Жанат Жан?алиева - Бала болсам да, мені? ???ы?тарым бар

Автордан Бір Ауыз Сөз

Жанғалиева Жанат

Педагог, Юрист

Баланы тұғаннан құрметтеу керек, оның құқықтарын білу керек, онымен санасу да керек. Сонда ғана өзін бағалайтын, басқаны да құрметтейтін, өзіне сенімді, мықты азамат қалыптасады.

Өмірімізде балаға қатысты орын алған стереотипті дағдылардан тазарайық. Өйткені біз баламызды тек біз үшін ғана емес, әлем үшін жақсы үлес қосатын, сол әлемнен өз орынын таба алатын азаматтар тәрбиелеуді армандаймыз ғой

Кіріспе

Мен баламын. Cіз білесіз бе, біздің елде бала құқықтарын қорғау туралы заң бар. Әлемде “Бала құқықтарын қорғау” декларациясы бар. Аталған декларацияда “Бала туылғанға дейін және туылған соң да, оның тәні мен ақыл-есінің жетілмегеніне байланысты арнайы қорғау мен қамқорлықты қажет етеді” деп көрсетілген. Бұл дегеніміз, біздің, яғни балалардың құқықтары қорғалуы тиіс.

Бала құқықтары конвенциясы Нью Йоркте 1989 жылы 20 қарашада қабылданды.

Бір өкініштісі, бұл конвенцияға бүкіл әлемдегі мемлекеттер толық қол қойып, бала құқықтарын қорғауды заңды түрде қабылдаған жоқ.

Ал біздің отанымыз Қазақстан осы халықаралық конвенцияға 1994 жылы 16 ақпанда Нью-Йорк қаласында қол қойды. Бұл дегеніміз – мемлекетіміз балалардың құқықтарын қорғайды деген сөз.

Мемлекетімізде 18 жасқа толмаған кез-келген адам бала болып саналады.

Қымбатты ата-аналар және достар, осы кітапта жазылған құқықтарымызды әрқашан біліп жүрейік.

Мен кішкентай ғана баламын, соған қарамастан менің өз құқықтарым бар. Мен өз көздерімнің, қолдарымның, даусымның, айтар сөзімнің иесімін. Менің жүрегім және сезімдерім бар. Мен толыққанды адаммын, тек айырмашылығым: менің тәнім мен ақыл-есім әлі жетілмеген, мен әлі өсіп жатырмын.

Менің аты-жөнім бар. Мені кемсітетін сөздер, намысыма тиетін лақап аттар маған ұнамайды. Менің кішкентай жүрегімді жаралайды. Менің ата-анам менімен тең деңгейде сөйлескенін қалаймын. Бұл мені қанаттандырады, одан сайын өсіреді, өзімді бақытты және мықты сезінемін.

Маған мейірім мен махаббат беретін отбасым болуына құқым бар.

Өз үйім деп санайтын Отаным болуына құқылымын.

Менің өсіп жетілуім үшін жейтін азығым, ішетін таза суым болуына, химиялық заттармен уланбаған жеміс-жидек пен көкөністерді жеуге құқылымын.

Менің тап-таза ауамен демалуға құқым бар.

Іші жып-жылы үйде өмір сүруге құқым бар.

Кедей болмауға, өзіме жететін заттарымның болуына құқым бар. Маған жетерлік мөлшерде болса болғаны, шамадан тыс заттар керек емес.

Мен сапалы дәрі-дәрмек пен дәрумендерді пайдалануға, медициналық көмек алуға құқылымын.

Мен алаңсыз жүгіріп ойнауға, секіруге, еркін айқайлап –алақайлап күлуге құқылымын. Көңiлдi, қуанышты жүру керемет емес пе?

Мен мектепке барып оқуға, тегін сапалы білім алуға құқылымын. Мен автомобилдер қалай жүретіні жайлы, құстар мен басқа да жан-жануарлар туралы көп білгім келеді. Менің бұларды білуге құқым бар.

Балаларды “ұлдар” мен “қыздар” деп бөлгенді ұнатпаймын. Себебі ұлдар мен қыздар тең құқылы. Ақпын ба, қарамын ба, нәсіліме, шашым мен денемнің түсіне, кедей немесе бай болуыма, отбасымның хал-жағдайына қарамастан құрметке бөленуге құқылымын.

Мен мүгедек болған жағдайда да, менің барлық құқықтарым қорғалуы тиіс. Мені кемсітуге жол берілмеуі тиіс.