Сергей Давидович - Несапраўдны архiрэй (на белорусском языке)

Язэп запырскаў слiнай: "Якая газа? Гэта ж не газоўка, не лямпа!"

У царкве пачалi хвалявацца, гаманiць вернiкi. Надта ж доўга нiхто не паказваўся з-за алтара.

Язэп кiнуўся да Сцяпана: "Не губi, Сцёпачка! Памажы, браток! Ну хоць што-небудзь запалi ў iм! Хоць што! Толькi б яно дымiлася!"

Сцяпан замiтусiўся, не ведаючы, што рабiць: лiхарадкава абмацаў кiшэнi, кiнуўся да ватоўкi, скубянуў з дзiркi пачарнелай ваты. Рукi трэслiся, запалка нiяк не магла смаргануць па карабку.

"Зараз, Язэпка! Будзе дым! Будзе!" - Сцяпан запалiў кавалак газеты, падсунуў яе пад вату - i кадзiла ажыло, запыхкала густым дымам. Дым быў непрыемны, едкi, затое вярнуў, як з комiна.

Сцяпан усунуў у здзервянелую руку сябра кадзiла i падпiхнуў да дзвярэй алтара.

Язэп ужо нiчога не чуў i амаль нiчога не бачыў. Ён як не сваiмi рукамi трымаў падсвечнiк з запаленымi свечкамi i кадзiла. Пiхнуўшы нагой дзверы, Язэп выйшаў да людзей. Гоман i шэпты сцiхлi. Цiшыня была нясцерпная. З вялiкай цяжкасцю Язэп адарваў язык ад нёба i расцiснуў здранцвелыя пашчэмкi. Рот-то ён раскрыў, але ўсё, што ведаў, iмгненна выскачыла з галавы. З чаго пачынаць? Жах!

"Госпадзi, есi! Пачуй нас на небесi! Для ўсёй Беларусi сваю благадаць прынясi!.."

Язэп запнуўся i аслупянеў: "Што я мялю? Якi сорам!.."

Вернiкi пачалi хрысцiцца, пераглядвацца - такой малiтвы яны яшчэ не чулi.

Язэп зноў раскрыў рот i адначасова замахаў кадзiлам. Едкi дым распаўзаўся па царкве, завiсаў над галовамi прыхаджан.

Тут Язэп успомнiў пра перадвелiкодны пост: "Госпадзi! Мы пасцiлi, i ты папасцi! Мы адпасцiлi - у нас пагасцi! А хто не пасцiў - грахi адпусцi!.."

Зноў разанула думка: "Куда мяне заносiць? Што з маiм языком?!."

Дым ад ваты пачаў лезцi Язэпу ў нос, у вочы. Па шчоках пакацiлiся слёзы.

Начальства зашапталася: "Гляньце! Архiрэй плача! Вось гэта дык пропаведзь! Шчырая, аж да слёз!"

Язэп узняў вочы: "Госпадзi! - Дым засцiлаў вочы, круцiў у носе, дзёр горла. - Госпадзi! На нас пашлi... апчхi... апчхi..."

Язэп ужо анiчога не бачыў, слёзы ручаямi кацiлiся з вачэй. Пачалi пацiху выцiраць слёзы i ўсе астатнiя. Дыхаць было цяжка.

Язэп нервова задраў галаву ўверх, узняў над ёй падсвечнiк са свечкамi, замахаў iмi крыж-накрыж: "Госпадзi! З вышынi сваёй пасады... - Раптам зароў дзiкiм голасам: - Ой, халера ясная! О-ё-ёй!.." Растоплены, гарачы воск са свечак закапаў яму на твар. Язэп сабраў астатнiя сiлы:

"Госпадзi!.. Ды што гэта такое! Ой, пячэ, сволач!"

"Хрыстос уваскрос з мёртвых! Язэп! Дурань! Хрыстос уваскрос! - пачуў Язэп голас сваёй жонкi, якi далятаў з закуранай цемры. - Смерцю смерць перамог!" напiналася жонка.

Кропля воску зноў ляпнула Язэпу ля самага вока. Ён зароў:

"Хаўрося! Дурыдла! Заткнiся! Без цябе тут хоць памiрай!"

За алтаром зарагатаў Сцяпан: "Вось такую пропаведзь я люблю!"

Вернiкi зашапталiся: "Гэта ж не айцец Мiкалай! Гэта ж Язэп - былы п'янчуга i валацуга! А за алтаром сядзiць яго сабутэльнiк".

Раённае начальства, выцiраючы падкураныя вочы, занепакоiлася: "Кажуць, гэта не архiрэй... Нейкi алкаголiк... А мы пёрлiся ў такую далеч, быццам у нас сваiх п'янiц мала".

Язэп апусцiў рукi i перастаў махаць кадзiлам, ад чаго дым вярнуў яму ў твар. "Апчхi! Госпадзi!.. Кха! Кхе!"

З натоўпу вернiкаў пачуўся жаночы голас: "Цяпер ужо ты заткнiся, Язэп! Хопiць дурыць нам мазгi!"

Другi голас падтрымаў жанчыну: "Затушы ты сваю курылку! Задушыш! Дзе айца Мiкалая дзеў?"

Пачулiся галасы: "Пэўна, задушыў i галавой пад корч! Вызваць трэба мiлiцыю, няхай забойцу арыштуюць!"

За мужа заступiлася Хаўрося: "Што ты пляцеш, жаба разлезлая! Жывы айцец Мiкалай!"

Язэп папляваў на вату, прыцiснуў яе пальцамi: "Ды расчынiце вы дзверы, няма чым дыхаць!" Потым стомлена сказаў: "Айца Мiкалая, акрамя хваробы, нiхто не душыў. Ляжыць ён хворы, а я хацеў як лепей... Я ж толькi вучуся..."

"Дрэнны ты вучань! - крыкнулi з натоўпу. - Пайшлi дамоў, людцы! Лепей ля абразоў памолiмся!"

Галоўны раённы начальнiк узняў руку ўверх: "Стойце, грамадзяне! Калi ўжо так атрымалася, дазвольце мне сказаць!"

Усе прыцiхлi, хаця хтосьцi прашаптаў: "Яшчэ адзiн прапаведнiк..."

"Грамадзяне! Дарагiя нашы грамадзяне! - працягваў кiраўнiк. - Пасяўная, як кажуць, на носе! Давайце паднапнёмся - i стары, i малы, i крывы - i адсеемся раней мiнулагодняга!"

Нехта з вернiкаў цiха сказаў: "Заўтра ж свята. Другi дзень Вялiкадня. Рабiць - грэх..."

Кiраўнiк павучальна абсек: "Не рабiць грэх! А праца, як кажуць, - галоўная заваёва нашай улады. Ура, таварышы вернiкi!"

Усе, насупiўшыся, маўчалi, i толькi за алтаром Сцяпан крыкнуў: "Ура!"- не зразумеў, што да чаго.

"Цяпер усе свабодныя да заўтра!"- закончыў кiраўнiк.