Józef Kraszewski - Litwa za Witolda

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

w. ks. – skrót od: wielki książę; tu w C.lp: wielkiemu księciu. [przypis edytorski]

ks.ks. – skrót od: książęta. [przypis edytorski]

czego nie miał poddał był – daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: poddał uprzednio, przed innymi wymienionymi wydarzeniami i czynnościami wyrażonymi w zwykłym czasie przeszłym. [przypis edytorski]

zagarniono – dziś: zagarnięto. [przypis edytorski]

rozżarła – rozsierdziła; rozgniewała wywołując zażartość. [przypis edytorski]

niemogących opisać – nie do opisania. [przypis edytorski]

zapierać (daw.) – zamykać. [przypis edytorski]

ściągniony – dziś: ściągnięty. [przypis edytorski]

zaborol (z rus.) – ogrodzenie, zasieka. [przypis edytorski]

wnosim – dziś: wnosimy; wnosić : wnioskować. [przypis edytorski]

strzeżący – dziś: strzegący. [przypis edytorski]

Młot skandynawski – atrybut boga Thora gromowładnego. [przypis edytorski]

ślachta – dziś: szlachta; pozostawiono oryg. pisownię. [przypis edytorski]

serebczyna – czy nazwana od „srebra”, czy raczej od litewskiego sebrynaj : przez połowę (danina połowiczna), pozostaje rozwiązać. [przypis autorski]

dziakło – tu potwierdza dawniejszy nasz wywód z litewskiego dakłe . [przypis autorski]

Wdy – skrót od: wojewody (D.lp). [przypis edytorski]

powolność (daw.) – uległość, podporządkowanie się czyjejś woli. [przypis edytorski]

bajoras – bojar, woj, rycerz; Kraszewski stosuje tu częściowo fonetyczny zapis wymowy litewskiej. [przypis edytorski]

kunigas (lit.) – książę; moznowładca litewski. [przypis edytorski]

bajor – bojar (forma po odrzuceniu lit. końcówki M.lp). [przypis edytorski]

bajoras – bojarowie (naśladowanie lit. formy M.lm). [przypis edytorski]

breve (z łac.) – tu: krótkie oświadczenie. [przypis edytorski]

zrósł – dziś: wzrósł, wyrósł. [przypis edytorski]

posuniony – dziś: posunięty. [przypis edytorski]

ermlandzki – olsztyński. [przypis edytorski]

dorpacki – od nazwy miasta w Estonii Dorpat (dziś: Tartu). [przypis edytorski]

Multany – właśc. Muntenia, kraina w dzisiejszej Rumunii (obejmująca stolicę rumuńską, Bukareszt), wsch. cz. Wołoszczyzny, rozciągająca się na płd. i wsch. od Dunaju po Karpaty; gł. miasto historyczne: Târgovişte. [przypis edytorski]

między książęty – dziś forma N.lm: między książętami. [przypis edytorski]

Zastanawiającem jest (…) cudzych łaską i opieką przy sobie trzymał – Kraszewski porzuca tu zasadę analizy dokumentów, którą kierował się uprzednio, mówiącą, że regulacje wprowadza się tam, gdzie są konieczne, np. dla ukrócenia bezprawia; jak wcześniej sam zauważył, komentując pierwsze przywileje na Litwie: „Nadaje się to tylko, czego krajowi braknie; wskazują więc najlepiej późniejsze przywileje, czego w Litwie nie było (…)”. [przypis edytorski]

Tatar (daw.) – dziś popr. forma D.lm: Tatrów. [przypis edytorski]

myncarz – podległy bezpośr. podskarbiemu królewskiemu urzędnik państwowy zajmujący się nadzorem nad funkcjonowaniem mennicy (biciem monet, ich wymianą, negocjacją wartości itp.). [przypis edytorski]

brać – tu: posądzać a. więzić. [przypis edytorski]

Romowe – w religii lit. (Bałtów) centrum kultu zorganizowanego wokół świętego dębu, z podobiznami bóstw, siedziba kapłana zw. Krewe. [przypis edytorski]

przedstawując – dziś: przedstawiając. [przypis edytorski]

czernić – tu: oczerniać. [przypis edytorski]

dla (daw.) – tu: z powodu. [przypis edytorski]

potwarzanie – rzucanie potwarzy, szkalowanie. [przypis edytorski]

niepłonnie – tu: niebezpodstawnie. [przypis edytorski]

picowanie – zbieranie żywności dla żołnierzy (rycerzy) i paszy dla bydła wśród ludności okolic, w których stacjonuje wojsko. [przypis edytorski]

czyli – tu: czyż, czy może (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

wurszajta – w systemie rel. daw. Bałtów: kapłan-ofiarnik. [przypis edytorski]

lubo (daw.) – choć. [przypis edytorski]

kilką – dziś N.: kilkoma. [przypis edytorski]

przyciągnęli pięciuset rycerzy – dziś popr.: przyciągnęło pięciuset rycerzy. [przypis edytorski]

poczestny (daw.) – z uwzględnieniem oddania należnej czci. [przypis edytorski]

kładnąc – dziś popr.: kładąc. [przypis edytorski]

kronista – kronikarz. [przypis edytorski]

kobylenie – obronne zapory utworzone ze potężnych pni drzew z pozostawionymi częściowo gałęźmi, mające na celu przede wszystkim przed atakiem jazdy. [przypis edytorski]

by (daw.) – tu: choćby. [przypis edytorski]

zabycie (daw., z rus.) – zapomnienie. [przypis edytorski]

sądząc się – uważając się za. [przypis edytorski]