Грэм Грин - Стамбульскi экспрэс (на белорусском языке)

- Ну, i што вы на гэта скажаце? - спытаў Стэйн, калi яны спускалiся па лесвiцы.

- Бедная жанчына.

- Так, так, бедная жанчына, - паўтарыў Стэйн з шчырым хваляваннем i паднёс да вачэй насоўку.

Яму хацелася есцi, але Майету трэба было нешта яшчэ зрабiць да снедання, а Стэйн хадзiў з iм паўсюль. Ён адчуваў, што ў кожным таксi, у якiм яны ехалi, iх блiзкасць узмацняецца, i зусiм незалежна ад iх планаў наконт Джанет Пардаў сяброўства з Майетам магло прынесцi Стэйну некалькi тысяч фунтаў у год. Таксi з грукатам спусцiлася па брукаванай вулiцы i выехала на забiты народам пляц каля галоўнага паштамта, а потым унiз па пагорку зноў да Галатэ i да докаў. Па бруднай лесвiцы яны паднялiся ў маленькую кантору, набiтую картатэкамi i папкамi для дакументаў, з адзiным акном, што выходзiла на глухую сцяну i параходную трубу, якая высоўвалася з-за гэтай сцяны. На падаконнiку ляжаў тоўсты слой пылу. У гэтым пакоi Экман вёў справы, у вынiку чаго з'явiлася яго вялiкая халодная гасцёўня. Гэта было падобна таму, як пажылая жыдоўка нараджае сваё апошняе дзiця, а з яго вырастае выдатны мастак. Вялiзны гадзiннiк, якi разам з пiсьмовым сталом займаў большую частку пакоя, прабiў двойчы, але Джойс быў ужо тут. Машынiстка схавалася ў нешта накшталт шафкi для захоўвання багажу ў глыбiнi пакоя.

- Ёсць якiя весткi ад Экмана?

- Нiякiх, сэр, - адказаў Джойс.

Майет прагледзеў некалькi пiсьмаў, а потым пакiнуў Джойса, як вернага сабаку, прынюхвацца да пiсьмовага стала Экмана i да яго грахоў.

- А цяпер паснедаем, - прапанаваў Майет. Стэйн аблiзаў губы. Прагаладалiся?

- Я сёння вельмi рана снедаў, - адказаў Стэйн без папроку ў голасе.

Аднак Джанет Пардаў i Сейвары iх не дачакалiся. Яны ўжо пiлi каву з лiкёрам у выкладзеным плiткамi рэстаране, калi тыя далучылiся да iх i пачалi гучна радавацца, што Майет i пляменнiца Стэйна сустрэлiся ў цягнiку i пасябравалi. Джанет Пардаў нiчога не сказала, яна толькi паглядзела скоса на Стэйна i ўсмiхнулася Майету. Яму здалося, што яна хацела сказаць: "Як мала ён пра нас ведае", i ён усмiхнуўся ёй у адказ, першы чым успомнiў, што ведаць асаблiва i няма чаго.

- Значыць, вы двое ехалi адной кампанiяй ад самога Кёльна? - сказаў Стэйн.

- Ну, я думаю, што ваша пляменнiца больш сустракалася са мною, умяшаўся ў размову мiстэр Сейвары.

Але Стэйн гаварыў сваё, не зважаючы на яго.

- Добра пазнаёмiлiся памiж сабой, га?

Джанет Пардаў злёгку раскрыла мякка акрэсленыя вусны i цiхенька сказала:

- О, у мiстэра Майета была там другая сяброўка, ён ведаў яе лепей за мяне.

Майет адвярнуўся, каб заказаць снеданне, а калi зноў пачаў услухоўвацца ў яе словы, яна гаварыла з цудоўнымi пяшчотнымi хiтрыкамi:

- О, ведаеце, яна была яго палюбоўнiцай.

Стэйн лагодна засмяяўся:

- Глядзiце, якi гарэза. Гляньце на яго, ён нават пачырванеў.

- Уявiце сабе, яна ад яго збегла, - кпiла Джанет Пардаў з Майета.

- Збегла? Хiба ён яе бiў?

- Ну, калi вы ў яго спытаеце, ён паспрабуе ахутаць усё тайнай. Калi паравоз зламаўся, ён паехаў на машыне назад да Субоцiцы, каб яе знайсцi. Яго вельмi доўга не было. А з якой таемнасцю распавядаў пра свае прыгоды! Ён дапамог нейкаму чалавеку ўцячы ад мытнiкаў.

- Ну, а дзяўчына? - спытаў Стэйн, дураслiва паглядаючы ў бок Майета.

- Сапраўды, я адчуваю сябе няёмка з-за гэтага, - пагадзiўся Майет. Патэлефаную консулу ў Белград.

- Тэлефануйце лепей сваёй бабулi! - весела ўсклiкнуў мiстэр Сейвары i трывожна паглядзеў на таго i на другога.

Ён меў такую звычку: калi ён поўнасцю давяраў сваiм субяседнiкам, то дазваляў сабе якi-небудзь прастамоўны выраз - у мiнулым яму гэта дапамагала за прылаўкам крамы i сярод прыказчыкаў. Яму дагэтуль часам было прыемна адчуваць, што ён - знакамiты пiсьменнiк, што жыве ў лепшых гатэлях, гаворыць як роўня з людзьмi, з якiмi некалi не асмельваўся нават загаварыць, хiба што цераз рулоны баўны цi груды абгортачнай паперы. Важныя дамы, што запрашалi яго на лiтаратурныя вечары, захаплялiся гэтай яго манерай выказвацца. Якi сэнс быў строiць з сябе пiсьменнiка, якi ўзвысiўся ад гандлёвага прылаўка, калi не захаваць ледзь прыкметных рысаў характару сваiх продкаў, не нагадаць, што некалi праводзiў распрадажы?

Стэйн сярдзiта глянуў на яго.

- Думаю, што вы зусiм правiльна зробiце, - сказаў ён Майету.

Сейвары збянтэжыўся. Гэтыя людзi належалi да той меншасцi, якая нiколi не чытала яго кнiг, не ведала, што ён прэтэндуе на ўвагу да сваёй асобы. Яны проста палiчылi яго вульгарным. Ён сеў глыбей у сваiм крэсле i спытаў у Джанет Пардаў:

- А доктар? Хiба ваша сяброўка не цiкавiлася доктарам?