Янка Купала - Безназоўнае

Беларусь на куце
Ў хаце сваёй села, -
Чарка мёду ў руцэ,
Пазірае смела.

Сядзіць важна, сама
Сабе гаспадыня,
І прыбрана яна -
Ніхто не закіне:

На галоўцы вянок
З сініх васілёчкаў,
А чырвон паясок
Стан абвіў дзявочы.

Так сядзіць і глядзіць,
Ці усё, як трэба, -
Трэба ўсім дагадзіць
І соляй, і хлебам.

А з тутэйшых музык
Гучная капэля,
Хто ў дуду, хто пад смык,
Граюць ёй вяселле.

Так бубняць і гудзяць
На гэтай бяседзе,
А суседзі глядзяць,
Дзівяцца суседзі:

- То ж яна з мужыкоў,
А як выйшла ў людзі!
Як міне больш гадкоў,
Што ж тады ўжо будзе?!

Зручна, гучна грай нам, грайка,
Ад усіх рэж струн!
Не свісціць ужо нагайка,
Не гудзіць бізун.

Селі макам усе тыя,
Што нас, вольны люд,
Не шкадуючы памыяў,
Аблівалі тут,

Барын веку дажывае,
Выгнаны Масквой,
Пан Варшаву прапівае,
Гонар панскі свой.

А мы самі, сабе самі
Ўжо гаспадары,
Малатамі і сярпамі
Звонім да зары.

Нібы пчолы ў соты з мёдам
Да свайго вулля,
Мы вяртаемся дадому,
Як адна сям'я.

На сход сходзімся і лічым,
Ці усе прыйшлі,
Хто спазніўся - прыйсці клічам
Да сваёй зямлі.

- Вы, - хтось кажа асцярожна, -
Не ўсе ў грамадзе...
- Гэй, дарогу, лях вяльможны!
Беларусь ідзе.

Грай жа, грай нам гулка, грайка,
Ад усіх рэж струн!
Не свісціць ужо нагайка,
Не гудзіць бізун.

Трэба далей славу, што ўжо тысяч
Раз вы слаўна баранілі,
Светазарнымі агнямі вышыць,
Каб не шчэзла ў векаў пыле.

Бо цікуе злосны вораг
Тых, што спыняцца не ў часе
У сваім паходзе ў зорах
І задрэмлюць на папасе.

***

Трэба біць, у молатаў біць тысяч,
Пакуль сталь яшчэ не ўстыла,
Каб не ўздумаў у гэты час лясны сыч
Засмяяцца з вольных сілаў.

Бо цікуе злосны вораг
Тых, што спыняцца не ў часе
У сваім паходзе ў зорах
І задрэмлюць на папасе.

***

Трэба многа, яшчэ многа тысяч
Рук завабіць, рук спагадных,
Каб да сонца з сонца сцежку высеч
І спачыць у снах прынадных.

Бо цікуе злосны вораг
Тых, што спыняцца не ў часе
У сваім паходзе ў зорах
І задрэмлюць на папасе.

Яшчэ не ўся работа зроблена,
Не ўсё жніво у нас пажата, -
Яшчэ краіны стан пагорблены,
Як быў, застаўся ён гарбатым.

Яшчэ дзесь здрадна ласка панская
На беларускім едзе карку
І круціць з подласцю паганскаю
На свой лад нашу гаспадарку.

Яшчэ там сыты гонар ласуе
Дзявочу ўсмешку беларускі,
Далары лічачы за касаю,
Што з нашых здзёр палосак вузкіх.

Яшчэ там корна служаць мамкамі
Сястрыцы нашы і сягоння,
Ды стогнуць, мучацца пад клямкамі
Браты, як некалі ў прыгоне.

Яшчэ ўспалаюць там паднебныя
Чырвоным полымем пажары,
І будуць гінуць там патрэбныя
І непатрэбныя ахвяры.

Пакінем спадчыну мы для патомкаў
Інакшую ад той,
Што ўзялі мы ад продкаў на абломках
Гісторыі сваёй.

З інакшай думкай пойдзе ў свет і людзі
Патомак гэны наш:
Згібацца ўжо не будзе і не будзе
Піць з недапітых чаш.

Дасталі сцежкі, ад якіх прапасці
Маглі мы ў бяспуцці,
А кінем бітыя шляхі да шчасця,
Абы умець ісці.

На продкаў плечах паўзрасталі вежы,
Дзе торг вялі за нас,
А мы патомкам нашым кінем межы
Без ашуканскіх крас.

Яшчэ пакінулі нам асляпленне,
Пашану да пакут,
А мы пакінем песню вызвалення
І вольны бацькаў кут.