Максим Танк - Нарач

Чакай, Тацяна, заўтра рана
У сваты да цябе прыйду.

«Наляцелі скурадзёры
З паліцэйскаю ардой.
Заазёры, заазёры
Пастаім мы галавой!

Пастаім мы за палеткі
Дружна, смела у баю.
Ёсць у нас густыя сеткі, —
Долю вылавім сваю!

Ёсць і сілы ў нас нямала
На паноў пайсці з калом…»

∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙

Расшумеліся цымбалы,
Быццам Нарач бурным днём.

Ды ты, Іван, ужо спазніўся.
Яшчэ як верасы цвілі,
Ў Сымона ноч усю да ўсходу
Сваты гулялі і пілі.

Ты бачыў мо, ці піў мо разам,
Ці дамаўляліся з табой?

Не, толькі бачыў, як ішла ты
З сваім каханым раніцой…

«Пойдзем грамадой наперад,
Возьмем за грудзі бяду
I густы закінем невад,
Падвалокі пад ваду!

Эх ты, доля, з лыка звіта,
Нарач — наша старана!»

∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙

Скрыпка кнігаўкай падбітай
Доўга плакала адна.

Я адвяду цябе, Тацяна.

Зайду сама, мне недалёка.

Тады ідзі…
Каб ведаў, хто цябе засватаў,
Узяў бы я яго на вока.

Злаві, спытай.

А што ж, — злаўлю.
Яшчэ пачуеш.
I ён мо з тых, якія тут
Над Мястрам, Нараччу бунтуюць.

Ты, можа, паліцэйскі шпік?
Бунтуюць людзі — есці хочуць.
Не аддадуць паны азёр, —
Устане наша Наднарочча.

Азёры, азёры, азёры
Ўдалі забялелі.
I думы кладуцца узорам
На снежнай кудзелі.

Далёка — узгоркамі поле,
Акопы, траншэі, драты,
Магілы вайны і нядолі
Заснулі пад снегам густым.

Мо вецер з-над Рэйну, Дунаю
Тут плача заўсёды з тугі
Ці бура ад краю да краю
Галосіць з далёкай тайгі?

Азёры, азёры, азёры,
Шум бору сасновы,
Вузкіх палазінаў узоры
I кій ялянцовы!

Старыя рыбацкія хаты,
Пад прызбамі — гурбамі снег.
А вокны з-пад броваў кудлатых
Глядзяць з-пад завеяных стрэх.

А ў хатах і змрочных, і цесных
Варожаць: як выйсці з бяды,
I з сумнай азёрнаю песняй
Снуюць невады.

Азёры, азёры, азёры
Ў імгле забялелі.
Калышацца снежнае мора
На крылах мяцелі.

Азёры, да вас я дарогай
Прыйшоў пралажыць новы след.
З-за кратаў жалезных, з астрогаў
Прынёс вам прывет.

Ад тых, што вас больш не пабачаць,
Ад тых, што прыйдуць грамадой
У сонечны час, у гарачы,
Шчаслівай вяснянай парой.

Насустрач дарога
Далёка, далёка,
Аж за небасхілы
Струною лягла.

Нявесела ў полі
Блукаць адзінокім
Па сцежках завеяных,
Гурбах высокіх
Брысці ад сяла
Да сяла.

∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙

— Адкуль, брат, здалёку?
— Здалёку, таварыш…
Здаецца, ці не сустракаліся мы.
Адзе? — не прыпомню.
Махоркі не маеш?
Хоць рукі пагрэць бы ад сцюжы зімы.
— І я цябе бачыў…
Ці не на Лукішках?
Эх, краты, як хутка змяняюць людзей!
Нат я ледзь пазнаў цябе,
Браце мой Грышка,
З кім столькі астрожных дзён
Разам сядзеў!
Даўно ты на волі?

— Вясною год будзе.
Вярнуўся дамоў —
Нідвара ні кала.
Сястра з меншым братам,
Вясковыя людзі
Казалі,
На службу пайшла.

Прыйшлі прывітацца
Суседзі-сяляне.
«Што ж, — кажуць, —
Дакуль яшчэ будзем чакаць?
Ці чуў, што бунтуюцца наднарачане?
Не нам жа ад іх адставаць».
I мы на паноў узняліся нанова.
Ды сілы ў нас мала было.
I мусіў я ноччу
Глухой, вераснёвай
Пакінуць і хату сваю,
I сяло.
Прыплёўся, як бачыш,
У гэту старонку,
Да гэтых галодных азёр,
Рыбакоў…
А ты што раскажаш
Пра Гродна і Вронкі,
Пра Вільню,
Пра нашых сяброў?..

— Што ж, вестак нямала,
Іхцэлыахапак…
Сустрэнемся, можа,
Яшчэ мы з табой
На гэтых шляхах,
На бясконцых этапах
Шчасліваю, лепшай парой.

∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙

У полі адзін
Між сумётаў высокіх.
Настольнікам белым
Дарога лягла,
I толькі чарнеюць
Хваіны далёка
Ды родныя стрэхі сяла.
Насустрач, памалу,
Надснежнай раўнінай,
Над шляхам
З заходняй ліхой стараны
Плывуць, як з палову,
Павозеры сінім,
Змарыўшыся, хмары-чаўны.