Albert Baantjer - De Cock en danse macabre

De wachtcommandant trachtte zijn kalmte te bewaren, maar raakte toch duidelijk geïrriteerd toen de kakofonie nog verder aanzwol.

De Cock keek het tafereeltje enige tijd glimlachend aan. De job van wachtcommandant aan het bureau Warmoesstraat, zo overdacht hij, was niet de gemakkelijkste bij de Amsterdamse politie. Zonder iets van zijn komst te laten merken, sloop hij achter de ruggen van de bezoekers om naar de trap en klom met twee treden gelijk omhoog.

Vledder volgde.

Op de bank op de tweede etage zat een heer in een lange groene loden jas en een jagershoedje op met een pluim. Zijn handen steunden op een wandelstok, die hij tussen zijn knieën had geklemd. Toen hij de beide rechercheurs in het oog kreeg, kwam hij snel overeind en bleef martiaal kaarsrecht staan tot de politiemannen hem waren genaderd. Zijn wandelstok hield hij als een geweer bij zijn rechtervoet.

De Cock keek hem blij verrast aan.

‘De heer Franciscus Froombosch,’ riep hij opgetogen. ‘U hebt op onze komst gewacht?’

De heer kuchte.

‘Er zat niet veel anders op,’ sprak hij geringschattend. ‘U was er niet.’

De Cock toonde zijn beminnelijkste glimlach.

‘Ik hoop oprecht dat het voor u niet te lang heeft geduurd.’ De grijze speurder maakte een lichte buiging en ging de heer Froombosch voor naar de grote recherchekamer. Daar liet hij hem op de stoel naast zijn bureau plaatsnemen. Hij wees naar de wandelstok. ‘U bent weer vergezeld van uw geheime wapen?’

Franciscus Froombosch hield zijn degenstok omhoog.

‘Wis en waarachtig,’ baste hij. ‘En reken erop, dat ik er in noodgevallen gebruik van maak.’ Hij wees met zijn degenstok in de richting van De Cock. ‘En dan mag u de strafzaak tegen mij behandelen.’

De grijze speurder lachte.

‘Dat zal ik dan doen… met een bloedend hart.’ De Cock liep van hem weg naar de kapstok, nam zijn hoedje af en deed zijn regenjas uit. Daarna slofte hij op zijn gemak naar zijn bureau terug, ging zitten en keek de heer Froombosch vragend aan. ‘Is dit een informele visite… of komt u ons iets melden?’

Franciscus Froombosch verschoof iets op zijn stoel. ‘Formeel… min of meer.’ Hij boog zich naar De Cock toe. ‘Over visite gesproken… ik wilde vanmorgen op bezoek bij mijn goede vriend Christiaan Cornelissen aan de Prinsengracht. Dat is niet ongebruikelijk. Ik bezoek hem wel vaker. Ik werd nu aan de deur ontvangen door een jongeman… die ik vaag van gezicht kende… een neef, die mij zei dat de heer Cornelissen de vorige dag vrij plotseling was overleden. Het bericht van de dood van de heer Cornelissen schokte mij zo, dat ik zonder verder ook maar iets te vragen weer ben weggegaan.’ Hij zweeg even en speelde met de degenstok in zijn hand. ‘Eenmaal thuis,’ ging hij verder, ‘heb ik toch eens over het een en ander nagedacht.’

‘En?’

‘Wat bedoelt u?’

‘Wat was het resultaat van uw overpeinzingen?’

Franciscus Froombosch gebaarde voor zich uit.

‘Een besluit… het besluit om u nog eens aan de Warmoesstraat te bezoeken.’

De Cock grinnikte.

‘Wel,’ reageerde hij met lichte spot, ‘aan dat besluit hebt u inmiddels uitvoering gegeven… u zit hier naast mij.’

Franciscus Froombosch schudde zijn hoofd.

‘U moet ernstig naar mij luisteren,’ sprak hij op bestraffende toon. ‘Mijn besluit is niet lichtvaardig genomen. Ik maak mij zorgen. En volgens mij terecht. De heer Zadok van Zoelen is dood en zijn fraaie verzameling antiek zilver is verdwenen. Wat ik mij afvraag: Christiaan Cornelissen is dood… wat is er met zijn kostbare verzameling schilderijen van Marc Chagall gebeurd?’

‘Niets.’

Franciscus Froombosch keek hem ongelovig aan.

‘Niets?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘De schilderijenverzameling van de heer Cornelissen is nog geheel intact. Volgens neef Christiaan, die het totale vermogen, inclusief de gehele kunstverzameling van zijn oom erft, ontbreekt er geen stuk. Alle schilderijen die de heer Cornelissen in de loop der jaren van Marc Chagall heeft verworven, zijn nog in het huis aanwezig.’

Franciscus Froombosch slaakte een zucht van verlichting.

‘Daar ben ik blij om.’

De Cock keek hem schattend aan.

‘U had iets anders verwacht?’

Franciscus Froombosch knikte.

‘Ik dacht: het is bij Zadok van Zoelen begonnen… dood en zijn verzameling weg. Dan volgt Christiaan Cornelissen… dood en…’ Hij maakte zijn zin niet af.

‘Begrijpt u… daarom ben ik zo blij dat er na zijn dood aan zijn verzameling niets ontbreekt… dat we niet langzaam worden uitgeroeid.’

De Cock kneep zijn wenkbrauwen samen.

‘Uitgeroeid?’ vroeg hij scherp. ‘Wie wordt er langzaam uitgeroeid?’

Franciscus Froombosch slikte een paar maal. Zijn adamsappel danste heen en weer. De knokkels van zijn rechterhand, waarmee hij zijn oude degenstok omklemde, werden wit. ‘Ons… eh,’ stamelde hij beverig, ‘ons Klavertje van Vier.’

Hoewel De Cock inwendig popelde om verder te gaan, wachtte de grijze speurder geduldig tot de oude heer zijn emoties weer enigszins de baas was. ‘Uw… eh, uw Klavertje van Vier?’

Franciscus Froombosch knikte.

‘De meeste kunstverzamelaars kennen elkaar,’ legde hij uit. ‘Bij naam en toenaam. Ze ontmoeten elkaar in galerieën, op veilingen, bij antiquairs… en praten met elkaar over hun ervaringen. De heren Zadok van Zoelen en Christiaan Cornelissen behoorden tot een viertal, waartoe ik ook behoor. We worden in kunstkringen wel spottend het Klavertje van Vier genoemd… ook al, omdat wij vaak op een gelukkige wijze onze verzameling konden uitbouwen.’

De Cock hield zijn hoofd schuin.

‘Wie is… of was…’ vroeg hij voorzichtig, ‘de vierde in het Klavertje van Vier?’

Het gezicht van Franciscus Froombosch klaarde iets op. Om zijn mond speelde een dunne glimlach. ‘Is… gelukkig… nog steeds… is,’ antwoordde hij met nadruk. ‘Ik was vanmiddag nog even bij hem op de Herengracht… mijn goede vriend Nicolaas… Nicolaas van Noordeinde. Hij is een verwoed verzamelaar van klokken en horloges.’

De Cock wuifde.

‘Heeft… eh, heeft die Nicolaas van Noordeinde een mooie verzameling?’ vroeg hij geïnteresseerd.

Franciscus Froombosch klakte met zijn tong.

‘Fantastisch,’ riep hij enthousiast. ‘Nicolaas van Noordeinde is een expert. Wat hij niet van klokken en horloges weet… is ook beslist de moeite van het weten niet waard. Nicolaas heeft daarbij een uitzonderlijk gelukkige hand van kopen. Zijn verzameling pendules is waarlijk sprookjesachtig. Van alles wat er op dat gebied ooit is gemaakt, heeft hij exemplaren: een pendule mysterieuse , een pendule de voyage , een pendule d’officier , en heel bijzonder… een pendule sympathique .’

De Cock beluisterde de opgewonden toon.

‘Kostbaar?’

‘Uitermate.’

‘En die verzameling heeft hij thuis?’

Franciscus Froombosch knikte traag en op zijn gezicht kwam weer een sombere trek. ‘Van een kunstverzameling moet men als verzamelaar kunnen genieten. Die dingen moet men om zich heen hebben. Men moet de mogelijkheid hebben om ze elke dag, elk uur, elk moment te kunnen bekijken… en bewonderen.’ Hij zweeg even en liet zijn hoofd iets zakken. Na lange seconden keek hij op. ‘Meneer De Cock,’ ging hij gedragen verder, ‘ik verzamel netsukes… al een leven lang. Ik ben trots op mijn verzameling. Ik wil mijn verzameling niet kwijt… voor geen goud… en… ik wil niet dood.’

Toen Franciscus Froombosch zwaaiend met zijn degenstok was vertrokken, viel er tussen de beide rechercheurs een diep stilzwijgen. Boven hun hoofden zoemde een defecte tl-balk en van buiten drong het geroezemoes van bekende straatgeluiden tot hen door: flarden muziek uit open cafédeuren, het lallen van een dronken sloeber, het felle krijsen van een hoer.