ПСРЛ. 2-е изд. Л., 1928. T. 1. Стб. 174; 2-е изд. СПб., 1908. T. 2. Стб. 163.
Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов / под ред. А.Н. Насонова. М.; Л., 1950. С. 16.
ПСРЛ. Т. 1. Стб. 205; Т. 2. Стб. 197.
Там же. Т. 1. Стб. 282; Т. 2. Стб. 259.
Назаренко А.В. Древняя Русь на международных путях: Междисциплинарные очерки культурных, торговых, политических связей IX–XII веков. М., 2001. С. 559–584. (Studia historica).
Jasinski К. Op. cit. S. 145–146; Поппэ А. Гертруда-Олисава, русъская княгини: Пересмотр биографических данных // Именослов: ист. семантика имени. Вып. 2: Именослов. Имя [филология имени собственного]. М., 2007. С. 205–229. (Тр. по филологии и истории); и многие другие.
Дело в том, что под 22 августа в календаре есть приписка, палеографически близкая времени его создания, о смерти краковского епископа Сулы Ламберта (1061–1071): «о[biit] Zul» (Psalterium Egberti… Fol. 3v, прав, стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 108). Относительно дискуссии о происхождении месяцеслова и его датировке см.: Kürbis В. Opracowanie // Modlitwy księżnej Gertrudy… S. 18–33.
«Sanctae Elisabeth Ungariae regis filiae lantgravii ducis Turringiae coniugis munus. Quod cum hortatu Pertoldi patriarche Aquileiensis eius avunculi… anno 1229 dedit honestissimo canonicorum Foroiuliensium collegio iam pridem eius in orando assiduitatem summa cum pietate coniunctam admirata» (Manuscriptum Gertrudae… P. 130. Not. 22; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 129. Not. *) Эта запись почерком XV/XVI в. была затем, уже в XVII столетии, полустерта, хотя в целом поддается прочтению и сейчас.
Oefele Е. v. Geschichte der Grafen von Andechs. Innsbruck, 1877; Herzoge und Heilige. Das Geschlecht der Andechs-Meranier im europäischen Hochmittelalter: Kat. zur Landesausst. im Kloster Andechs, 13. Juli – 24. Okt. 1993 / mit einem Beitr. v. A. Schütz; hrsg. v. J. Kirmeier, E. Brockhoff. München, 1993. (Veröff. zur Bayerischen Geschichte u. Kultur; 24/93).
Sauerland H.V, Haseloff A. Der Psalter Erzbischof Egberts von Trier: Codex Gertrudianus in Cividale. Trier, 1901.
Psalterium Egberti… Fol. 4r, лев. стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 121, лев. стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 109.
Psalterium Egberti… Fol. 4v, прав, стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 122, прав, стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 114.
Necrologium Dissense // MGH. Neer. T. 1: Dioeceses Augustensis, Constan-tiensis, Curiensis / hrsg. v. F.L. Baumann. Berlin, 1888. P. 25; Borgolte M. Stifferge-denken in Kloster Diessen. Ein Beitrag zur Kritik bayerischer Traditionsbücher (Mit einem Textanhang: Die Anlage der ältesten Diessener Necrologien) // FM ASt. 1990. Bd. 24. S. 279 B.
Necrologium Dissense… P. 31.
Sauerland H.V., Haseloff A. Op. cit. S. 41. Anm. 1.
Oefele E. v. Op. cit. S. 21.
Psalterium Egberti… Fol. 3r, прав, стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 119, прав, стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 105; край страницы с окончанием слова comes обрезан.
Necrologium Dissense… Р. 21; Borgolte М. Op. cit. S. 273 А; В. Мейштович, путая Бертольда I с его сыном Бертольдом II, ошибочно пишет о «сыне сестры Саломеи (жены польского князя Болеслава III. – А. Н.)» (Manuscriptum Gertrudae.. Р. 119. Not. 5), тогда как речь идет о ее зяте.
Herzoge und Heilige… S. 60.
Jasinski K. Op. cit. S. 209.
Premyslovska dynastie: Soupis clenü püvodniho ceskeho panovnickeho rodu / ved. red. L. Polansky; sest. D. Kalhous, P. Kopal, I. Moravcova, L. Polansky // Premyslovci: Budovani ceskeho statu / vyd. P. Sommer, D. Trestik, J. Zemlicka. Praha, 2009. S. 557. Nr. H 16.
Psalterium Egberti… Fol. 4r, лев. стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 121, лев. стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 110.
Psalterium Egberti… Fol. 3v, лев. стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 119, лев. стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 107.
Necrologium Zwifaltense // Dioeceses Augustensis, Constantiensis, Curiensis. P. 261.
Ibid. R 256–257.
Sauerland H.V, Haseloff A. Op. cit. S. 40, 41. Anm. 4.
Psalterium Egberti… Fol. 2r, прав, стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 117, прав, стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 100.
Necrologium Zwifaltense… P. 245; Sauerland H.V., Haseloff A. Op. cit. S. 34.
Psalterium Egberti… Fol. 3r, прав, стб.; Manuscriptum Gertrudae… P. 119, прав, стб.; Modlitwy księżnej Gertrudy… P. 105.
Necrologium Zwifaltense… R 255. Г. Зауерланд считал эту Софию упомянутой выше младшей сестрой Саломеи и Рихе(н)цы ( Sauerland H.V., Haseloff A. Op. cit. S. 37. Anm. 2); однако последняя поминалась в Цвифальтене под 31 мая: «Sophia c[on]v[ersa] et ductrix Moravie, soror Salome ducisse; ista et soror eius multa bona fecerunt nobis» («София постриженица и герцогиня Моравии, сестра герцогини Саломеи; она и ее сестра соделали нам много добра») (Necrologium Zwifaltense… R 253). На естественный вопрос, почему же имени Софии, сестры Саломеи, нет в помяннике при календаре кодекса Гертруды, есть столь же естественный ответ: вероятно, потому, что мемориальные записи «бергской группы» были сделаны еще до смерти Софии. Дата ее смерти в науке считается неизвестной, но terminus post quem для этих записей, который определяется нами ниже – 1160 г., – позволяет предполагать, что супруга Оты II Оломоуцкого скончалась после 1160 г.
Читать дальше
Конец ознакомительного отрывка
Купить книгу