Andrzej Sapkowski - Trylogia o Reynevanie – I Narrenturm

Wygląd ten, paradoksalnie, rekompensował rozczarowanie z tytułu zbyt krótkotrwałej i mało męczeńskiej kaźni. Wywierał, co tu dużo gadać, lepszy skutek psychologiczny. Na miejsce auto da fe spędzono tłum schwytanych w pobliskiej wsi Czechów, tymi widok jakiegoś bezkształtnego skwarka na palenisku pewnie by nie wstrząsnął. Domyślając się jednak w niedopieczonym i wyszczerzonym trupie swego niedawnego kaznodziei, Czesi załamywali się zupełnie. Mężczyźni dygotali, zakrywszy oczy, kobiety wyły i zawodziły, dziko darły się dzieci.

Konrad z Oleśnicy, biskup Wrocławia, wyprostował się w siodle, dumnie i energicznie, aż zgrzytnęła zbroja. Początkowo miał zamiar wygłosić przed jeńcami mowę, kazanie, mające uświadomić motłochowi całe zło herezji i ostrzec przed srogą karą, jaka spotka odstępców od wiary. Zrezygnował jednak, patrzył tylko, wydymając wargi. Po co było język sobie strzępić? Słowiańska hołota i tak słabo rozumiała po niemiecku. A o karze za kacerstwo lepiej i dobitniej od słów mówił spalony zewłok przy palu. Posieczone, pokaleczone nie do rozpoznania trupy, zwalone na stos pośrodku rżyska. Ogień, szalejący po strzechach osady. Słupy dymu, bijące w niebo z innych podpalonych wsi nad Metują. Dobiegające ze stodoły przeraźliwe krzyki młódek, zawleczonych tam na uciechę przez kłodzkich knechtów pana Puty z Czastolovic.

W tłumie Czechów szalał i srożył się ojciec Miegerlin. W asyście zbrojnych, w towarzystwie kilku dominikanów ksiądz polował na husytów i ich sympatyków. W polowaniu pomagał spis nazwisk, który Miegerlin dostał od Birkarta Grellenorta. Ksiądz nie miał jednak Grellenorta za wyrocznię, a jego spisu za świętość. Twierdząc, że heretyka pozna po oczach, uszach i ogólnym wyrazie twarzy, księżulo w czasie całej wyprawy nałapał już z pięć razy więcej ludzi, niż było na liście. Część mordowano na miejscu. Część szła w pęta.

– Co z tymi? – spytał, podjeżdżając, marszałek biskupi, Wawrzyniec von Rohrau. – Wasza dostojność? Co przykażecie z nimi zrobić?

– To samo – Konrad z Oleśnicy spojrzał na niego surowo – co i z poprzednimi.

Widząc ustawiających się kuszników i knechtów z piszczałami, tłum Czechów podniósł okropny wrzask. Kilkunastu mężczyzn wyrwało się z ciżby i runęło do ucieczki, puścili się za nimi konni, doganiali, rąbali i dźgali mieczami. Inni zbili się ciasno, klękali, padali na ziemię. Mężczyźni ciałami zasłaniali kobiety. Matki – dzieci.

Kusznicy kręcili korbami.

Cóż, pomyślał Konrad, w tym tłumie są pewnie jacyś niewinni, może i dobrzy katolicy. Ale Bóg rozpozna swoje owieczki.

Jak rozpoznawał w Langwedocji. W Beziers, w Carcassonne, w Tuluzie. W Montsegur.

Przejdę do historii, pomyślał, jako obrońca prawdziwej wiary, pogromca herezji, śląski Szymon de Montfort. Potomność będzie wspominać moje imię z czcią. Jak Szymona właśnie, jak Schwenckefelda, jak Bernarda Gui. To potomność. Względem zaś dnia dzisiejszego, to może wreszcie docenią mnie w Rzymie? Może wreszcie podniesion będzie Wrocław do rangi archidiecezji, a ja zostanę arcybiskupem Śląska i elektorem Rzeszy? Może skończy się ta farsa, że formalnie diecezja jest częścią polskiej prowincji kościelnej i formalnie podlega – na pośmiewisko chyba – polskiemu metropolicie, arcybiskupowi Gniezna? Jasne, że prędzej diabli mnie porwą, niżbym miał uznać Polaczka za zwierzchnika, ale jakież to upokorzenie, podlegać takiemu Jastrzębcowi. Który – Boże, patrzysz na to! – bezczelnie domaga się przyjęcia jego duszpasterskiej wizytacji! We Wrocławiu! Polak we Wrocławiu! Nigdy! Nimmermehr!

Huknęły pierwsze strzały, szczęknęły cięciwy kusz, kolejni próbujący wymknąć się z kotła zginęli od mieczy. Wrzask mordowanych wzbił się w niebo. Tego, myślał biskup Konrad, opanowując spłoszonego rumaka, tego nie mogą w Rzymie nie dostrzec, tego nie mogą nie docenić. Że tu, na Śląsku, na pograniczu Europy i chrześcijańskiej cywilizacji, to ja, Konrad Piast z Oleśnicy, dzierżę wysoko krzyż. Że jam jest prawdziwy bellator Christi, defensor i orędownik katolicyzmu. A na heretyków i apostatów – kara i bicz Boży, flagellum Dei.

Na wrzaski mordowanych nałożyły się nagle krzyki od strony ukrytego za wzgórzem gościńca, po chwili z łomotem kopyt wypadł stamtąd poczet jeźdźców, galopem pędzących na wschód, ku Lewinowi. Za konnymi z turkotem toczyły się wozy, woźnice wrzeszczeli, wstając na kozłach, bez litości smagali konie, usiłując zmusić je do szybszego biegu. Za wozami gnano ryczące krowy, za krowami biegli piesi, wrzeszcząc głośno. Biskup wśród rozgardiaszu nie zrozumiał, co krzyczą. Ale inni zrozumieli. Rozstrzeliwujący Czechów knechci odwrócili się i jak jeden mąż rzucili do ucieczki, za konnymi, za wozami, za piechotą, wypełniającą już cały gościniec.

– Dokąd! – zaryczał biskup. – Stać! Co z wami? Co się dzieje!

– Husyci! – wrzasnął, wrywając przy nich konia, Otto von Borschnitz. – Husyci, księże! Idą na nas husyci! Husyckie wozy!

– Bzdura! Nie ma polnych wojsk w Hradcu! Husyci pociągnęli na Podjesztedzie!

– Nie wszycy! Nie wszyscy! Idą! Idą na nas! Uciekaaaać! Ratujcie życie!

– Stać! – ryknął, czerwieniejąc, Konrad. – Stójcie, tchórze! Stawać do walki! Do walki, psie syny!

– Ratuj się! – zawył, galopując obok, Mikołaj Zedlitz, starosta otmuchowski. – Husyyyci! Idą na nas! Husyyyyci!

– Pan Puta i pan Kolditz już uszli! Ratuj się, kto może!

– Stójcie… – biskup na próżno usiłował przekrzyczeć pandemonium. – Panowie rycerze! Jakże tak…

Koń zaszalał pod nim, stanął dęba, Wawrzyniec von Rohrau chwycił go za wodze i opanował.

– Uciekajmy! – krzyknął. – Wasza przewielebność! Ratujmy życie!

Gościńcem cwałowali dalsi konni, strzelcy i pancerni, wśród tych ostatnich biskup poznał Sandera Bolza, Hermana Eichelborna w płaszczu joannity, Hanusza Czenebisa, Jana Haugwitza, któregoś z Schaffów, łatwych do zidentyfikowania po widocznych z daleka tarczach pale d'argent et de gueules. Za nimi, z wykrzywionymi z przerażenia twarzami, gnali na łeb na szyję Markwart von Stolberg, Gunter Bischofsheim, Ramfold Oppeln, Niczko von Runge. Rycerze, którzy jeszcze wczoraj prześcigali się w przechwałkach, gotowi atakować nie tylko Hradec Kralove, ale i samo Hradiszcze Góry Tabor. A teraz pierzchali w popłochu.

– Ratuj się, kto żywy! – wrzasnął, pędząc obok, Tristram Rachenau. – Idzie Ambroż! Ambroooooż!

– Chryste, zmiłuj się! – bełkotał, biegnąc obok biskupiego konia, ksiądz Miegerlin. – Chryste, ocal!

Naładowany zdobyczą wóz ze złamanym kołem zatarasował gościniec. Zepchnięto go i obalono, w błoto posypały się kuferki, skrzynki, beczułki, pierzyny, kilimy, kożuchy, buty, połcie słoniny, inny dobytek, zagrabiony w palonych wsiach. Utknął kolejny wóz, za nim jeszcze jeden, woźnice zeskakiwali i uciekali pieszo. Droga usłana już była łupem ciśniętym przez knechtów. Po chwili pośród węzełków i tobołków ze zdobyczą biskup zobaczył porzucone pawęże, halabardy, berdysze, kusze, nawet broń palną. Odciążeni knechci uciekali tak chyżo, że doganiali konnych i pancernych. Nie mogący nadążyć wyli i wrzeszczeli w panice. Ryczały krowy, beczały owce.

– Prędzej, prędzej, wasza przewielebność… – ponaglał trzęsącym się głosem Wawrzyniec von Rohrau. – Ratujmy się… Ratujmy… Byle do Homola… Do granicy…

Na środku gościńca, częściowo wdeptana w ziemię, obfajdana przez bydło, obsypana obwarzankami i skorupami potłuczonych garnków, leżała chorągiew z wielkim czerwonym krzyżem. Znak krucjaty.