Robert Sawyer - Ludzie

— Opowiadałaś mi o Stanach Zjednoczonych, kiedy byliśmy w Filadelfii — przypomniał Ponter. — Wiem, jak bardzo Amerykanie cenią sobie demokrację. Domyślam się, że USA wysłało swoje wojska, aby zmusić Południowy Wietnam do udziału w przyrzeczonych demokratycznych wyborach.

Mary pokręciła głową.

— Nie, nie, Stany Zjednoczone poparły decyzję Południa, aby nie organizować wyborów.

— Ale dlaczego? Czy rząd Północy był skorumpowany?

— Nie. Z tego, co wiem, był w miarę uczciwy i dobry… przynajmniej do czasu odwołania obiecanych wyborów, na których mu zależało. Oczywiście były też skorumpowane władze, ale one rządziły Południem.

Ponter ze zdumieniem pokręcił głową.

— Ale mówiłaś, że Amerykanie poparli właśnie Południe.

— Zgadza się. Musisz wiedzieć, że rząd Południowego Wietnamu był skorumpowany, ale kapitalistyczny; popierał ten sam system ekonomiczny co Amerykanie. Natomiast Północą rządzili komuniści, faworyzujący ten sam system gospodarczy co Związek Radziecki i Chiny. Rzecz w tym, że północny rząd cieszył się znacznie większą popularnością niż skorumpowany rząd południowy. Stany Zjednoczone obawiały się, że gdyby odbyły się wolne wybory, komuniści mogli zwyciężyć i przejąć kontrolę nad całym Wietnamem, co z kolei doprowadziłoby do tego, że inne państwa z południowowschodniego Galasoy dostałyby się pod rządy komunistyczne.

— I dlatego amerykańscy żołnierze zostali tam wysłani?

— Tak.

— I tam zginęli?

— Wielu z nich tak. — Mary umilkła na moment, po czym dodała: — Właśnie to próbowałam ci wyjaśnić. Chciałam, żebyś zrozumiał, jak ważne są dla nas zasady. Jesteśmy gotowi umrzeć w obronie ideologii lub słusznej sprawy. — Wskazała ścianę. — Ci ludzie… tych pięćdziesiąt osiem tysięcy żołnierzy… oni walczyli o to, w co wierzyli. Posłano ich na wojnę, aby bronili słabszych przed strasznym złem, za jakie uważano komunizm, i wywiązali się z zadania. Większość z nich stanowili młodzi ludzie… osiemnasto, dziewiętnasto — i dwu — dziestolatkowie. Dla wielu była to pierwsza wyprawa daleko od domu.

— A teraz nie żyją.

Mary kiwnęła głową.

— Ale nie zostali zapomniani. Pamiętamy o nich tutaj. — Dyskretnie wskazała dalszą część pomnika. Ochrona Ponte — ra, członkowie FBI, zorganizowani przez Jocka Kriegera, pilnowali, aby nikt nie podszedł za blisko, ale ściany były długie, niewyobrażalnie długie, i trochę dalej jakiś człowiek przyciskał kawałek papieru do czarnej powierzchni. — Widzisz tamtego mężczyznę? Robi ołówkiem frotaż nazwiska kogoś, kogo znał. Jest starszy… wygląda na więcej niż pięćdziesiąt lat. Może sam też był w Wietnamie. Może właśnie kopiuje imię kolegi, którego tam stracił.

Ponter i Mary w milczeniu patrzyli, jak mężczyzna dokańcza czynność, składa kartkę, wsuwają do kieszeni na piersi i zaczyna coś mówić.

Ponter pokręcił głową, nie rozumiejąc, co się dzieje. Wskazał Kompana tkwiącego w jego lewym przedramieniu.

— Myślałem, że wy nie macie implantów telekomunikacyjnych.

— Nie mamy — potwierdziła Mary.

— Ale nie widzę żadnego zewnętrznego odbiornika, żadnej… jak wy to nazywacie?… żadnej komórki.

— Zgadza się — odparła cicho.

— To do kogo on mówi?

Mary lekko uniosła ramiona.

— Do towarzysza, którego stracił.

— Ale tamten ktoś przecież nie żyje.

— To prawda.

— Nie da się rozmawiać ze zmarłymi.

Mary ponownie wskazała ręką ścianę. Jej odbicie w obsydianowej powierzchni wykonało ten sam gest.

— Ludzie wierzą, że mogą. Podobno tutaj czują, że są najbliżej tych, którzy odeszli.

— I tu przechowywane są szczątki zmarłych?

— Co? Nie, nie.

— No to jak…

— Chodzi o ich imiona — westchnęła Mary. — Tu są ich imiona, a my dzięki nim czujemy więź z tymi, których znaliśmy.

Ponter zmarszczył brew.

— Ja nie… wybacz mi, nie chciałbym, aby to głupio zabrzmiało, ale chyba imiona nie są aż tak ważne. My, moi ludzie, zapamiętujemy twarze innych. Jest wiele osób, których twarze znam, a których imion nigdy nie poznałem. Z tobą też czuję więź i choć znam twoje imię, to nie umiem go prawidłowo wymówić nawet w myślach. „Mare”… tylko tak po trafię.

— My uważamy, że imiona są… — Mary ponownie uniosła ramiona, zdając sobie sprawę z tego, jak śmiesznie muszą brzmieć jej słowa — …że są magiczne.

— Ale — ponownie zaoponował Ponter — nie możecie się komunikować ze zmarłymi. — Wcale nie chciał być uparty; naprawdę nie chciał.

Mary na moment zamknęła oczy, tak jakby zbierała w sobie wewnętrzną silę albo — pomyślał Ponter — jakby komunikowała się z kimś, kogo tu nie było.

— Wiem, że twoi ludzie nie wierzą w życie po śmierci — powiedziała w końcu.

— „Życie po śmierci” — powtórzył Ponter, smakując to wyrażenie tak, jakby było wybornym kawałkiem mięsa. — To niemożliwość.

— Nie dla nas — zaprzeczyła Mary, po czym dodała z większą siłą: — Nie dla mnie. — Rozejrzała się wokół. Początkowo Ponter sądził, że szuka sposobu wyjaśnienia tego, co czuje; że chce jakoś uzewnętrznić swoje myśli. Ale po chwili jej oczy zatrzymały się na czymś. Ruszyła w tamtym kierunku, a on za nią.

— Widzisz te kwiaty? — spytała.

— Oczywiście. — Skinął głową.

— Ktoś zostawił je tu dla jednego z tych, którzy zginęli. Dla kogoś, czyje imię jest na tej tablicy. — Wskazała kawałek wypolerowanego granitu przed sobą.

Pochyliła się nisko. Kwiaty — czerwone róże — miały długie łodygi i były związane sznurkiem. Do bukietu wstążką przywiązano małą kartkę.

— „Dla Williego” — odczytała — „od kochającej siostry”.

— Aha. — Ponter nie umiał znaleźć lepszej odpowiedzi.

Przeszła kawałek dalej i podniosła kremową kartkę papieru, leżącą przy ścianie.

— „Drogi Carlu” — przeczytała i umilkła. Prześledziła wzrokiem płytę przed sobą. — To musi być on — stwierdziła, delikatnie dotykając napisu — Carl Bowen. — Przez chwilę wpatrywała się w wyryte litery imienia. — To do ciebie, Carl — powiedziała, tym razem od siebie, bo nie patrzyła na kartkę. Potem skierowała wzrok w dół i zaczęła czytać na głos, zaczynając od początku:

Drogi Carlu!

Wiem, że powinnam tu przyjechać wcześniej. Chciałam. Naprawdę chciałam, ale nie wiedziałam, jak zareagujesz na to, co mam Ci do powiedzenia. Wiem, że byłam Twoją pierwszą miłością, a Ty byłeś moją i żadne lato nie było dla mnie tak cudowne jak tamto w sześćdziesiątym szóstym. Myślałam o Tobie każdego dnia po Twoim wyjeździe, a kiedy przyszła wiadomość o Twojej śmierci, nie mogłam przestać płakać. Teraz, pisząc te słowa, też płaczę.

Nie chcę, żebyś pomyślał, że o Tobie zapomniałam, bo tak nie jest. Ale moje życie toczyło się dalej. Wyszłam za Bucky'ego Samuelsa. Pamiętasz go? Z Eastside? Mamy dwoje dzieci. Są teraz starsze niż Ty w dniu twojej śmierci.

Nie poznałbyś mnie chyba. W moich włosach jest trochę siwych pasm, które staram się ukrywać, i już dawno temu wszystkie moje piegi zblakły, ale wciąż o Tobie myślę. Bardzo kocham Bucka, ale kocham też Ciebie… i wiem, że kiedyś znowu się zobaczymy.

Kocham Cię na zawsze,

— „Znowu się zobaczymy”? — powtórzył Ponter. — Przecież on nie żyje.

Mary skinęła głową.

— Chodziło jej o to, że znowu się zobaczą po jej śmierci.

Ponter zmarszczył czoło. Mary przeszła kilka kroków dalej, gdzie przy ścianie leżał inny list, zalaminowany w przezroczysty plastik. Podniosła go.