- Яшчэ б! Калi б такое зрабiць, дык наогул... - кажу я.
Але вось Кукуруза ўстрапянуўся - не ўмеў ён доўга сумаваць i раздумваць. Ён быў чалавекам дзеяння.
- Ну, добра, пра гэта потым... А цяпер давай падумаем, як мы будзем Кныша ноччу затрымлiваць.
- Што? Затрымлiваць?! Ды як жа яго затрымаеш? Ён жа нас патопiць, як кацянят.
- Патопiць? А ружжо навошта? Ты думаеш, для такой справы абавязкова патрэбны людзi з каламi? Ружжо - гэта, брат, не жартачкi. Гэта зброя. Бац - i будзь здароў!
- Ты што, думаеш у яго страляць? - са страхам запытаў я.
- Табе адразу страляць! Не страляць, але... калi што... Наогул, ружжа хто хочаш спалохаецца.
- Вядома, - згадзiўся я. - Толькi як жа я... ноччу... А дома? Табе добра, ты на бязлюдным востраве, табе няма ў каго пытацца. А я...
- Дык адпрасiся. Падумаеш! Прыдумай што.
- Што?
- Ну, што на рыбалку iдзеш цi яшчэ куды. Тут такая справа, можна сказаць, дзяржаўная, а ён...
- Ну, добра, нешта прыдумаю. Толькi цяпер мне трэба дахаты ехаць.
- Едзь, а я што...
Я сеў у човен.
Твар у Кукурузы быў сумны i хмуры. Вiдна, яму вельмi не хацелася заставацца аднаму на востраве. Ён хадзiў па калена ў вадзе вакол чоўна, абмацваў барты i бубнеў: "Вось тут трэба было б зашпакляваць, а тут падсмалiць, а гэтую дошку наогул замянiць". Яму хацелася яшчэ што-небудзь сказаць, ён пачухаў за вухам, шморгнуў носам i нарэшце насмелiўся:
- Ты знаеш. Ты прывёз бы мне хоць скрыплiка якога. Захацелася, як перад смерцю. А то ўсё рыба ды рыба.
Скрыплiкамi называлi ў нас тыя самыя цукровыя пернiкi, што прадавалiся ў сельмагу. Усохлыя i цвёрдыя, што дровы, яны скрыпяць, калi ўгрызаешся ў iх зубамi. Адзiн скрыплiк можна есцi цэлы дзень. Можа, за гэта мы i любiлi iх.
- Добра, прывязу, а як жа, - сказаў я i адапхнуўся ад берага.
РАЗДЗЕЛ XVIII
У сне i наяве
- Дзе ты цэлы дзень бегаеш не еўшы? Дзiва, ажно вочы паўпадалi, дакорлiвымi словамi сустрэла мяне мацi.
- Ды што вы, мама! Я юшкi во як наеўся. Ох i смачная! Там адзiн Сашка такi майстар выявiўся - лепшы за любога кухара, - тут я неспадзявана апамятаўся, ледзь паспеў сабе рот рукою затулiць.
- Пра якога гэта ты Сашку?
- Ды пра... пра... Юрчышынага, - пачаў я выблытвацца, як уюн з сеткi. Той, што каля млына жыве, дзядзькi Мiхайлы сын.
А ў самога ажно ўсярэдзiне млее. А што, калi яго мацi сёння на вёсцы бачыла? Тады прапаў. Не, пранесла! Мацi нiчога не сказала. Значыць, не бачыла.
- Дык што, добра клявала? - лагодна ўсмiхнуўшыся, запытала мацi.
- Паганенька! Ледзь-ледзь на юшку налавiлi, - не чырванеючы, хлусiў я. Мы сягоння на ноч збiраемся. На плёс. Пусцiце.
- Пабачым, пабачым. Iдзi вунь дроў насячы, бо ўсе ўжо кончылiся.
I я, рады, што ўсё так добра абышлося, пабег секчы дровы.
Да абеду я ўсё ваўчком-ваўчком каля мацi - то вады прынясу, то памыi выллю, то ў хаце падмяту. Такi добры, што хоць ты да раны прыкладвай. А што зробiш, калi трэба, каб на ноч пусцiлi. Кукуруза ж будзе чакаць.
Пасля абеду нечага мае вочы пачалi злiпацца - далiся ў знакi начныя прыгоды. Прылёг я пад грушай у халадку i адразу заснуў як пшанiцу прадаўшы.
I прыснiлася мне нешта дзiўнаватае. Не сон, а проста кiно.
Стаю я, значыць, на беразе вострава Пераэкзаменоўкi. Стаю i бачу: выплывае на плёс карабель, вялiзны акiянскi белы карабель (я такiя толькi ў кiно бачыў), трохпалубны, а труба большая за ўсю нашу хату. Я стаю i дзiўлюся: як гэта ён праз вузенькiя стругi ў чаратах прайшоў. Але не паспеў я добра здзiвiцца, як з карабля спускаюць трап i па трапе на бераг iдзе... Грабянючка. Падыходзiць да мяне i кажа:
- Добры дзень вам. Да вас на востраў прыехала нямецкая дэлегацыя пiянераў. Вы будзеце перакладчыкам.
Я здзiўлена гляджу на яе, i мне хочацца сказаць: "Чаго гэта ты, варона, мяне на "вы" завеш?" - але чамусьцi прыстойна адказваю:
- З вялiкай радасцю. Але хачу нагадаць вам, што ў школе я вывучаю, як вам вядома, англiйскую мову i па-нямецку размаўляю вельмi кепска. Па-нямецку я ведаю толькi тры словы: дэр Тыш, дэр Штуль i дэр Бляйштiфт.
- Нiчога, - кажа Грабянючка, - цалкам дастаткова. Прымайце гасцей. Вось яны, калi ласка.
Я гляджу i бачу, што па трапе спускаюцца Iгар, Сашка-"штурман" i Валька.
"Вось яно што! Дык яны, атрымлiваецца, нямецкiя пiянеры, а не нашы".
Мы iдзём па востраве i падыходзiм да будана. Каля будана стаiць Кукуруза i калупае ў носе.
- Знаёмцеся. Губернатар вострава Пераэкзаменоўкi Рабiнзон Васiльевiч Кукуруза, - кажу я, як мне здаецца, па-нямецку, а сам думаю: "Цьфу! Чаго гэта я яго губернатарам ахрысцiў? Што ён, капiталiст, цi што? Ён жа наш савецкi Рабiнзон. Трэба было, мабыць, сказаць - старшыня сельсавета. Але ж якi тут сельсавет, калi ён на востраве адзiн!"
Читать дальше