Rzewuski Henryk - Książe Radziwiłł Panie Kochanku

Kiedy przyszło do sprawy, musiałem attentować od księcia 20 20 attentować od kogoś – występować w imieniu kogoś w jego sprawie w sądzie; reprezentować kogoś. [przypis edytorski] i przed strukczaszym samym łzami się zalałem, błagając go, że tak powiem, aby mnie odpuścił, że z obowiązku muszę o jego krzywdę się starać, bo znałem 21 21 znać – tu: widzieć. [przypis edytorski] dobrze, że nasza sprawa była nicpotem 22 22 nicpotem – niewiele warty. [przypis edytorski] , ale cóż? Czyj się chleb je, tego bronić trzeba. Jakoż pan strukczaszy nie miał mi tego za złe i gdy się wszystko skończyło, nie przestał mnie zaszczycać swoją przyjaźnią, a może i podwoił dla mnie szacunku, widząc, jak dla wywiązania się mojemu panu i dobroczyńcy z własnego przekonania czyniłem ofiarę. A i przekonaniu umiałem zadość uczynić: bo przytomny będąc konferencji poprzedzającej kroki prawne, odezwałem się przed wielmożnym Radziszewskim, chorążym starodubowskim, a jeneralnym księcia plenipotentem, że niewiele mam ufności w prawności 23 23 prawność – tu: zgodność roszczeń z obowiązującym prawem. [przypis edytorski] naszej; jeno on mnie zaraz zwrócił na drogę, mówiąc: „Waszmość pana rzecz attentować i bronić sprawy księcia, a nie jej przyganiać, i na to jesteś płatny”. A tem mnie zamknął gębę. Kiedy przyszło do sprawy, nam o to szło, aby ją wprowadzić do ziemstwa, bo gród Nowogródzki był jurysdykcją wojewody, który w nim przez swoich subdelegatów sądził; a jakie takie nadzieje mogliśmy mieć w ziemstwie. Ale nie było sposobu wyrwać ją z grodu, gdyż do niego poszły pozwy powodowe; a na koniec sprawa ekspulsyjna, uczynkowa, w samej rzeczy do jurysdykcji grodzkiej należy; i lubom stawał na tem, że już została z naszej strony podana illacja 24 24 illacja – zastrzeżenie. [przypis edytorski] do trybunału pro determinatione fori 25 25 pro determinatione fori – dla wyznaczenia forum (tj. tu: odpowiedniej instancji sądowej). [przypis edytorski] , nie zważając na to, sąd grodzki kazał sprawę wprowadzić. Jam odstąpił, a pan strukczaszy zyskał na księciu Radziwille kondemnatę 26 26 kondemnata – wyrok wskazujący winę, bez żadnych dalszych konsekwencji karnych. [przypis edytorski] . Ale cóż?… Cieszył się kondemnatą nieborak na bruku osadzony, a książę jak zajął Kołdyczów, tak go trzymał. Na następnej kadencji widząc, że nie ma sposobów utrzymania się w zaprzeczeniu forum , innego skoku próbowałem. Chcąc zerwać komplet, podałem obmowę na jednego z członków sądu, zadając mu, iż jest krewnym strony powodowej. Pokrewieństwo było dalekie, bo pan Kajetan Uzłowski, sędzia grodzki, na którego podałem obmowę, miał żonę Ancutównę, a nieboszczka krajczyna Tryznina, macocha strukczaszego, primo voto 27 27 primo voto (łac.) – pierwszego nazwiska; z pierwszego małżeństwa. [przypis edytorski] była za Ancutą. Jednak takowa obmowa była dostateczna dla zerwania kompletu, bo pan sędzia oświadczył, że ponieważ książę wojewoda w nim ufności nie ma, a obok tego nie wypiera się zaszczytu kolligacji jemu zarzuconej, więc sądzić nie będzie, i ustąpił z swojego miejsca; a że już kompletu nie było, sprawa poszła w non sunt 28 28 non sunt (łac.) – dosł. nie są; chodzi o nieobecność osób (oraz pełnomocników osób), których zeznania są nieodzowne dla wyjaśnienia sprawy. [przypis edytorski] i kadencja spełzła. Było trochę krzyku za to na sędziego i strukczaszy mu na ustępie wymówił, że dlatego uchylił się, bo sędzina chce być na święty Karol w Nieświeżu, ażeby córki produkować 29 29 produkować (z łac.; daw.) – wprowadzać; tu: wprowadzać w towarzystwo, przedstawiać. [przypis edytorski] . Mówiono także, że pan Leon Borowski ofiarował mu za to szubę rysią w imieniu księcia; ale pokazało się później, że to była potwarz.

Aż tu nadszedł sejmik na pisarstwo ziemskie, na który książę wojewoda wedle zwyczaju swego zjechał; tem więcej, że chciał utrzymać pana Michała Rejtena, co był Radziwiłłowskim z duszą i ciałem. Zjechał książę w kilkanaście pojazdów do klasztoru bernardyńskiego, którego był syndykiem, i całkowity swoim dworem zajął, oprócz kilku cel, w których, jak mogli, cisnęli się zakonnicy. Sam książę stał w celi gwardiana jako najobszerniejszej; ale w nocy kotowi 30 30 kotowi – dziś popr.: kotu. [przypis edytorski]

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

emulować – rywalizować. [przypis edytorski]

JW. – skrót od: jaśnie wielmożny. [przypis edytorski]

licznemi – daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: licznymi. [przypis edytorski]

swojemi – daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoimi. [przypis edytorski]

kolligatami – koligat; krewny a. powinowaty. [przypis edytorski]

rej wodzić – przewodzić; por. wodzirej. [przypis edytorski]

namówił (…) Haraburdy – dziś z B.: namówił Haraburdę. [przypis edytorski]

namówić pana Haraburdy – dziś z B.: namówić pana Haraburdę. [przypis edytorski]

przeciw pana Michała się utrzymał – dziś z C.: utrzymał się przeciw panu Michałowi. [przypis edytorski]

Porcynkuły a. Porcjunkuła – odpust zakonów franciszkańskich i związanych z nimi bernardynów obchodzony 2 lipca; od nazwy kościoła w Asyżu będącego kolebką zakonu. [przypis edytorski]

skoligacony – spokrewniony, spowinowacony przez związki małżeńskie członków rodziny. [przypis edytorski]

dobrem – daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: dobrym. [przypis edytorski]

licznem – daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: licznym. [przypis edytorski]

nie dostawać (daw.) – brakować. [przypis edytorski]

odebrać posłuszeństwo panu Tryznie – chodzi o posłuszeństwo chłopów pańszczyźnianych przypisanych do wydzierżawionego majątku. [przypis edytorski]

tem – daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: tym. [przypis edytorski]

manifest – tu: skarga na bezprawie przedstawiona w sądzie grodzkim. [przypis edytorski]