Мұзафар Əлімбаев - Естай – Қорлан

Əн мен жыр қызымыздай ұзатылған,
Алмай ма кір жұқтырып өз атына?
Жақты ма қайын жұртқа, жақпады ма,
Табылар құптайтын да, бұзатын да.
«Өгейсіп жүр ме екен, – деп, – бөтен жерде?»
Ата-ана уайымдар қыз хақында.
Ақын да қыз ұзатқан ата-анадай,
Алаңдар өзі ұзатқан сөз атына.

Əн «Хорлан» атанған жоқ күйік пенде,
Өзіндей Хорлан қыздың сүйікті елге!
Көтеріп əкетті ел биік белге,
Тыңдаймыз ұйып сен де, ұйып мен де.

Арқадан əн самғатқан Естай ақын,
Бəйгіге қашан қалған қоспай атын?!
«Тыңдайтын дүниеде құлақ барда
Сенген ол жасайды, – деп, – өшпей атым».

Тұлпардай топ алдында ойқастаған
Əн «Хорлан» тамашада той бастаған:
Жігіттің арманы не сүйгенді алған!» –
Көңілге махаббатшыл ой тастаған.

Алдынан киліксе де шатқал, шың құз,
Аумаған атылған оқ, аққан жұлдыз.
Салт атты ағындаған тоқтар емес,
Бара ма іздеп күнін батқан күндіз?

Ақ көбік ат сауырын жасырады,
Жолаушы неге мұнша асығады?
Қарауға арттағыға мұршасы жоқ,
Барар жер, басар тауы қашық əлі.

Кімнің бұл боздағы мен аяулысы,
Кімнің бұл жортуылшы жан алғышы?
Жападан-жалғыз жолға таңнан шыққан,
Жоқ па екен жолдас болар таянышы?

Даланы дүрліктіріп, дүбірлетіп
Қалың қол қалды ма екен қуып жетіп?
Жүзінде қан жоқ, сөл жоқ меңдегендей
Арқаның алты ай қыстай суығы өтіп.
Келе ме кереметтей кегін даулап,
Біреуде жанашырдың құны кетіп?!

Дəметіп оңай олжа, орамалдан,
Тонаған тұяқ қоймай қора малдан,
Қызылкөз көкжалдарын бастап барып,
Батыр ма барымтадан жаңа оралған?

Ажал сұм-қара жүрек қараса ма,
Ойнатып əңгір таяқ қарашаға,
Төнді ме?.. Сол хабарды ести сала,
Тəуіп пе тұра шапқан арашаға?

Біреуге жас басынан кекті ме екен?
Сия алмай сыйлы еліне кетті ме екен?
Бұйырып ішер суы бір қияннан,
Қайдағы шақырды ма шеткі мекен.

Тізгінін бірақ тартты жар басында,
Аунақшып аласұрған арнасында
Айдынға төне қалды түнеріңкі,
«Жар бол!» деп, жалбарынып аласына.

Кес-кестеп Ертіс жатыр құтырынып,
Көшкен сең айдаһардай ытырынып,
Жалмайды жолдағысын, алдағысын,
Жал бітіп, жұтқан сайын құты кіріп.

Ертісі еркелеткен ене сынды,
Егесіп баласымен егерсіді.
Иманын үйіртеді имансыз су,
Еріксіз қол байланды, жол кесілді:

Өзім ғой өзіме дерт тілеп алған,
Онысыз тар көрініп мына жалған!
Арыма кешемін бе, кешпеймін бе,
Аһ ұрып ада қалсам сыбағамнан?! –

Батыра басты қамшы құласына,
Құлдырап құлай берді бұла суға:
«Көрейін не де болса, көріп алдым,
Тас бауыр тағдыр салды сынасынға!»

Сырығы – сенгені сол қолындағы,
Келеді сеңді ысырып жолындағы.
Анталап апат-үрей атойлады
Алды-арты, оңындағы, солындағы.

Сырықпен маңайлатпай бұрып басқа,
Бір сең кеп килігеді, бірін қақса,
Езіп-ақ екі бүктеп жіберердей,
Ат басын абайсызда қырындатса.

Құласы бір батады, бір шығады,
Иегін сəл босатса, тұншығады.
Талабын иесінің түсінгендей
Тартынбай, қарғып, орғып, құлшынады.

Сең емес, сергелдеңмен шұбап қайғы
Жатқандай … киіп-жарып шыдатпайды.
Жойқын күш үйіреді дедектетіп,
Зым-зия батса қыршын, кім жоқтайды?

Кимелеп, тебеді мұз, сығылысып,
Жоғары бірі шығып, бірі ығысып.
Жуасып, жөңкілген сең жол берер ме,
Көрмесін меңіреуге күнің түсіп.

Жеңбесең, тартыстың не, жұлқыстың не?
Жалғыз ер майдан берді мың күштіге.
Ертістің ортасына жаңа жетті,
Қалт та құлт қайран өмір қыл үстінде.

Бақыт боп шығыс жаға шақырғандай,
Барын сап, жігіт қайтсін қатуланбай?!
Артына қайырылмастай мойнын бұрып,
Орнына кері қайтпас атылған жай.

Əйтеуір əне бір мұз лағып кетті,
Əттеген, құздай бірі қағып өтті.
Жалп етті жігіт ерден… шылбыр қолда…
Жануар арғы бетке алып жетті…

Өне ме, өнбей ме əлде жол ақысы,
Сойқанның соңында ма сорақысы?!
Кетеді тітіреніп оны ойласа,
Сүйекке таңба болар со қапысы.

Арқадан кернейлетсе əні шалқып,
Жалпақ ел хан көтерген жаны балқып
Біржан сал келе қалды ертіп тобын,
Ақкөл мен Ақсу өлке дəмін тартып.