Harry Harrison - Naskiĝo de la Rustimuna Ŝtalrato

Mi palpebrumis rapide por malebligi al miaj okuloj vitriĝi, kaj devigis min aŭskultadi. Ĝuste instruistoj kiel tiu Amuz instigis min forkuri de la lernejo.

— … dum jaroj de korespondado kaj laborado, por sukcesi efektivigi nian plej fortan deziron: praktika aplikado de niaj teorioj. Pritrakti la burokratojn de La Ligo estis plej malfacile, pro ĝia politiko kontraŭ enmiksiĝo. Finfine ili konvinkiĝis, ke kun la ĝustaj reguloj oni permesu al ni funkciigi provprojekton ĉi tie sur Spukavatem. Alivorte, kiel iu krude spritis, ni certe ne povos plimalbonigi la staton. Nia afero restas ĉe la teknologia nivelo de la planedo, tiel ke ĝi estos memsubtena, kiam ni foriros.

— Kion do vi provas fari? — mi demandis.

Li palpebrumadis.

— Tio estas memevidenta. Mi paroladis ja nur pri tio.

— Vi priparolis la teorion, profesoro. Ĉu vi bonvolos precizigi, kion vi esperas efektivigi.

— Se vi insistas do, nefakvorte , ni provas neniom malpli ol ŝanĝi la esencon mem de la socio. Ni intencas peli ĉi tiun planedon, eĉ se ĝi baraktos, el la malluma epoko. Post la Disfalo, Spukavatem falis en sufiĉe naŭzan feŭdismon. Militĉefismon, fakte. Normale, feŭda socio ege utilas, dum disfala periodo. Ĝi daŭrigas ĝeneralan registaran kadron, dum la unuopaj distriktoj protektas kaj prizorgas sin mem.

— Mi ne vidis multe da prizorgado kaj protektado.

— Ĝuste. Tial la militĉefoj devas malaperi.

— Mi helpos mortpafi kelkajn.

— Perforto ne estas nia maniero! Krom esti malplaĉa, ĝi estas malpermesita al la liganoj. Ni celas la estiĝon de registaro sendependa de la ĉifaloj. Por tio ni spronas la ekeston de metiista klaso. Tio pliigos la moncirkuladon kaj malaperigos senmonajn interŝanĝojn. Kun pli da mono, la registaro kapablos starigi impostojn por publikaj servoj. Por fortigi tion, juĝistaro devos aperi. Tio plivigligos komunikadon, centrigadon, kaj la kreskon de komunaj ideoj.

Tio ŝajnis bonega — kvankam ne tre plaĉis la impostoj kaj la juĝistaro. Tamen io ajn estus pli bona ol la ĉifaloj.

— Tio sonas teorie bona, — mi diris, — sed kiel vi efektivigas ĝin?

— Provizante pli bonajn servojn je malpli altaj prezoj. Tial la Nigraj Monaĥoj provis ataki nin. Ili estas ne pli religiaj ol mia ĉapelo; la ordeno estas nur fasado por ilia teknologia monopolo. Ni frakasas tiun monopolon, kaj ili ne ŝatas tion.

— Bonege. Via plano ŝajnas taŭga, kaj mi deziras al vi la plej bonan sukceson. Tamen, mi devas fari kelkajn aferojn antaŭ ol mi forlasos ĉi tiun drenputon. Por helpi vin en via tasko frakasi la teknologian monopolon, mi deziras aĉeti iom da via dormogaso.

— Neeble. Fakte, ne eblas al mi helpi vin iel ajn. Kaj ankaŭ vi ne foriros de ĉi tie. Mi signalis la gardistojn. Vi estos gardata ĝis la alveno de la venonta ligŝipo. Vi scias tro multe pri nia afero, por ke ni lasu vin libera.

Dum tiu neakceptebla informo ankoraŭ filtriĝis en mian menson, mia korpo ekagis kaj saltis trans lian skribtablon. Li ne estu forgesinta tion pri la nigra zono. Miaj dikfingroj puŝis profunden en lian haŭton, kaj li kolapsis. Eĉ antaŭ ol lia kapo ekfrapis la tablon, mi saltis al la pordo. Kaj apenaŭ ĝustatempe — ĝuste kiam mi ŝovis la riglilon en la ingon, la anso super ĝi ekmoviĝis.

— Nun, Jim, rapidu, — mi admonis min, — antaŭ ol ĝenerala alarmo ekestos. Sed unue mi rigardu, kiajn utilaĵojn posedas tiu insida klerulo.

Estis aktoj, dokumentoj kaj libroj sur la tablo sed nenio, kio povis helpi al mi. Mi teren ĵetis amason da aĵoj, dum malantaŭ mi oni komencis bati la pordon. Ne restis multe da tempo. Estis la vico de la profesoro. Mi ŝirmalfermis lian mantelon kaj traserĉis liajn poŝojn. Tie eĉ malpli da interesaĵoj, escepte de ŝlosilaro. Mi enpoŝigis ĝin; ĝi sufiĉu kiel rabaĵo. Mi prenis la pafilon kaj saltegis al la fenestro; samtempe io peza frapegis la pordon kaj tremigis ĝin. Mi estis du etaĝojn alte; la korto estis pavimita per fiaspektaj rondaj ŝtonoj. Saltante mi povus rompi miajn krurojn. Mi kliniĝis eksteren kaj dankis la duarangajn spukavatemajn masonistojn. Grandaj breĉoj oscedis inter la ŝtonoj de la ekstera muro. Krake la pordo dissplitiĝis, kiam mi grimpis tra la fenestro, ŝovis la pafilon malantaŭe en mian zonon kaj komencis grimpi malsupren.

Ne estis tro malfacile. La lastan parton mi desaltis, ruliĝis sur mia ŝultro, dolorige premante la pafilon en mian spinon, reprenis ĝin, kaj stumblis malantaŭ la angulon de la konstruaĵo, antaŭ ol iu aperis en la fenestro. Mi estis libera!

Aŭ ĉu? Tuja malespero kaptis min. Libera meze en malamika kastelo, kie ĉiuj estis kontraŭ mi. Grandioza libereco!

— Jes, libera! — Mi kunpremis fanfarone la dentojn, rektigis la ŝultrojn kaj metis fieran elanon en miajn paŝojn. — Libera, kiel povas esti nur Rustimuna Ŝtalrato! Daŭrigu, Jim — serĉu, ĉu vi povas trovi kelkajn serurojn por la ŝlosiloj en via poŝo!

La plej bonajn konsilojn mi ĉiam ricevas de mi mem. Mi marŝis tra portalo kondukanta en la grandan korton. Kelkaj armitoj vagantaj tie tute ignoris min. Sed tio ne povos daŭri. Ĉe alarmo ili tuj postkuros min kiel hundoj leporon. Fikse rigardante antaŭen, mi iris al la kolosa konstruaĵo ĉe la alia flanko. En ĝia frontmuro estis nur granda pordo kun alia malpli granda tuj apud ĝi. Proksimiĝante mi vidis, ke ambaŭ estis protektataj per tre modernaj seruroj. Tre informdone. Interesegis min, kion oni enŝlosis tie ĉi. Necesis nur trovi la ĝustan ŝlosilon.

Provante aspekti kiel rajtigito, mi haltis antaŭ la malpli granda pordo kaj komparis la ŝlosilojn. Estis ĉirkaŭ dudek. Sed la seruro estis de la marko Bolger, kiel tuj vidis mia sperta okulo, do mi serĉis la konatan romban formon.

— He, vi, kion vi umas tie?

Grandulo, malpura, nerazita, ruĝokula. Krome li havis en la zono longan ponardon, kies tenilon li fingrumis.

— Mi malŝlosas tiun pordon, evidente, — mi respondis. — Ĉu vi 'stas la ulo, kiun oni sendis por helpi min? Jen, tenu!

Mi donis al li mian pafilon. Tio donis al mi kelkajn liberajn sekundojn, dum kiuj li senkomprene gapis al la armilo. Tiel mi havis okazon ŝovi ŝlosilon en la seruron. Sed ne eblis turni ĝin.

— Neniu sendis min, — li diris kaj rigardis la pafilon, kio distris lin dum pliaj sekundoj. Mi ja apenaŭ povis plani fiaĵojn, se mi tiel simple donis al li mian solan armilon, ĉu? Mi povis preskaŭ vidi lin pensadi, malrapide, movante la lipojn. Mi interrompis la rampan fluon de liaj pensoj.

— Do, estante jam tie ĉi, vi povas helpi min…

Ha, la sekva ŝlosilo estis la ĝusta kaj glate turnebla. La pordo malfermiĝis, kaj mi same glate turnis min, precizege frapante per la fingroj. Mi kaptis la pafilon, dum li glitis teren.

— He, vi tie, haltu!

Mi malatentis la malafablan komandon, ĉar mi havis nenian deziron konatiĝi kun la vokanto. Anstataŭe mi rapidis tra la pordo kaj ĵetfermis ĝin malantaŭ mi. Turnis min, rigardis ĉirkaŭen kaj sentis atakon de malespero. Estis vane. Mi troviĝis en giganta halo, apenaŭ lumigata per altaj murfendoj. Remizo por la vaporĉaroj! Kvin tiaj estis orde vicigitaj unu apud alia.

Estus bele fuĝi en tia maŝino, vere belege. Mi jam vidis, kiel ili funkciis. Unue necesis ekbruligi la fajron, poste almeti lignon ĝis atingo de sufiĉa vaporpremo. Tiu procezo daŭris kutime almenaŭ unu horon. Eĉ se mi senĝene povus fari ĉion ĉi, mi poste devus malfermi la pordon kaj kun paŝa rapideco klakadi al libereco. Nenia ŝanco!

Aŭ ĉu tamen estis ŝanco? Kun la okuloj adaptiĝintaj al la krepuska lumo, mi rimarkis, ke mi ne frontis la specon de vaporĉaro kutiman por tiu ĉi mondo — kun lignaj radoj kaj feraj radbendoj. Tiuj maŝinoj posedis molajn pneŭmatikojn! Ĉu plibonigita teknologio? Ĉu eble temis pri eksterplaneda teknologio kamuflita kiel antikva rubaĵo?