Станислав Лем - Салярыс (на белорусском языке)

Я павярнуўся. Ружовая фiранка палала, нiбыта падпаленая ўгары, вострая лiнiя асляпляльна блакiтнага агню разгаралася з кожнай хвiлiнай. Я адсунуў фiранку - вочы асляпiў нябачны пажар. Ён займаў трэць гарызонту. Доўгiя, дзiвосна выцягнутыя пераплеценыя ценi беглi памiж хвалямi да Станцыi. Гэта быў усход. У той зоне, дзе знаходзiлася Станцыя, пасля ночы, якая доўжылася ўсяго гадзiну, на неба ўздымалася другое, блакiтнае сонца планеты. Аўтаматычны выключальнiк патушыў святло. Я вярнуўся да раскiданых папер. Натрапiў на кароткае апiсанне доследу, зафiксаванага тры тыднi таму, - Гiбарыян меў намер уплываць на плазму звышжорсткiм выпраменьваннем. Па зместу я зразумеў, што трымаю ў руках копiю iнструкцыi для Сарторыуса, якi павiнен быў правесцi эксперымент. Белыя аркушы паперы сляпiлi вочы. Дзень, якi пачаўся, адрознiваўся ад папярэдняга. Пад ружовым небам астываючага сонца чарнiльны, з крывавым бляскам Акiян амаль заўсёды ахiнала брудна-ружовая iмгла, у якой перамешвалiся небасхiл, хмары i хвалi - зараз усё гэта знiкла. Нават прафiльтраванае праз ружовую тканiну святло нагадвала прамянi магутнай кварцавай лямпы. Загар на маiх руках здаваўся амаль шэрым. Мой пакой змянiўся, усё, што мела чырвонае адценне, збранзавела i паблякла, як колер сырой пячонкi, затое белы, зялёны i жоўты колеры сталi такiмi выразнымi, што здавалася, яны свецяцца ўласным святлом. Прымружыўшы вочы, я паглядзеў праз шэрыя фiранкi: неба ўяўлялася белым морам агню, пад якiм калываўся i дрыжаў вадкi метал. Я сцiснуў павекi, пад якiмi паплылi чырвоныя кругi. На рукамыйнiку (бераг яго быў адбiты) я ўбачыў цёмныя акуляры i надзеў iх, яны закрылi амаль палову твару. Зараз фiранка свяцiлася полымем натрыю. Я чытаў далей, падымаючы аркушы i складваючы iх на адзiны неперакулены столiк. Часткi тэксту не хапала.

Далей iшлi пратаколы пастаўленых доследаў. З iх я даведаўся, што на працягу чатырох дзён у пункце, якi знаходзiўся за тысячу чатырыста мiль на паўночны ўсход ад цяперашняга становiшча Станцыi, на Акiян уздзейнiчалi апраменьваннем. Для мяне гэта была нечаканасць, бо з-за згубнага ўздзеяння звышжорсткiх прамянёў iх скарыстанне забаронена канвенцыяй ААН. Я быў цалкам перакананы, што нiхто не пытаўся ў Зямлi дазволу на такiя эксперыменты. Узняўшы галаву, у люстэрку прачыненых дзвярэй шафы я заўважыў сваё адлюстраванне: смяртэльна белы твар i чорныя акуляры. Дзiўны выгляд меў i пакой, якi палаў белым i блакiтным святлом. Праз некалькi хвiлiн пачулася працяглае скрыгатанне, i звонку iлюмiнатар закрыла герметычная засланка; унутры пацямнела, запалiлася штучнае святло, якое здавалася зараз дзiўна бляклым. Станавiлася цяплей, рытмiчныя гукi кандыцыянера сталi падобныя на адчайны енк. Халадзiльныя апараты Станцыi працавалi на поўную магутнасць. I ўсё адно мёртвая гарачыня нарастала.

Пачулiся крокi. Нехта iшоў па калiдоры. Я зрабiў два бясшумныя скачкi i апынуўся ля дзвярэй. Крокi сталi маруднымi i сцiхлi. Той, хто iшоў, стаяў за дзвярыма. Паволi павярнулася клямка; я iнстынктыўна схапiў яе i затрымаў. Той, з другога боку дзвярэй, па-ранейшаму нацiскаў на клямку, моўчкi, нiбыта яго захапiлi знянацку. Так прастаялi мы даволi доўга. Раптам клямка падскочыла ў маёй далонi - яе адпусцiлi, а ледзь чутнае шамаценне сведчыла, што той адыходзiў. Я пастаяў, прыслухоўваючыся, але панавала цiшыня.

ГОСЦI

Я хуценька склаў у чатыры столкi нататкi Гiбарыяна i схаваў iх у кiшэню. Паволi падышоў да шафы i зазiрнуў у яе - камбiнезоны i адзенне былi пакамечаны i ссунуты ў адзiн кут, нiбыта там хтосьцi хаваўся. З-пад стоса папер на падлозе высоўваўся беражок капэрты. Я падняў яе. Яна была адрасавана мне. Горла перахапiла спазма, я разарваў капэрту i, пераадолеўшы сябе, разгарнуў невялiкi аркушык паперы, якi быў усярэдзiне.

Сваiм незвычайна дробным выразным почыркам Гiбарыян занатаваў:

"Салярыст. штогодн.". Том 1. Дадатак, а таксама асабiст. думка Месенджара ў спр. Ф.; "Малы Апокрыф" Равiнцара".

Гэта было ўсё. Пiсьмо насiла адзнакi паспешнасцi. Цi была гэта нейкая важная навiна? Калi ён гэта напiсаў? Я падумаў, што трэба як мага хутчэй пайсцi ў бiблiятэку. Пра дадатак да першага тома "Салярыстычнага штогоднiка" я ведаў, дакладней, чуў, што ён iснуе, але нiколi не трымаў яго ў руках, бо ён уяўляў толькi гiстарычную каштоўнасць. Затое пра нейкага Равiнцара, як i пра яго "Малы Апокрыф", нiколi нават не чуў.

Што рабiць?

Я спазняўся ўжо на чвэрць гадзiны. Стоячы ля дзвярэй, яшчэ раз агледзеў пакой. Толькi зараз я заўважыў ля сцяны замацаваны вертыкальна ложак, якi складаўся. Раней я не бачыў яго, бо ён быў захiнуты разгорнутай мапай Салярыс. За мапай нешта вiсела. Гэта быў кiшэнны магнiтафон у футарале. Я дастаў апарат, футарал павесiў на ранейшае месца, а магнiтафон запхнуў у кiшэню. Зiрнуў на лiчыльнiк - амаль уся касета была скарыстана.