Albert Baantjer - De Cock en de moord op melodie

Hij trok rimpels in zijn voorhoofd. Of was dat te idealistisch gedacht en had Lowietje hun bereidheid tot medewerking afgedwongen? De Smalle had zo zijn eigen methoden om mensen naar zijn hand te zetten.

Hij plukte aan zijn neus. Het kon hem feitelijk weinig schelen. De hoofdzaak was, dat ze hier zaten en, zo hoopte hij vurig, in actie zouden komen.

De Cock blikte opzij naar Vledder. De jonge rechercheur, die naast de caféhouder zat, was duidelijk nerveus. Vrijwel het hele 'stelletje ongeregeld', zoals rechercheur Kuijper het clubje oneerbiedig had betiteld, toonde tekenen van onrust. Zelfs Rooie Meintje, voor wie de hardste kerels uit de penoze om haar scherpe tong ontzag hadden, friemelde zenuwachtig aan de knoopjes van haar blouse. De dirigent daalde de trap af. Het orkest kwam uit eerbetoon overeind. Toen hij zijn lessenaar met de partituur had bereikt, gingen de orkestleden weer zitten. De dirigent tikte op zijn lessenaar, hief zijn dirigeerstok, en het concert was begonnen.

Tot aan de pauze bleef het opmerkelijk rustig. Eerst na de pauze, toen Kiliaan Waardenburg solistisch excelleerde, kwam er beroering in het groepje. Smalle Lowietje knikte heftig. Ook de anderen maakten bevestigende bewegingen. Op een moment dat Kiliaan Waardenburg een thema herhaalde, stond Rooie Meintje geagiteerd op. De anderen volgden.

De Cock begreep dat hij nu snel de leiding in handen moest nemen. Hij gaf Vledder een wenk. Ze kwamen beiden uit de bank en stelden zich op. De leden van het clubje groepeerden zich rumoerig achter hen.

In trage pas, maar wel steeds rumoeriger, stapten ze over het middenpad en zwaaiden met gebalde vuisten. Ook het publiek werd rumoerig. Mensen in de zaal gingen staan om vooral niets van het schouwspel te missen.

De dirigent merkte aan de onrust van zijn musici, dat er iets gaande was. Geïrriteerd tikte hij het orkest af. De muziek ebde weg. Het rumoer zwol aan.

Steeds dreigender kwam het groepje dichterbij en Rooie Meintje riep:

'Moordenaar'. Een kreet die door de anderen onmiddellijk werd overgenomen.

Vledder en De Cock versnelden hun pas en liepen ieder naar een trap die naar het podium leidde.

In het orkest ontstond tumult. Muzieklessenaars vielen kletterend om. Musici die hun instrument in veiligheid wilden brengen, struikelden.

Wat er verder gebeurde, herinnerde De Cock zich later als een film, die vertraagd voor hem werd afgedraaid. Hij zag de zwaargebouwde Alex Waardenburg op hem afkomen. Zijn bol, vlezig gezicht was rood van woede en in zijn ogen fonkte moordlust. Vanuit zijn ooghoeken zag hij Kiliaan een trap op vluchten, recht in de armen van rechercheur Klaver. Alex Waardenburg hief zijn viool. De Cock onderkende het gevaar, maar leek een moment te verlamd om iets te doen. Het instrument kletterde op zijn hoofd. Voor hij de vloer bereikte, zag hij Willy Haareveld in het paars als versteend achter het podium staan.

Toen werd alles zwart.

Mevrouw De Cock deed open.

Op de stoep stonden Dick Vledder, Joop Klaver en Jan Kuijper.

Vledder torste een zware fruitmand.

'We komen op ziekenbezoek,' sprak hij grinnikend. 'Is de oude speurder al aanspreekbaar?'

Mevrouw De Cock lachte.

'Laat hij het niet horen. Hij voelt zich helemaal niet ziek. Hij is nog steeds woedend dat hij zich zo onbenullig op zijn hoofd heeft laten slaan. De dokter wil dat hij nog veertien dagen rust neemt. Maar ik kan hem niet tegenhouden. Gisteren is hij al weer naar het Huis van Bewaring gegaan om mensen te verhoren.'

Vledder knikte begrijpend.

'Ik ken hem.'

De rechercheurs stapten de huiskamer binnen.

De Cock zat opgewekt in zijn brede fauteuil bij de haard. Naast hem, op een bijzettafel, stonden een fles fijne cognac en enige fraaie diepbolle glazen. Een telefoontje van het bureau had hem gewaarschuwd dat het drietal naar hem onderweg was. Hij had snel maatregelen genomen en een fles ontkurkt.

Vedder zette de fruitmand bij hem neer.

'Van de collega's en van harte beterschap.'

De Cock zwaaide afwerend.

'Neem maar weer mee. Dat is voor een zieke. En ik ben niet ziek.'

Het klonk nukkig.

Vledder schudde zijn hoofd.

'De groenteman neemt hem niet terug.'

De Cock glimlachte berustend.

'Oké, laat maar staan. Ik weet nog wel ergens een oud mensje, dat ik best eens blij kan maken.' Hij wuifde om zich heen naar de banken en de fauteuils. 'Ga op je gemak zitten, dan schenk ik eens in.'

De rechercheurs namen plaats en De Cock goot het gouden vocht lokkend in de glazen. Hij was een liefhebber van een goed glas cognac. Het was een liefde, die hij deelde met Smalle Lowietje. Jan Kuijper boog zich iets naar hem toe.

'Ik wil best een cognackie van je drinken,' legde hij gebarend uit, 'maar daar komen we in feite niet voor. Jij hebt ons naar het Concertgebouw gesleurd en en hoop tumult veroorzaakt. Joop en ik willen best eens weten in wat voor een zaak jij ons hebt laten meedoen.' Hij wees naar Vedder. 'Dick heeft ons wel het een en ander verteld, maar we begrijpen het nog niet helemaal.'

De Cock deelde de glazen rond. Hij hield zijn eigen glas omhoog.

'Proost… op de misdaad.'

Mevrouw De Cock kwam binnen met een schaal vol lekkernijen.

Ze keek haar man bestraffend aan.

'Op de misdaad proost men liet.'

De Cock negeerde de opmerking van zijn vrouw. Hij was ervan overtuigd, dat er genoeg mensen waren die alle reden hadden om op de misdaad te proosten. Hij liet zich in zijn fauteuil terugzakken. Zachtjes schommelde hij de geur uit de cognac los en snoof.

Daarna nam hij voorzichtig een slokje. Met een intens gevoel van tevredenheid zette hij het glas neer.

'Dit is,' zo begon hij, 'misschien wel de moeilijkste moordzaak geweest, die ik in mijn leven heb behandeld. De moeilijkheid zat voornamelijk in het motief. Waarom vermoordt men twee jongemannen, ex-junkies en een wat oudere vrouw? Lag het motief bij het duo Erik Baveling en Jean-Paul Stappert — al of niet in combinatie met de pensionhoudster — of gold er een motief voor elk individueel? Wat ik ook bedacht… niets klopte.

'Ik moet ruiterlijk bekennen, dat ik in deze zaak een geweldige denkfout heb gemaakt. Jean-Paul Stappert was in muzikaal opzicht een zeer begaafde jongeman… een jongeman met in zijn hoofd een schat aan melodieën. Ik heb echt wel aan de mogelijkheid gedacht, dat die bijzondere begaafdheid naar een motief kon leiden. Jean-Paul Stappert kende echter geen muzieknoot, nog niet een zo groot als een huis. Hij had die melodieën in zijn hoofd. Verder had hij niets. Het doden van Jean-Paul om die melodieën te bemachtigen was zinloos en kon — zo redeneerde ik — nooit een motief voor moord zijn. Immers, na de dood van Jean-Paul Stappert waren er geen melodieën meer.'

Joop Klaver glimlachte.

'Dat is toch geen denkfout?'

'Dat was het wel. En het heeft heel lang geduurd, voor ik daar achterkwam. Bij een subtiel onderzoekje, dat ik met medewerking van mijn vriend Handige Henkie instelde… een onderzoekje, waarover ik mij verder niet uitlaat… vond ik in Laren, in het bureau van Willy Haareveld, een map met het opschrift "Jean-Paul Stappert". In die map zaten twee velletjes ruitjespapier.'

Jan Kuijper grinnikte.

'Ruitjespapier?'

De Cock zuchtte.

'Vledder en ik hadden een blanco bloc van datzelfde ruitjespapier direct na de moord gevonden in de kamer van Erik Baveling. We hebben dat bloc op het laboratorium laten onderzoeken. De luitjes van het lab konden ons alleen zeggen, wat wij al wisten, dat er op de bovenste vellen vage indrukken waren van lijntjes en streepjes zonder enige samenhang./

'Ik vroeg mij af waarom Willy Haareveld twee velletjes ruitjespapier vol met potloodstreepjes zo zorgvuldig in een map in zijn bureau bewaarde. Ik besefte, dat die streepjes op het ruitjespapier iets moesten betekenen. Ik wist ook, dat Jean-Paul Stappert middels Smalle Lowietje met de impresario in contact was gekomen en dat men over melodieën had gesproken.' De Cock wreef zich bijna verlegen achter in zijn nek. 'Het is gek, maar daarna heeft het nog enige dagen geduurd, voor het tot mij doordrong, dat het muziek was.'