Albert Baantjer - De Cock en een variant op moord

'Zijn moeder was het type van een ouderwetse hoerenwaardin. Ik heb haar nog wel gekend. Ze had een pandje op de Achterburgwal bij de Oude Kennissteeg. Haar werkelijke naam luidde Mathilde Koperman. Maar een ieder noemde haar Poolse of Joden Mappie. Waarom weet ik niet. Ze had kinderen van diverse mannen. Soms in een huwelijkse band, meest niet. Voor Mappie gold slechts één kind… haar Kareltje, die ze wurgde met haar liefde. Ze was bezeten van het ventje. En hoewel het kereltje zo lelijk was als de nacht, riep ze steeds vertederd: 'Mijn Mooie'.'

Vledder knikte begrijpend.

' Dus… voor de buurt… Mooie Karel.'

'Precies… ondanks zijn gehavend uiterlijk.'

De jonge rechercheur keek hem peinzend aan.

'Weetje wat ik nog steeds niet snap?'

'Zeg het,' zei De Cock met een uitnodigend gebaar.

'Waarom Mooie Karel ons die morgen op de gracht vertelde, dat hij in Den Haag voor een kraak was opgepakt en een paar maanden op staatskosten had gelogeerd. Dat was toch dom? We hadden dat heel gemakkelijk kunnen controleren.'

De Cock knikte.

'Ik denk, dat Mooie Karel van mijn opmerking, dat ik hem een tijdje had gemist, was geschrokken en dat 'een paar maanden bajes' de beste smoes was, die hij kon bedenken. Als hij ons direct had verteld dat hij in Zuid-Ierland op Thundering Heights als huisbewaarder had gefungeerd, dan hadden wij onmiddellijk zijn relatie tot de verdwenen heer Vreedenbergh ontdekt.' Vledder stak zijn kin naar voren.

'Een relatie, die hij onder geen beding openbaar wilde maken en daarom…' Hij zweeg even en dacht na. 'Waarom… waarom mochten wij niet weten, dat hij de heer Vreedenbergh kende?' vroeg hij toen. De Cock grinnikte.

'Als we dat wisten, waren we vermoedelijk heel dicht bij de oplossing.'

Vledder boog zich iets naar voren en wreef zich met een van pijn verwrongen gezicht achter in zijn nek. Hij worstelde duidelijk nog met een paar problemen.

'Toch zie ik nog steeds niet in,' sprak hij wat weifelend, 'waarom Archibald Benschop van het aardse toneel moest verdwijnen.' De Cock keek naar hem op. 'Je gaat er dus ook van uit dat hij dood is?'

'Ja, daar ga ik van uit. Ik denk, dat ook Smalle Lowietje die gedachte is toegedaan, anders had hij niet zoveel tamtam gemaakt. Wat mij zo bezighoudt is de vraag 'waarom'.'

'Misschien wist hij te veel.' Vledder schudde wild zijn hoofd.

'Waarvan?' riep hij onbeheerst. 'Waarvan wist hij? Het plan is nooit uitgevoerd. Er heeft nooit een gijzeling plaatsgevonden. Het directieschuitje ligt nog steeds ongebruikt aan de Amstel bij Zorgvlied. Begrijp je, De Cock, hoe je het ook beziet, er bestond geen enkele reden om Zwarte Archie te laten verdwijnen. Integendeel, hij had nog nuttige hand- en spandiensten kunnen verrichten.' 'Zoals?'

Vledder gebaarde achteloos.

'Het bewaken en verzorgen van de gegijzelde. Het transporteren… verleggen van de directieschuit om opsporing te bemoeilijken.' De Cock maakte een grimas.

'Dat zijn allemaal taken,' sprak hij zoet zalvend, 'die bij een werkelijk gepleegde gijzeling behoren. Maar je merkte zelf al op, dat er geen gijzeling heeft plaatsgevonden.' De opmerking prikkelde Vledder zichtbaar. 'Dat kon toch nog,' riep hij geïrriteerd. 'De plannen waren er. De uitvoering moest nog komen. En bij die uitvoering kon men de hulp van Zwarte Archie best gebruiken. In dit licht bezien was het laten verdwijnen van de jongeman een zinloze daad.' De Cock zuchtte diep.

'Je gaat te veel van een mogelijke gijzeling uit.'

Vledder keek verwonderd op.

'Waar wil je dan van uitgaan?'

'De begrafenis.'

'Welke begrafenis?'

De Cock zuchtte om het onbegrip.

'Wat was Archie's probleem?' vroeg hij geduldig. 'Denk eens goed aan wat Archie, kort voor zijn verdwijning, tegen een paar penozejongens in het café van Smalle Lowietje zei.' Het duurde enige tijd. Toen lichtten de ogen van de jonge rechercheur fel op.

'Waar-kan-je-het-beste-een-dooie-begraven.' De Cock keek hem secondenlang aan.

'Word je wakker?' vroeg hij sarcastisch. Hij stond van zijn stoel op. 'En laat nu je hersenen nog even aan het werk.' Hij draaide zich om en slenterde met lome tred naar de kapstok. Zijn hand reikte naar zijn hoedje.

Op dat moment rinkelde de telefoon. Vledder nam de hoorn en luisterde.

Van een afstandje keek De Cock toe. Hij zag hoe het gezicht van de jonge rechercheur verbleekte. Langzaam liep hij terug.

Toen Vledder de hoorn weer op het toestel had gelegd, keek De Cock hem vragend aan.

'Wat is er?'

Vledder hijgde.

'Dr. Haanstra is dood.'

'Vermoord?'

Vledder knikte traag.

'Gewurgd… met een sjaal.'

Vledder stormde onbesuisd met drie treden tegelijk de trap af. De Cock trok de ceintuur van zijn regenjas wat strakker en kwam hem kalm na. Beneden in de hal bleef de jonge rechercheur op hem wachten. Toen ze aan de balie voorbij trokken, wenkte de wachtcommandant hen met een kromme vinger. 'Gaan jullie naar die dooie dokter?' De Cock keek hem wat verstoord aan. 'Ja… is er nog wat?'

Jan Kusters zwaaide met een somber gezicht naar een reeks aantekeningen op zijn bureau. 'Moet je eens zien,' sprak hij triest. 'Allemaal verzoeken om assistentie. Dat verdomde personeelstekort. Het wordt tijd dat ze in Den Haag een paar blikken met agenten voor ons opentrekken. Het is gewoon geen doen. Ik heb geen man meer in de wachtkamer.' Hij keek op. 'Er staat een politiewagentje bij die dokter voor de deur. Als jullie er zijn… stuur dan die dienders terug.' De Cock knikte begrijpend.

'Waarschuw jij voor mij dan vast de meute. Zonder een wagentje daar heb ik geen communicatie.' 'Oké, dat doe ik.'

Ze stapten van de balie weg en liepen het bureau uit.

Buiten wilde Vledder direct in een gereedstaande politieauto stappen, maar De Cock riep hem terug.

'Laat dat ene wagentje nu maar staan voor de wachtcommandant. Hij kan het misschien beter gebruiken dan wij. Kusters heeft het al moeilijk genoeg. Bovendien zijn we in de binnenstad te voet veel sneller.'

Vledder klapte het portier dicht. 'Met jouw sukkelgangetje?' Het klonk wat misprijzend. 'Dood is dood,' zei De Cock achteloos. 'Daar valt niets meer aan te doen.' Hij keek de jonge rechercheur van terzijde aan. 'Of bezit jij de gave om dooie dokters weer tot leven te wekken?' Vledder antwoordde niet, maar liep mokkend vooruit. De jonge rechercheur had altijd wat moeite met de gezapige slentergang waarmee De Cock zich gewoonlijk voortbewoog. De oude rechercheur lichtte in het voorbijgaan zijn hoedje voor een piepjong heroïnehoertje. Hij had het schriele vrouwtje de laatste maanden vele malen met een afwezige blik in haar ogen in de grote recherchekamer zien zitten, wachtend op haar verhoor. Hij wist dat ze van Duitse origine was, maar kon zich haar naam niet herinneren. Hij draaide zich half om en keek haar peinzend na. Het was de laatste jaren bijna ondoenlijk om de ontwikkeling bij te houden. Het koor van verslaafden groeide met de dag. Een onoplosbaar probleem… zeker voor de Amsterdamse recherche, die de stroom van criminaliteit, die de verslaving met zich meebracht, bijna niet meer kon verwerken. Langs zijn lippen gleed een moede glimlach. Een taak voor een volgende recherchegeneratie? Hij bedacht het bitter en telde op zijn vingers de jaren die hem nog van zijn pensionering scheidden.

Langzaam slenterde hij verder. Op de hoek van de Warmoesstraat stond Vledder popelend te wachten. Zijn jong gezicht zag rood. 'We zijn op weg naar een moord,' sprak hij hard. 'Herinner je je nog?'

De Cock knikte gelaten.

'Ik weet het… een dooie dokter.'

Op de Keizersgracht beklommen de beide rechercheurs de blauwstenen treden naar het bordes. Voor de deur stond wat verveeld een jonge diender. Toen hij De Cock in het oog kreeg, deed hij haastig een stap naar voren en tikte ter begroeting aan de klep van zijn pet.