Stanisław Lem - Ciberiado - elektitaj rakontoj

— Mi simple ne scias, kio ĝi estas – respondis la maŝino. — Mi neniam aŭdis pri io simila.

— Kial? Ĝi estas do la oksigeno, la gaso, la elemento…

— Se ĝia nomo estas "oksigeno", ĝi komencas je la litero "o", kaj mi scipovas fari aĵojn nur je la litero "n".

— Sed en la galaksilingvo oksigeno nomiĝas nerdicoluko .

— Amato mia — diris la maŝino — se mi povus fari ĉion komencantan je la litero "n" en ĉiaj eblaj lingvoj, mi estus la Maŝino Povanta Fari Ĉion Je La Tuta Alfabeto, ĉar laŭvola objekto en iu lingvo nepre komencas je la litero "n". Tiel bone ne estas. Mi ne povas fari plu ol tio, por kio vi min konstruis. La oksigenon mi ne faros.

— Bone — konsentis Trurl kaj ordonis al ĝi fari la nokton. Ĝi tuj faris unu malgrandan nokton, sed tute nigran. Tiam li invitis al si la konstruanton Klapaŭcjo-on, prezentis lin al la maŝino kaj tiel longe laŭdis ĝiajn eksterordinarajn kapablojn, ke ĉi tiu kaŝe koleris kaj petis, ke ankaŭ li povu ordoni ion al la maŝino.

— Laŭ via volo — diris Trurl — sed ĝi devas komenci je la litero "n".

— Je la "n"? — demandis Klapaŭcjo. — Bone. Ĝi faru la novsciencon.

La maŝino ekmurmuris kaj post momento la placo antaŭ la domo de Trurl pleniĝis kun la popolamaso de novsciencistoj. Ili batis kaj tiris unu la alian je kapoj, skribis en dikaj libroj, aliaj forprenis tiujn ĉi librojn kaj disŝiris ilin je pecetoj, en malproksimo estis videblaj bruligantaj stakoj sur kiuj fritiĝis la martiroj de la novscienco, tie kaj tie ĉi io eksplodis, aperis iaj strangaj fumoj similaj al fungoj, la tuta popolamaso diraĉis samtempe tiamaniere, ke neniun vorton oni povis rekoni, de tempo al tempo ili faris memuarojn, alvokojn kaj aliajn dokumentojn, kaj aparte apud piedoj de kriuloj sidis kelkaj solaj maljunuloj konstante skribantaj per malgrandaj literoj sur eroj de disŝirita papero.

— Ĉu ne estas supere? — ekkriis kun fiero Trurl. — La similega novscienco, vi mem konsentos!

Sed Klapaŭcjo ne estis kontenta.

— Kio, tiu ĉi popolamaso devus esti la novscienco? La novscienco estas io tute alia!

— Do diru, kaj la maŝino tuj ĝin faros! – indignis Trurl. Sed Klapaŭcjo ne sciis, kion diri, do li deklaris, ke li ordonos al la maŝino ankoraŭ du aliajn taskojn, kaj se ĝi ilin solvas, tiam li certiĝos, ke ĝi estas prava. Trurl konsentis tion kaj Klapaŭcjo ordonis, ke la maŝino faru nicojn.

— Nicoj! — ekkriis Trurl. — Kiu aŭdis pri tio, kio estas nicoj?!

— La alia flanko de ĉio — respondis trankvile Klapaŭcjo. — Nici estas transferi al la alia flanko, ĉu vi ne aŭdis pri ĝi? Ho, ne simulu! Maŝino, komencu laboron!

— Hm — diris tre malkontenta Klapaŭcjo — ĝi estus nicoj? Konsente ni diru, ke jes… Por la sankta trankvilo… Sed jen estas la tria ordono: Maŝino! Faru Nenion!

— Kion vi plu volas? Vi ordonis al ĝi fari nenion, do ĝi ne faras ion!

— Malvere. Mi ordonis al ĝi fari Nenion, kaj tio ĉi estas io tute alia.

— Egale! Fari Nenion kaj ne fari ion signifas la samon.

— Ne! Ĝi devis fari Nenion, kaj dume ĝi ne faris ion, do mi venkis. Ĉar Nenion, mia tromemfida kolego, ne estas tia ordinara nenio, la produkto de pigreco kaj neagado, sed aktiva Nenieco, tio estas perfekta, sola, ĉieĉeestanta kaj la plej alta neestado mem!!

— Vi konfuzigas la maŝinon! — ekkriis Trurl, sed tuj ekaŭdiĝis ĝia bronza voĉo:

— Tuj haltu vian kverelon! Mi scias, kio estas la Neestado, Nenieco, alinome Nenio, ĉar tiuj ĉi ideoj komencas je la litero "n", kiel la Neekzisto. Pli bone rigardu lastfoje la universon, ĉar baldaŭ ĝi ĉesos ekzisti…

— Ho ve! — diris Trurl. — Nur ne fariĝu io malbona de tio!

— Ne importa! — diris Klapaŭcjo. — Ja vi vidas, ke ĝi tute ne faras Universalan Nenion, nur la Foreston de ĉiuj objektoj je "n", nenion okazos, ĉar via maŝino estas tute por nenio!

— Tiel nur ŝajnas al vi — respondis la maŝino. — Mi komencis efektive de ĉio je "n", ĉar tiel estis al mi pli oportune, sed fari la objekton estas io tute alia ol forigi ĝin. Mi povas forigi ĉion simple tial, ke mi povas fari perfekte ĉion je la "n", do la Neesto estas por mi la bagatelo. Baldaŭ vi ne ekzistos kaj ankaŭ ĉio alia malaperos, tial mi petas vin, Klapaŭcjo, por ke vi diru rapide, ke mi estas vere universala kaj mi prave plenumas ordonojn, ĉar estos tro malfrue.

— Sed… — komencis timigita Klapaŭcjo kaj sammomente li rimarkis, ke efektive malaperas diversajn objektojn ne nur je la litero "n": ĉar ili ne estis jam ĉirkaŭigitaj de kambuzeloj, presiguloj, vitropkoj, grizmakoj, rimundoj, trepcoj kaj picimioj.

— Haltu! Haltu! Mi forvokas kion mi diris! Ĉesu! Ne faru Neeston! – kriis plenforte Klapaŭcjo, sed antaŭ ol la maŝino haltiĝis, malaperis ankoraŭ graŝakoj, plukvoj, fihdronoj kaj zamroj. Nur tiam la maŝino senmoviĝis. La universo aspektis terure. Plejparte suferis la ĉielo: oni vidis sur ĝi nur solajn punktojn de steloj, senpostsigne malaperis belegaj grizmakoj kaj gvajdolnicoj, kiuj ĝistempe plibeligis la ĉielsferon.

— Ho ve! — ekkriis Klapaŭcjo. — Kaj kie estas la kambuzeloj? Kie estas miaj plej amataj murkvioj? Kie estas la ĝentilaj picimioj?!

— Ili ne ekzistas plu kaj neniam ekzistos — respondis trankvile la maŝino. — Mi faris, prefere komencis fari nur tion, kion vi al mi ordonis…

— Mi ordonis, ke vi faru Nenion, kaj vi… vi…

— Klapaŭcjo, aŭ vi estas malsaĝulo, aŭ vi simulas malsaĝecon — diris la maŝino. — Se mi farus Neniecon unuvice, subite, ĉio ĉesus ekzisti, do ne nur Trurl kaj la ĉielo, kaj la Kosmo, kaj vi, sed ankaŭ eĉ mi. Do kiu kaj al kiu povus diri, ke la ordono estis plenumita kaj ke mi estas funkcianta maŝino? Kaj se neniu al neniu tion dirus, kiamaniere mi, ankaŭ ne ekzistanta, povus ricevi la propran kontentecon?