Мұзафар Əлімбаев - Естай – Қорлан

Біржаннан кім асырған аруағын:
Шырқаса, күнге мезгеп, дауыл əнін,
Бөркіндей диуананың шошаңдатып,
Шайқалтқан ақ орданың шаңырағын.

«Төренің ауылына халық дүрмек,
Топырлап, ойдан-қырдан барыпты» деп,
Бала Естай естіген соң тыпыршыды
Құмартып, Біржан əнін жаны тілеп.

Баланың шаруада жұмысы не,
Жалынды əкесінің інісіне
Ағатай алып баршы тойлы ауылға,
Апар да салып жібер ду ішіне.

«Қарай гөр қағылездің мына сөзін!
Сөйлеткен болар асау бұла сезім..
Деп аға алып кірді төре үйіне, –
Осал ма сері алдында сынаса өзін?!»

Естай тұр есік жақта төменшіктеп,
Жекіріп тастар ма екен төре «Шық!» – деп.
Ол түгіл ағасы да қалды қағыс,
Өңшең сал менсінер ме: «Төрге шық!» – деп.

Ұланға осы сəтте болысқандай,
Төр жақтан көзін тікті қарыс маңдай:
Қай бала – домбыралы оңды бала,
Өнерде дəмесі бар жарысқандай?

Алғалы сізден бата келіп еді,
Өзі де əнге жастан жерік еді, –
Деп сонда ағасы да сөз қыстырды,
Біржанның тына қалды төңірегі.

Біржан:
Өлеңді айта алмайды жасық бала
Балақай, қасыма отыр, қашықтама.
Бұл өңір əнге де бай, таңдап бірін
Кəнекей, шырқап жібер, асықпа да!

Келтіріп домбыраның құлақ күйін,
Бала Естай бола қалды бір-ақ түйін.
Жүрегі тайдай тулап əуелінде,
Дауысы əзер шықты қинап қиын.

Əн суретке айналады:
Əппақ дала алай-түлей.
Жеті түнде айналаны
Тұмшалайды боран дүлей.

«Қуғыншылар көрмесін, – деп
Қыз бұғады текше қарға,
Сүйреткен ит сүлдесін тек
Бұйырмаймын көксау шалға!»

Көзден моншақ ұшып түсіп,
Омырауға тізіледі.
Раушан гүл үсіп, ұшып,
Енді таяу үзілері…

Көтеріп алды басын Біржан аға,
«Осыным келді ғой», – деп, бір жобаға,
Енді Естай еркіндеді, толқығаны
Лықсып кеп тоқтағандай су жағаға.

«Тұр екен мына бала болайын деп,
Дауысын құбылтады талай түрлеп?! –
Деп отыр іштен, ырза саңлақ ақын, –
Есіртпей, арқасынан қағайын тек».

Құлаққа жағымды екен, інім, даусың,
Көп жаса! Шыңдаларсың, шынығарсың.
Қысылып бізде сендей терлегенбіз,
Көп алды-темір талқы не ғыларсың.

«Баланың құдірет бар дауысында,
Өлеңнің шабар түрі алысына, –
Деп Біржан оңаша айтты ағасына, –
Еркелет, бетін қақпа, бағын сына».

Арада той-думанмен төрт күн өтті,
Біржан сал бала Естайды ертіп кетті.
Серілер Баян барды, Ерейменмен,
Əн туып Қара өткелде желкілдетті.

Көкшетау киелі əннің Мекесіндей,
Біржан сал сал-серінің көкесіндей.
Арқаны аралатты серілерге
Ерке боп ел ішіне жеке сіңбей.

«Теңіз толқып тербелмесе,
Кеме де тербелмейді.
Əнші əуелі тебіренбесе,
Тыңдаушы тебіренбейді».

Біржанның əлгі ақылы құлағына
Сал мінез əндеріндей ұнады да,
Тамағын тоқсан кенеп оңашада,
Құмартты балаң жігіт үн бабына.

Бұлдайтын кəделі деп жарамасты
Көрмеді серілерден сарамасты,
Қыздардай кесте тіккен келістіріп,
Қиналып, терін сығып, табар нəшті.

Құйды да құлағына жақсы лепті,
Баулыды кəрі қыран жас түлекті,
Бір жылдай ел қыдыртып, су сыдыртып,
Інісі Ақанға əкеп табыс етті.

«Біржаннан алған менің олжам басқа,
Ойласам, Ақан басқа, Біржан басқа.
Көру бар… көріп өрнек төгу бар ғой…
Төл өлең келмей жүр-ау оң жамбасқа.

Тыңдатқан зар мұңдарын, наз жырларын,
Дариға, қыс жылдарым, жаз жылдарым!
Жүлдесін жиырма бестің алмадың деп,
Жөн болмас он сегізде жазғырғаның.

Жүр менің əзір ауға баспай құсым,
Талаптың тəуекелін тастаймысың?!
Бір ауыл жүлдесіне ырза емеспін,
Үш жүздің жеңіп алмай бас бəйгісін!» –

Деп Естай оймен қайтты ауылына,
Бұққандай талабынан дауыл ыға,
Піспейді күні жетпей бақта жеміс,
Көктемнің шөлі қанбай жауынына.

Дуылдап Маралдының атырабы,
Бір қыздың тойы болып жатыр əлі.
Таянған таяғына сырт буын да,
Ұйықтамай, таңды көзбен атырады.

Маралды – қара жолдан жырақ мекен,
Сірə да бүгінгідей дулап па екен?!
Ұзатқан жалғыз қызын желпінді бай,
«Кемсітіп кетпесін, – деп, – сынап бөтен».

Мүшеден дəмесіз де, дəмелі де,
Осында ой елі де, тау елі де:
Сүйіндік, Апай-бөрі, Қозған-қақсал,
Қыпшақ пен Бұқа күбір, Сəмегі де…