Двенадцатимесячная давность владения, после которой нельзя уже было оспаривать права чужака в деревне, была отменена позднее Людовиком Благочестивым. В ст. 9-й капитулярия Людовика Благочестивого от 819 года читаем: «Об этом титуле (т. e. XLV) постановили, что никто не может годами пользоваться или владеть чужою villa или чужими землями в качестве переселенца, но когда бы захватчик этих земель ни был вызван на суд, пусть вернет их истцу или, если сможет, пусть защищает свое право на них по закону». [37] Capit. VII, 9 y Behrend'а, p. 162: De XLVII capitulo de eo qui villam alterius occupaverit. De hoc capitulo judicaverunt ut nullus villam aut res alterius migrandi gratia per annos tenere vel possidere possit sed in quacumque die invasor illarum rerum interpellatus fuerit aut easdem res querenti reddet aut eas si potest juxta legem se defendendo sibi vindicet.
Приведенное распоряжение между прочим свидетельствует о том, что переселение в чужую villa иногда приобретало, как и у бургундов, согласно свидетельству их Правды, характер захвата чужой (повидимому, запустевшей) земли. Такая захваченная в деревне земля именуется в распоряжении Людовика Благочестивого villa, и это вполне естественно при утвердившейся к тому времени частной собственности на недвижимость: земельные отношения Салической Правды, истолкованные в духе обычного права, в начале IX века получили уже иное значение, и потому земля, расположенная на деревенской территории — в villa, сама как объект частной собственности именуется villa.
Ко времени Людовика Благочестивого титул XLV Салической Правды о переселенцах вообще, надо думать, утратил свой смысл, так как при разложении родовых отношений и господстве частной собственности на землю не могла не прийти в упадок и первоначальная практика переселения. Может быть, поэтому авторы распоряжения 819 года видели в migratio просто захват чужой собственности, не оправдываемый с их точки зрения никакой давностью.
Lex Sal., II, 11; XXVII, 1; III, 4. — Все ссылки и тексты из Lex Sal. даются по изданию Behrend'а, 2 Aufl., 1897.
Ibid., XXXVIII, 3.
Ibid., XXVII, 1—2. — Ср. Addit. I y Behrend'а, p. 46.
Ibid., XXVII, 3.
Ibid., XXXV, 1. — Ср. IX. Addit. II y Behrend'а, p. 18.
Ibid., IX, XXVII, 5.
Ibid., IX, Addit. II у Behrend'а, р. 18. — Ср. Codex 2, t. IX у Hessels'а.
Lex Sal., II, 14—16.
Ibid., II, 7.
Ibid., II, 14.
Ibid., III, 6—7.
Ibid., XXXVIII, 3—4.
Ibid., III, 5. — Ср. Meitzen. Siedelung etc., I, 583.
Ср. данные о составе большой семьи у франков XLIV, 9; LVIII, 1.
Ср. LVIII, 1; XXXV, 6.
См. С. Веселовский. Село и деревня в северо-восточной Руси XIV—XVI в. 1936, стр. 30.
Si quis villam alienam adsallierit quanti in eo contabernio probantur... Solidos LXIII culpabilis judicetur.
XIV, 6. Addit. 1 y Behrend'а. Codex 5—6, t. XIV, 6 y Hessels'а: Si quis villam alienam adsallierit et ibidem ostia fregerit canes occiderit vel homines plagiaverit aut in carro aliquid exinde duxerit... solidos CC culpabilis judicetur.
Si quis villam alienam expugnaverit et res ibi invaserit si tamen probatio certa non fuerit cum XXV juratores... exsolvat. Si juratores non potuerit invenire... solidos LXIII culpabilis judicetur.
Si quis taurum furaverit illum qui gregem regit et nunquam junctus fuisset... solidos XLV culpabilis judicetur.
Si vero taurus ipse de tres villas communis vaccas tenuerit hoc est tres pillius qui eum furaverit... in triplum XLV solidos culpabilis judicetur.
Напр. Halban-Blumenstock. Entstehung des deutschen Immobiliareigenthums, I, 222, — Ковалевский. Экономический рост Европы, I, 62.
Si quis hominem qui migrare voluerit et de rege habuerit praeceptum et abbundivit in malum publico et aliquis contra ordinationem regis testare praesumpserit... solidos CC culpabilis judicetur.
Si quis hominem migrantem adsalierit quanti in contubernio vel superventum... solidos LXIII culpabilis judicetur.
Edict. Roth, р. 177.
Lex Burg., LXXIX: De praescriptione temporum. 1) Licet iam pridem a nobis fuerat ordinatum, ut si quis in populo nostro barbarae nationis personam, ut in re sua consisteret, invitasset, ac si ei terram ad habitandum voluntarius deputasset, eaque per annos XV sine testiis habuisset, in potestate ipsius permaneret, neque exinde quidquam sibi ille qui dederat sciret esse reddendum; tamen ut absque ulla permutatione, omni tempore generaliter memorata conditio debeat custodiri praesenti placuit lege constitui.
2) Si quis vero terram ab altero violenter dixerit et convicerit fuisse sublatam priusquam XXX annorum numerus compleatur, et rem consisterit occupatam, et requiri poterit et repetentis partibus reformari. 3) Ceterum si impletis XXX annis terra a quocumque etiamsi pervasa fuisse dicatur, non fuerit restituta, nihil sibi reddendum esse cognoscat.
См. t. LVIII.
t. LIX. — Cp. Hilperici regis edictum, capit. V, 3 y Behrend'a, p. 152—153.
Lex Sal., t. LX... et ibi dicere debet quod juramento et de hereditatem et totam rationem illorum tollat. Et sic postea aliquis de suis parentibus aut occidatur aut moriatur nulla ad eum nec hereditas, nec compositio perteneat sed hereditatem ipsius fiscus adquiret.
См. об этом в моей статье «О материальных взысканиях в варварских правдах», «Историк-Марксист», 1940, № 7, стр. 57.
Читать дальше