Фарадзеевіч з вучнямі водарасць на Высокім востраве вырошчвае. Асаблівую нейкую.

— Кажуць, карысная — жах! Вітамінаў шмат. Адны вітаміны.

— А ты што думаў — касманаўтаў трэба макухай карміць?

— А ўжо ж, для іх найлепшае прыдумаюць.

— Там вітамін на вітаміне сядзіць і вітамінам паганяе.

— А па-мойму, найболей вітамінаў — у гарэлцы.

— Кажуць, сам Паповіч прыедзе паглядзець на гэты «глабулус».

— ...а як нанач ім памазацца — дык на дваццаць гадоў памаладзееш.

— Усміхацца трэба часцей — тады памаладзееш.

І наогул, гавораць, дужа спажыўная. Усе сто працэнтаў арганізм засвойвае, адыходаў ні на капейку няма.

Сказаў сваё слова пра глабулус, вядома, і мой тата. Я нават не сумняваўся, што ён скажа. Мой тата — страшэнны «любіцель прэсы», як ён сам гаворыць. Без газеты і часопіса я яго, здаецца, ніколі й не бачыў. Есць — чытае, ідзе куды — чытае, тэлевізар глядзіць — таксама чытае. Так з газетаю ў руках і засынае.

І штодня за вячэрай ён праводзіць для нас з мамай палітінфармацыю — расказвае, што цікавага прачытаў за дзень. От жа ад яго я даведаўся пра гітлераўскія архівы на дне азёр у Аўстрыі і Чэхаславакіі, і пра шпіёнаў з аквалангамі, і пра ўсё іншае. Столькі цікавага, як мой тата, ніхто ў свеце, па-мойму, не ведае (хіба, можа, Сцёпа Карафолька). І гэты глабулус (ад хларэлы) быў для яго, як насенне.

— Гэтая хларэла, разумееш, цуд прыроды! Гэта ж, разумееш, унікальная рэч! Такая, разумееш, малюпасенькая, і не ўбачыш, а вялікія справы робіць. Гэта ж не толькі ежа для будучых касманаўтаў, астранаўтаў, гэта ж, разумееш, і вада, і паветра... Вось у мінулым годзе ў «Известиях» пісалі пра ўнікальны эксперымент савецкіх вучоных у Сібіры, калі цэлы, разумееш, месяц лабарантка Галя М. правяла ў гермакабіне, дзе паветра ўвесь час абнаўляла «аранжарэя» хларэлы — паглынала, разумееш, вуглекіслы газ і ў працэсе фотасінтэзу ператварала яго ў кісларод. Такі ж, разумееш, кругазварот праз культыватар хларэлы, праўда, з дзе-якой дадатнай ачысткай, рабіла і вада.