Владимир Шитик - Дублi (на белорусском языке)

- Недзе тут, - сказаў Барыс. Зрабiўшы яшчэ некалькi крокаў, упэўнена паўтарыў: - Тут, - i для пэўнасцi ачарцiў рукой у паветры круг.

Але цi ён памылiўся, цi ўсё засыпаў нядаўнi шалёны вецер, бо знайсцi нiчога не ўдалося.

Янка крыкнуў у шлемафон:

- Ганiмед! Ганiмед!

Ён зрабiў гэта хутчэй для ачысткi сумлення i нават павярнуўся, каб iсцi назад. I раптам у навушнiках нешта запiшчала i праз трэск разрадаў данеслiся доўгачаканыя словы:

- Р-10, названы Ганiмедам, вяртаецца на базу. Р-10, названы Ганiмедам...

Пачуўшы робата, людзi засмяялiся. Непакой адразу знiк, уступiўшы месца весялосцi, для якой, дарэчы, былi падставы. Нехта з канструктараў, жадаючы падкрэслiць дасцiпнасць свайго тварэння, увёў у яго праграму гэтае "названы Ганiмедам", i робат толькi так заўсёды заяўляў аб сабе. I Янка i Барыс чулi гэта неаднойчы, але нiколi яшчэ не адчувалi такога задавальнення.

Хутка паказаўся i сам Ганiмед. Ён iшоў паважны, падобны на чалавека, перакананага ў сваёй высокай годнасцi, задзiраючы механiчныя ногi, якiя грузлi ў пяску i пакiдалi на iм глыбокiя сляды.

У iнфармацыi, якую прынёс робат, не было нiчога iстотнага. "Бачыў гару, заходзiў у грот, адчуў электраразрады". Не змог ён растлумачыць i таго, па чыёй камандзе выйшаў з базы.

- Вiдаць, нядаўна выбраўся з пяску. Пакуль ляжаў, нешта ў схеме разладзiлася, - вырашыў Барыс.

Гэта было падобна на праўду, i Янка з iм згадзiўся.

Надышла ноч. Цiхая, марозная. Пакрытая iнеем пустыня халодна паблiсквала пад зменным святлом Фобаса i Дэймаса, якiя нiбы наперагонкi спяшалiся па ярказорным небе.

Заварожаныя незвычайным хараством, касманаўты не маглi адысцi ад акна, хаця стрэлкi гадзiннiка ўжо даўно прамiнулi лiчбу дванаццаць. Раптам Ганiмед, якi знаходзiўся ў гаражы разам з iншымi робатамi, вымавiў: "Р-10, названы Ганiмедам, бачыў у пустынi скафандр чалавека".

Фразу прыняла сiстэма ўнутранай сувязi i перадала ў дынамiк, што быў устаноўлены ў салоне.

- Ты што-небудзь зразумеў? - павярнуўся Янка да таварыша.

- Н-не, - разгублена адказаў той. - Мусiць, робат зусiм сапсаваўся. Гэй, Ганiмед, зайдзi да нас.

Праз хвiлiну робат увайшоў у салон.

- Дзе ты бачыў скафандр? - задаў яму Барыс пытанне i напружана сачыў, як у шкляных вачах-лiнзах успыхваюць рознакаляровыя iскаркi.

Ганiмед патупаў, як чымсьцi збянтэжаны чалавек, i слова ў слова паўтарыў тое, што гаварыў раней.

- Трэба праверыць яго. - Барыс накiраваўся да робата.

- Пачакай, - спынiў яго Янка. - Ганiмед, дзе ты бачыў скафандр? зрабiў ён нацiск на слове "дзе".

Ганiмед паблiскаў вачыма-лiнзамi i сказаў каардынаты:

- Паўднёвы ўсход, трыццаць секунд ад кантрольнага мерыдыяна.

- Там, - шапнуў Барыс, адступаючы назад i пераводзячы разгублены позiрк то на Янку, то на робата.

- Не глядзi на мяне так, я i сам нiчога не разумею, - развёў рукамi Янка.

- Р-10 не разумее таксама, - праграма робата, здольная да аналiзу таго, што адбываецца навокал, спрацавала. Механiчны голас прагучаў прыглушана i, як здалося, больш раўнадушна, чым заўсёды, нiбы робат нешта ведаў i не хацеў сказаць.

Янка падышоў да Ганiмеда, адключыў яго ад знешняга асяроддзя i выклiкаў робатаў-рамонтнiкаў. Яны праверылi ўсю схему, але нiякiх адхiленняў ад нормы не знайшлi.

- Вы абодва бачылi нешта адно i тое, што палiчылi за скафандр. Але гэта, напэўна, было нешта iншае, - сказаў Янка, выслухаўшы даклад раманцёраў. - Трэба пашукаць.

- Адзiн дзень ужо страцiлi.

- Выкраiм яшчэ некалькi гадзiн.

- Дык ноч, - не здаваўся Барыс.

- Ганiмед арыентуецца ў цемры, - рашуча сказаў Янка i пачаў збiрацца.

Апрануўшыся цяплей, касманаўты выйшлi са станцыi. Мароз нiбы пабольшаў, высмактаўшы апошнюю вiльгаць з i без таго сухога i пустога паветра. Iней ляжаў вакол, як снег, ногi коўзалiся. I толькi Ганiмед iшоў быццам па роўным i цвёрдым асфальце. Людзi ледзь паспявалi за iм.

Нарэшце робат спынiўся, пастаяў крыху, даўшы нагрузку свайму электроннаму мозгу, i ў шлемафонах касманаўтаў прагучала: "Тут".

Дзве маленькiя рыдлёўкi, якiя людзi спецыяльна захапiлi з сабой, угрызлiся ў сыпучы пясок. Пад метровым пластом ляжаў... шлем. Празрысты наперадзе, металiчны з патылiцы i цеменi. Якраз такi, якiя былi зараз на галовах касманаўтаў. Яны нават зiрнулi адзiн на аднаго, падумаўшы, цi не забыўся сябар апрануць свой шлем. Але ўсё было ў парадку. Янка ўзяў знаходку ў рукi, пакруцiў, аглядаючы з усiх бакоў. Па ўсiм вiдаць, гэта была iх рэч, якую, аднак, яны нiколi не гублялi.

На базу вярнулiся моўчкi, думаючы кожны пра знаходку.

Нарэшце Барыс прапанаваў:

- Паведамiм на Зямлю.